Anakart ve Kasalar

1. ANAKARTLAR
Anakartlar, bilgisayarların temel donanım elemanıdır. Bir bilgisayarın tüm parçalarını
üzerinde barındıran ve bu parçaların iletişimini sağlayan elektronik devredir.




Resim 1.1: Anakartın üstten görünüşü

Anakartın Bileşenleri

Anakartlar büyük elektronik devreler olduğu için elemanlarını tek tek ele almak yerine bölgesel olarak anlatmak yerinde olacaktır. Anakart, donanımları veya bağlantı noktalarını üzerinde bulundurur. Üzerinde mikroişlemci soketi, RAM slotu, genişleme yuvaları (ISA, PCI, AGP ve PCI-e), BIOS, donanım kartları (dâhilî), veriyolları ve bağlantı noktalarını bulundurur.





1.1. Anakartın Yapısı
Anakart Fiberglastan (sert bir plastik türevi) yapılmış, üzerinde bakır yolların
bulunduğu, genellikle koyu yeşil renkli bir levhadan oluşur. Bu levha çok katmanlı ve
karmaşık kablo yapılarından oluşan PCB (Printed Circuit Board- Baskılı devre kartı)
plakalarından oluşur.



Anakart üzerinde, mikro işlemci yuvası, bellek, genişleme yuvaları, BIOS, diğer
kartlar için genişletme yuvaları, portlar ve diğer yardımcı devreler (sistem saati, kontrol
devreleri gibi) yer almaktadır.





1.2. Anakartın Çalışması
Anakartların temel görevi, üzerinde olan birimler ile genişletme yuvalarına takılacak
birimler arasında veri akışını sağlamaktır. Anakart, sinir sistemi gibi birimlerin çalışmasını
düzenlemek ve kontrol etmekle görevlidir. Şekil 1.1 incelendiğinde anakart üzerindeki tüm
birimlerin yonga seti(chipset) adı verilen entegre devrelere bağlı olduğu gözlenir. Yonga seti
anakartın beyni olarak tanımlanır. Bu entegreler, tüm sistemin uyumlu çalışmasını sağlar.
İlerleyen konularda detaylarına girilecek olan anakart bileşenleri, veri taşıyıcı yol
(BUS) adı verilen iletken hatlarla veya doğrudan yonga setine bağlıdır. Yonga setlerine veri
aktarılırken, veri üzerinde düzenleme yapılacaksa veya veri bir sıra şeklinde alınacaksa ara
yüz kontrol birimleri kullanılır. Anakart üzerindeki iki temel yonga seti, farklı birimlerin
çalışmasını kontrol eder. Anakartlar ayrıca güç kaynağından gelen gerilimi sisteme dağıtma
işlemini de gerçekleştirir.
Anakartlar, sistemin bir düzen içinde çalışmasını sağlayan saat frekans sinyali osilatör
devreleri tarafından farklı frekanslarda üretilerek gerekli birimlere giriş olarak verilir. Bu bileşen de saat üretici chiptir. Chip, Chipsetin belli bir saat hızında çalışmasını sağlayan
oldukça önemli bir bileşendir. Senkronizasyon işleminden, hafıza chiplerinden ve genişletme
yuvalarından gelen sinyallerin uygun sırayla işlemciye ulaştırılmasını sağlar. Bunun tam tersi
olarak da işlemciden gelen sinyalleri belli bir oranda parçalara bölme görevini üstlenir.
Yeni nesil işlemci LGA 2011 soketli anakartlarda RAM yuvalarının direk işlemci ile
bağlantısı sağlanarak kuzey köprüsü yonga seti denetiminden çıkarılmıştır. Böylece CPU ve
RAM arasındaki iletişim hızı artırılmıştır.



Şekil-1.1: X79 Yonga seti blok diyagramı



1.3.1. Yonga Seti (Chipset)
Yonga seti, anakart üzerinde yer alan bir dizi işlem denetçileridir. Bu denetçiler
anakartın üzerindeki bilgi akış trafiğini denetler. Bilgisayarın kalitesi, özellikleri ve hızı
üzerinde en önemli etkiye sahip birkaç bileşenden biridir. Bir yonga seti “North Bridge”
(kuzey köprüsü) ve “South Bridge” (güney köprüsü) denen iki yongadan oluşur. Esasen bir
anakart üzerinde birden fazla yonga mevcuttur ancak kuzey ve güney köprüleri yönetici
yongalardır.

Tipik bir kuzey köprüsü yongası temel olarak işlemciden, bellekten, AGP veya PCI
ekspres veri yollarından sorumludur; bunların kontrolünü yapar ve bunlar arasındaki veri
aktarımını sağlar. Ancak kuzey köprüsü ve güney köprüsü özellikleri üreticiye ve yonga
setine göre farklılık gösterebilir ve bu genellemenin dışına çıkabilir. Kuzey köprüsü yongası
fonksiyonlarından dolayı işlemciye, bellek ve AGP slotlarına yakın olmalıdır. Çünkü
sinyalin geçtiği fiziksel yollar ne kadar kısa olursa sinyal o kadar temiz ve hatasız olur. Bu
yüzden de anakartın üst kısmına yerleştirilir. Zaten adındaki “kuzey” kelimesi de buradan
gelmektedir.
Güney köprüsü yongası ise giriş-çıkış birimlerinden, güç yönetiminden, PCI
veriyolundan, USB ve anakarta entegre özelliklerden (ses ve ethernet gibi) sorumludur.
Adındaki “south” kelimesinin de yine anakarttaki pozisyonundan geldiği tahmin edilebilir.

Yonga setlerinin iki parça hâlinde tasarlamaları anakart tasarımında üreticilere
esneklik sağlar. Örneğin USB 3.0 desteği olmayan bir yonga setine bu desteği eklemek için
bütün yonga setini baştan tasarlamak yerine sadece güney köprüsü yongasında değişiklik
yapmak çok daha kolaydır. Ayrıca değişik özelliklerdeki güney köprüsü yongaları
kullanılarak değişik kullanıcı gruplarına hitap etmek mümkün olur ve böylece
kullanmayacağınız özellikler için boşuna para vermek zorunda kalmamış olursunuz.

1.3.2. Veri Yolları (BUS)
Veri yolları, anakart üzerindeki bileşenlerin birbiriyle veri alışverişini sağlayan
yollardır. Dışarıdan bağlanan donanımlarda ise veri yolları uçlarında bulunan slotlar
sayesinde bilgi alışverişi sağlamaktadır.
Veri yolları ile sadece veriler taşınmaz. Bu yollar aynı zamanda kontrol sinyallerini ve
adres bilgilerini de taşır. Kontrol sinyalleri ile donanım birimlerinin çalışmaları
düzenlenirken adres bilgileri ile donanım biriminin kullandığı verilere ulaşım yolu
tanımlanmış olur.
ISA veriyolu kullanımı tamamen terkedilmiştir. Yeni üretilen ek donanım birimleri
PCI veriyolunu destekleyecek şekilde üretilmektedir. Ekran kartları için kullanılan AGP
veriyolu ise yerini daha hızlı veri akışı sağlayan PCI-e veriyoluna bırakmaktadır.
 Bant genişliği: İletişim kanalının kapasitesini belirler. Birim zamanda
aktarılabilecek veri miktarıdır. Bant genişliği ne kadar büyükse belli bir sürede
aktarılabilecek veri miktarı da o kadar büyük olur.
1.3.2.1. ISA (Industry Standard Architecture)
ISA, eski bir slottur ve 8-16 bit veriyoluna sahiptir. Bant genişliği çok düşük
olduğundan günümüz anakartlarında kullanılmamaktadır. 1984 yılında geliştirilmiş bir bus
veriyoludur. Bir standardı tanımlar. Adres yolu 24 bittir. Hızı 8.33 Mhz (mega hertz)’dir.
Tak ve çalıştır özelliği yoktur


Resim 1.5: ISA slotu


1.3.2.2. PCI (Peripheral Component Interconnect- Çevre Birimleri Bağlantı Kartı)
Bu veriyolu 64 bitlik olup 1993 yılında geliştirilmiştir. Uyumluluk problemleri
nedeniyle uygulamada 32 bit olarak kullanılmaktadır. 33 veya 66 MHz saat hızlarında
çalışır. 32 bit 33 MHz hızında çalışan PCI veriyolunun kapasitesi 133MB/sn’dir. PCI slotları
beyaz renkli olup modem, ses kartı, ağ kartı, TV kartı gibi donanım kartlarının takılması
sebebiyle diğer slotlara oranla sayısı daha fazladır. Onboard (tümleşik) teknolojisinin
geliştirilmesiyle PCI slotlarına bağlanacak donanım kartları sayısı azalmıştır.
PCI veriyolu tak-çalıştır desteklidir.


Resim 1.6: PCI slotu
 Tak-çalıştır (Plug and Play): Genellikle bilgisayarlarda, sisteme bağlı olan bir
donanımın her hangi bir ayarlamaya ihtiyaç olmaksızın donanımın sürücüsünün
otomatik olarak sisteme yüklenmesi anlamında kullanılan terimdir. Genellikle
bilgisayarların USB portunu kullanan cihazlar için kullanılır.


1.3.2.3. AGP (Accelerated Graphics Port- Hızlandırılmış Grafik Portu)
AGP kanalı 32 bit genişliğindedir ve 66 MHz hızında çalışır. Yani toplam bant
genişliği 266 MB/sn.dir. 533 MHz veriyolu hızına çıkabilen ayrıca özel bir sinyalleşme
metoduyla aynı saat hızında 2, 4 ve 8 katı daha hızlı veri akışının sağlanabildiği 2xAGP,
4xAGP ve 8xAGP modları vardır. 2xAGP'de veri akış hızı 533 MB/sn. olmaktadır.
AGP veriyolunu sadece ekran kartları kullanmaktadır. Bu nedenle veriyolunun tüm
bant genişliği ekran kartları için çalışmış olmaktadır. Tüm bant genişliği sadece ekran kartı
için kullanıldığından, bu yolu kullanan ekran kartlarının performansı PCI veriyolunu
kullanan ekran kartlarına nazaran oldukça yüksek olmaktadır.

Kaynak : Tıklayın.


Bilgisayarı oluşturan parçaların içine takıldığı ve parçaları bir arada tutan ****l ve/veya plastik bir kutudur. Önceleri Desktop ve slim kasa adı verilen yatık kasalar kullanılırken son yıllarda Mini Tower diye adlandırılan dik tip kasalar kullanılmaktadır. Ancak IBM, HP ve Compag gibi firmalar daha çok desktop tipi kasaları tercih ediyorlar. Server(sunucu) veya ana bilgisayar olarak kullanılmak üzere tasarlanan bilgisayarlarda genişleme olanakları fazla olan kasalar kullanılmaktadır.


Kasanın en önemli bileşeni güç kaynağıdır. Güç kaynağı, normal şehir cereyanını bilgisayarın kullanabileceği elektrik enerjisine dönüştürür. Bilgisayar parçalarının fazla ısınmasını engellemek üzere güç kaynağının içinde bir soğutucu fan bulunur. Genellikle mikroişlemcilerin üzerinde de ayrıca bir soğutucu fan bulunmaktadır. PC (Personal Computer) lerde güç kaynağının kapasitesi ortalama 200-250 watt’tır.


Elektrik cereyanındaki dalgalanmalar ve elektriğin kesilmesi bilgisayarınıza zarar verebilir. Makinenizi ve bilgilerinizi korumak için kesintisiz güç kaynağı kullanabilirsiniz.


Kesintisiz Güç Kaynağı, elektrik enerjisindeki dalgalanmalara karşı; çıkışında bilgisayarınıza sürekli aynı voltajda temiz bir enerji verir ve kesinti durumunda, içindeki akülerin kapasitesine göre bilgisayarınızı 5 dakika ile birkaç saat arasında çalıştırır.


Bilgisayar Kasasında, bilgisayarı kolayca açmak ve “reset” yapmak için tuşlar bulunur


Açma/Kapama (Power On/Off) tuşu, bilgisayarı açıp kapamayı sağlar.


Reset tuşu, açma/kapama düğmesine basmadan bilgisayarı yeni açılmış haline getirir. Özellikle makine komutlarınıza uymuyorsa veya kilitlendiyse kullanılır.


Sabit disk sürücü ışığı, bilgisayar sabit diske bir şey yazdığı veya ondan bir bilgi aldığı(okuduğu) zaman yanar. Bu ışık yanarken bilgisayarı sakın kapamayın ve oynatmayın yoksa diskteki bilgiler bozulabilir.


Bilgisayar Kasasının arkasındaki Portlar :


Seri Port, “Erkek Konnektör” olarak da adlandırılan bu portlarda 9 veya 25 iğne(pin) bulunur. Seri portlara fare(mouse), modem, tarayıcı(scanner) bazen de yazıcı bağlanır. Bilgisayar her seri portu COM etiketiyle görür.(COM1, COM2 ...)


Paralel Port, “dişi konnektör” olarak da bilinen bu portlarda 25 delik bulunur. Paralel portlara yazıcı ve teyp birimleri takılır. Bilgisayar her paralel portu LPT etiketiyle görür.


Monitor(Ekran) Portu, monitörü bağlamak içindir.Görüntü kartının üzerinde bulunur


Klavye portu, klavyeyi ve mouse portu da fareyi bilgisayara bağlar.


USA (Üniversal Seril Bum) portu, yeni bir standart olan USA; fareden klavyeye tüm cihazları zincirleme şekilde birbirine bağlıyor. USA portları ile 127 adede kadar cihaz bilgisayara kolayca eklenebilir.


Oyun portu, joystick’leri bilgisayara bağlar. Genellikle ses kartının üzerinde bulunur.

KAYNAK : TIKLAYIN


KASALAR
KASA NEDİR?
Kasa, ekran dışında bilgisayarı oluşturan tüm donanım birimlerini içerisinde barındıran ,plastik ve
****l bileşiminden oluşan kutudur.
Kasa içerisine; sürücüler, anakart, güç kaynağı ve fan doğrudan vida ile bağlanarak monte
Edilirler.Diğer donanım kartları, işlemci ve RAM anakart üzerine monte edilerek dolaylı olarak kasa
içerisine monte edilirler.
Kasa içerisine donanım yerleştirilirken optik sürücüler, disket sürücüler ve kart okuyucular mutlaka
kasanın ön tarafındaki kapaklar çıkarılarak, önden kasanın içerisine doğru ittirilerek takılmalıdır.
Kullanım açısından genelde yatay ve dikey olmak üzere iki tip kasa vardır.
KASA ÇEŞİTLERİ
DESKTOP KASA:Bu kasa tipine masaüstü kasa ismi de verilmektedir. Yatay olup üzerine genelde ekran
konulur. Böylece yerden tasarruf edilir ve kasa göz önünde olur. Günümüzde çok yaygın değildir.
MİNİ TOWER KASA: Bu kasa tipi dikey yapıdadır. Microatx ve Atx anakartlar için uygundur. Tower
kasalar içerinde en küçük yapıya sahiptir.
MİDİ TOWER KASA: Bu kasa tipi dikey yapıdadır. Microatx ve Atx anakartlar için uygundur.
Günümüzde kullanılan en yaygın kasa tipidir.
FULL TOWER KASA:Bu kasa tipi dikey yapıdadır. En büyük boyuta sahip kasa çeşitidir. Microatx ve Atx
anakartlar için uygundur.
SLİM KASA:Bu tip kasalar hem yatay hemde dikey olarak kullanılabilirler.midi tower kasalarla aynı
özelliklere sahiptirler.
HTPC (HOME THEATER PC) KASA : Bilgisayarı tv dvd video kayıt cihazı dijital fotoraf görüntüleme gibi
görevlerde kullanak üzere optimize edilmiş ve lcd panele sahip modern müzik seti görünümlü
kasalardır.diğer kasa modellerine öre daha pahalı olup genelde yataydır.
GÜÇ KAYNAĞI(POWER SUPPLY)
Tüm donanım birimlerinin elektrik enerjisini sağlayan cihazdır. Üzerinde anakart, sürücülerin ve kasa
içi fanların elektrik enerjisini karşılamak üzere kablo konnektörleri vardır. Diğer donanım birimleri
enerjisini anakarttan alır.
GÜÇ KAYNAĞI TARİHÇESİ
Güç Kaynakları sadece birkaç yıl içinde, bilgisayar kasasıyla birlikte gelen, ismi cismi bilinmeyen kapalı
bir kutu olmaktan çıkıp, üstünde uzun uzun konuşulan, çeşit çeşit modelleriyle rafları dolduran bir
ürün haline geldi. IBM PC, 1981 yılında piyasaya ilk sürüldüğünde yaklaşık 60 watt gücünde bir güç
kaynağına sahipti, oysa bugün 600 watt gücünde bir güç kaynağı son derece normal karşılanıyor.
Güç kaynağı 220 volt şehir alternatif akım şebeke gerilimini -12, -5, +3.3, +5, +12 Volt gruplarına
çeviren donanım birimidir. Her bir çeşit volt değerini taşıyan kablonun rengi farklıdır. Örneğin siyah =
nötr, kırmızı = +5V, sarı = +12V değerlerini göstermektedir.
GÜÇ KAYNAĞININ İÇ YAPISI
Gerilim düşürücü(transformatör), doğrultucu(köprü diyot), akım(bobin) ve gerilim(kondansatör)
düzenleyici görevlerini gören çeşitli elektronik ve elektrik bileşenlerden oluşur.
GÜÇ KAYNAĞI ÇEŞİTLERİ
1.Standby(Off-Line)UPS’ler: Elektrik kesik olduğu
USB BAĞLANTILARI
USB BAĞLANTILARI NEDİR?
USB dış donanımların bilgisayar ile bağlantı kurabilmesini sağlayan seri yapılı bir bağlantı
biçimidir."Universal Serial Bus" kelimesinin kısaltmasıdır.Tak çalıştır özelliği vardır. Bu
özelliğinden dolayı bir çok cihazın bağlantısında kullanılmaktadır.
Evrensel seri veriyolu, çevre birimlerinin bilgisayara takıldıkları anda tanınıp otomatik
çalışmalarını sağlamaktadır. Yani PnP'dir. Bu yolla 127 tür cihazı çalıştırma imkânı vardır, ek
aparatlarla tek porta birden fazla cihaz bağlanabilir.
USB BAĞLANTILARININ TARİHÇESİ
İlk olarak 1996 yılında Intel çalışanı Ajay Bhatt tarafından geliştirilmiş bir protokol türüdür.
USB 1.0 ve daha sonraları USB 1.1 Modeli ile geliştirilmiştir. 2000 li yıllardan sonra USB 2.0
protokolü çok uzun yıllar boyunca kullanılmıştır. Günümüzde ise USB 3.0 sürümü piyasaya
yayılma sürecindedir.
USB HIZLARI
 USB 1.0 ve 1.1 : Hız 12 Mbit/sn (1.5 MByte/sn) (fullspeed)
 USB 2.0 : Hız 480 Mbit/sn ( 60 MByte/sn) (highspeed)
 USB 3.0 : Hız 4,80 Gbit/sn (600 MByte/sn) (superspeed)
Günümüzde hemen her çevresel aygıt USB girişiyle beraber gelmektedirler;
- Bilgisayar yazıcısı
- Tarayıcı
- Mouse
- Joystick
- Dijital kamera
- Webcam
- Bilimsel veri işleme cihazları
- Modemler
- Speakerlar
- Telefonlar
- Depolama cihazları
- Network bağlantıları
USB kafa karışıklığını önlemek için A ve B konnektör standartlarını kullanır.
A konnektörü bilgisayara doğru olan veri akışını yönlendirir.
B konnektörü ise bilgisayardan gelen veri akışını yönlendirir.
USB ÇALIŞMA PRENSİBİ
Ana bilgisayarın enerjisi açıldığında öncelikle bağlı olantüm cihazları kontrol eder ve her
birine bir adres atar. Bu işleme listeleme denmektedir. Ana bilgisayar ayrıca her cihazın
hangi tipte veri transfer etmek isteyeceğine bakar.
Kesme : Fare veya klavye gibi çok az sayıda veri gönderen cihazlar kesme modunu tercih
eder.
Bulk : Yazıcı gibi büyük paketler halinde veri alan cihazlar ise bulk transfer modunu kullanır.
Bir data bloğu yazıcıya gönderilerek doğru olup olmadığından emin olunur.
Eşfrekanslı : Speaker gibi streaming cihazları eşfrekanslı modu kullanır. Cihaz ile ana
bilgisayar arasındaki veri akışı gerçek zamanlı olarak gerçekleşir ve hata doğrulaması
yoktur.
USB ÖZELLİKLERİ
 Bilgisayar host gibi davranır.
 127 cihaza kadar bağlantı yapılabilir.
 USB kablosu tek başına 5 metreye kadar gidebilir. Hub ile birlikte ise ana
bilgisayardan 30 metre uzağa kadar götürülebilir.
 USB 2.0 standartı ile beraber 480 megabit/sn maksimum veri kapasitesine ulaşılmıştır.
 USB kabloda enerji için iki tel ( +5 volt ve toprak) data taşımak için eşlenik kablo
 Enerji kablosu için bilgisayar tarafından 5 volt, 500 miliamper enerji sağlanabilir.
 USB cihazlar istenilen zamanda takılıp çıkarılabilir.
 Birçok USB cihazı, bilgisayar güç tasarruf moduna geçtiğinde uyku durumuna
geçebilmektedir.
FANLAR
FAN NEDİR?
Bilgisayarların temel donanımlarıını soğutmaya ve hızlandırmasını sağlıyan pervane
şeklinde olan ekipmana fan denir.8cm,12cm,14cm ve daha büyük boyutlu olanları da
vardır.Bir bilgisayarda en çok ısınan parçalar işlemci ve ekran kartı olduğundan bu parçalar
üzerinde fan bulunur.
Fanların boyutları arttıkça dönüş hızları azalır ve dolayısıyla çıkardıkları ses de azalır.
Fanlar kasa arkasına, kasa önüne, kasanın açılabilen kenarına, kasanın üstüne ve
kasanın altına takılabilir.Tüm kasalarda yukarıda saydığımız fan yerleri olmayabilir, ama tüm
kasalarda arka kısımda fan yeri vardır. Bazı kasalarda ön tarafta da fan yeri vardır, bazılarında
ise kasa altında bile fan yeri vardır. Eğer bilgisayarınızın yanında fan yeri yoksa yan kapağı
uygun biçimde keserek istediğiniz boyut fan için uygun bir fan yuvası yapabilirsiniz

KAYNAK : TIKLAYIN


Kaynaklardan Alınıp Paylaşılmıştır. Toparlayabildiğim Kadar Toparladım Bir araya Getirmeye Çalıştım Basit Bir Konu Olabilir Ama İçinde Güzel Bilgiler Mevcut.


Herkese İyi Forumlar.