Google Chrome, Google tarafından geliştirilen, açık kaynak kodlu bir ağ (Web Site) tarayıcısıdır.
Adını çizgesel (grafiksel) kullanıcı ara yüzünden almaktadır. Chromium ise Google Chromeun arkasındaki açık kaynak kodlu tasarıya verilen isimdir. Yasarı BSD Lisans altında yürütülmektedir.
Microsoft Windows için geliştirilen beta sürümü 2 Eylül 2008 tarihinde, 43 farklı dilde kullanıma sunulmuştur. Mac OS X ve Linux sürümleri geliştirilmeye devam edilmektedir.
Dizayn
Öncelikli tasarlanma amaçları, varolan görüntüleyiciler arasında güvenliği geliştirmek, hız ve kararlılığı sağlamak. Bunlarla beraber geniş bir kullanıcı arayüzü değişimi yapılmıştır.[7] Chrome, Google ve Netscape gibi diğer üçüncü parti yazılımlardan oluşan 26 farklı kod kütüphanesinden oluşturulmuştur.
Güvenlik
Chrome periyodik olarak iki adet karalisteyi (phishing ve malware) güncellemektedir. Ve kullanıcılar zararlı siteleri ziyaret etmeyi denediklerinde onları uyarır. Bu hizmet diğer kullanıcılar tarafından, Google Safe Browsing API adıyla anılan kamuya açık alan vasıtasıyla kullanılabilmektedir. Bu listelerin oluşturulma sürecinde Google ayrıca, zararlı yazılım uygulamaları bulunduran site sahiplerinin listesini bildirmektedir.
Chromedaki her sekmenin bir oyun alanıyla (sandbox) sınırlanmış kendine ait bir süreci vardır; böylece kötü niyetli yazılımların kendini yüklemesinin ve bir sekmede olanların diğer sekmeyi etkilemesinin önüne geçilmiş olur. En düşük yetki ilkesi gereğince, süreçlerin dosya yazma ve hassas bölgelerden (ör. belgeler, masaüstü) okuma hakları elinden alınmıştır Windows Vista üzerinde Internet Explorer 7 tarafından kullanılan Güvenli Kipte olduğu gibi. Sandbox Takımı mevcut olan bu süreç sınırlandırmasını alıp bir hapishaneye çevirdiklerini söylüyor[17]. Örneğin, bir sekmede çalışan kötü niyetli bir yazılım kredi kartı numaralarını sezemez, fare ile etkileşime geçemez, Windowsa açılışta bir programı çalıştırmasını söyleyemez ve sekme kapatılır kapatılmaz sonlandırılır. Bu, iki katmanlı (kullanıcı ve oyun alanı) güvenliğin olduğu ve oyun alanının yalnızca kullanıcı tarafından başlatılan isteklere cevap verebildiği basit bir bilgisayar güvenlik modelini şart koşar.
Plugins such as Adobe Flash Player are typically not standardized and as such cannot be sandboxed like tabs. These often need to run at or above the security Kendi kendine güvenlik seviyesine sahip tarayıcı. To reduce exposure to attack, plugins are run in separate processes that communicate with the renderer, itself operating at very low privileges in dedicated per-tab processes. Plugins will need to be modified to operate within this software architecture while following the principle of least privilege.
Chrome supports the Netscape Plugin Application Programming Interface (NPAPI),[18][19] but does not support the embedding of ActiveX controls.[19] Also, Chrome does not have an extension system such as Mozilla-compatible *.xpi cross-platform extension architecture[20] and thus XPI-based extensions such as AdBlock and GreaseMonkey can not be adapted to Chrome.
Java 6.10 uygulamalarını desteklemektedir. (which is currently in Release Candidate testing.)
A private browsing feature called Incognito mode is provided as well. It prevents the browser from storing any history information or cookies from the websites visited. This is similar to the private browsing feature available in Apples Safari and the latest beta version of Internet Explorer 8.
Hız
The JavaScript virtual machine was considered a sufficiently important project to be split off (like Adobe/Mozillas Tamarin) and handled by a separate team in Denmark. Existing implementations were designed for small programs, where the performance and interactivity of the system werent that important but web applications like Gmail are using the web browser to the fullest when it comes to DOM manipulations and Javascript. The resulting V8 JavaScript engine has features such as hidden class transitions, dynamic code generation, and precise garbage collection. Tests by Google show that V8 is about twice as fast as Firefox 3 and the Safari 4 beta.
Several websites have performed benchmark tests using the SunSpider JavaScript Benchmark[1] tool as well as Googles own set of computationally intense benchmarks, which includes ray tracing and constraint solving. They unanimously report that it performs much faster than all competitors, including Safari, Firefox 3, Internet Explorer 7 and Internet Explorer 8 While Opera has not been compared to Chrome yet, in previous tests, it has been shown to perform a bit slower than Firefox 3, which in turn is slower than Chrome. Another blog post by a Mozilla developer comparing the Javascript engines in Firefox 3.1 & Chrome using the SunSpider test results states that some tests are faster in one engine and some are faster in the other.
Kararlılık
The Gears team were considering a multithreaded browser (noting that a problem with existing web browser implementations was that they are inherently single-threaded) and Chrome implemented this concept with a multiprocessing architecture similar to the one developed by Opera in 1994[kaynak belirtilmeli], or that was recently implemented by Internet Explorer 8[kaynak belirtilmeli]. A separate process is allocated to each tab or plugin.[kaynak belirtilmeli] This prevents tasks from interfering with each other, which is good for both security and stability; an attacker successfully gaining access to one application does not gain access to all, and failure in one application results in a Sad Tab screen of death, similar to the well-known Sad Mac. This strategy exacts a fixed per-process cost up front but results in less memory bloat overall as fragmentation is confined to each process and no longer results in further memory al********s.
Chrome features a process management utility called the Task Manager which allows the user to see what sites are using the most memory, downloading the most bytes and abusing [their] CPU (as well as the plugins which run in separate processes) and terminate them.
Uygulama desteği
A feature of the Google browser (in fact one of the main reasons it was created) is the Application Mode. This is a lot more than just hiding the omnibox (navigation bar). This allows web pages to break free of the restrictions of the current browser paradigm. The browser paradigm freely allows the user to reload a page, navigate away or close the window, which would be disastrous for an application that is editing sensitive content. Although this appears to be a minor change, the lack of this feature means that there is no mechanism to prevent the sudden loss of unsaved data (without a major investment in an far more complex AJAX architecture). Other features are still required such as desktop interaction, filetype support and database access. This limits the browser chrome so as not to interrupt anything the user is trying to do, allowing web applications to run alongside local software (similar to Mozilla Prism and Fluid).
Kullanıcı arayüzü
Kullanıcı arayüzü temel olarak geri, ileri, yenile, yer imi, git ve iptal opsiyonlarını içerir. Bu opsiyonlar Safari ile benzerdir. Ayarların lokasyonu ise Internet Explorer 7/8 ile benzeşmektedir. minimize, maksimize ve pencereyi kapatma butonlarında ise Windows Vista temel alınmıştır .
Pencere en geniş olarak açılmadan,askı çubuğu ünvan çubuğu standart pencerelerin altında doğrudan görünür.When maximized, the title bar disappears and instead the tab bar is shown at the very top of the screen. Unlike other browsers such as Internet Explorer or Firefox which also have a full-screen mode that hides the operating systems interface completely, Chrome can only be maximized like a standard Windows application. Therefore, the Windows task bar, system tray and start menu link still take space at all times unless they have been configured to always hide.
As opposed to the latest versions of Firefox and Internet Explorer which allow the user to adjust the display dimensions of a web page completely, Chrome allows the resizing of the text only. Therefore, a web page 800 pixels wide, for example, will still be 800 pixel wide even if the user resizes it. Only the text will be affected by the resizing.
Chrome includes Gears which adds developer features that may or may not become web standards, typically relating to the building of web applications (including offline support).
Chrome replaces the browser home page which is displayed when a new tab is created with a New Tab Page. This shows[33] thumbnails of the nine most visited web sites along with the sites most often searched, recent bookmarks and recently closed tabs. This concept appeared first with Operas Speed Dial.
The Omnibox is the URL box at the top of each tab, based on the one in Opera. It includes autocomplete functionality but will only autocomplete URLs that were manually entered (rather than all links), search suggestions, top pages (previously visited), popular pages (unvisited) and text search over history. Search engines can also be captured by the browser when used via the native user interface by pressing Tab.
Popup windows are scoped to the tab they came from and will not appear outside the tab unless the user explicitly drags them out. Popup windows do not run in their own process.
Chrome uses the WebKit rendering engine on advice from the Android team.[7] Like most browsers, Chrome was extensively tested internally before release with unit testing, automated user interface testing of scripted user actions and fuzz testing, as well as WebKits layout tests (99% of which Chrome is claimed to pass). New browser builds are automatically tested against tens of thousands of commonly accessed sites inside of the Google index within 20-30 minutes.
Tab sekmeleri Chrome kullanıcı arayüzünün öncelikli bileşenidir ve pencerenin altında kontrol edilmektense, üstüne yerleştirilmiştir (Opera gibi). Bu ayrıntı, varolan windows tabanlı ve tab uygulaması içeren pek çok görüntüleyiciye zıttır. Sekmeler şeffaf biçimde pencerenin istenilen yerine, sürükleme yoluyla trasfer edilebilmektedir. Her sekmenin, omnibox (URL box) dahil kendine ait kontrolu bulunmaktadır.
Varsayılan olarak, diğer browserlarda olan ve ekranın altında yer alan durum çubuğunun (status bar) aksine, durum çubuğu görüntülenmemektedir. Fakat, cursor bağlantının üzerine geldiğinde, bağlantının adresi ekranın sol alt köşesinde görüntülenir.
Değerlendirme
The Daily Telegraphdan Matthew Moore, programı ilk inceleyenlerden biri olarak şu değerlendirmeyi yapmıştır: Google Chrome göz alıcı, hızlı ve etkileyici yeni özelliklere sahip fakat henüz Microsoftu tehdit eden bir rakip değil.
Microsoftdan yapılan açıklama: Chrome tarafından gelen tehdit önemsenmemektedir ve pek çok insanın Internet Explorer 8′i kabulleneceklerini tahmin etmekteyiz.[35] Opera Software: Chrome, en büyük uygulama platformu olarak Webi güçlendirecektir. Mozilla ise Chromeun web tarayıcı pazarına girmesinin sürpriz olmadığını ve Chromeun Firefoxun rakibi olma gibi bir hedefi olmadığını belirtmektedir. Dahası bu durumun Googleın, Firefoxu finanse etmesinde etkili olmaması gerektiğini söylemektedir.
« Chromeun dizaynı, masaüstü ile internet tabanlı geliştirilen bilgisayar teknolojisi (cloud computing) arasında köprü kurmaktadır. Başlat, veya Hızlı Başlangıç menüleri içinde bulunan butonları kullanarak, web sayfası ve çeşitli web uygulamalarına ulaşmak için masaüstü oluşturmanıza izin veriyor, neyin PC içinde, neyin online işlem olduğu konusundaki çizgiyi bulanıklaştırıyor. Örneğin, benGoogle Maps için bir masaüstü kısayolu oluşturdum. Web uygulaması için bir kısayol oluşturduğunuzda, Chrome tüm araç çubuklarından ve sekmelerden arınmış durumda, Size bir web uygulaması veya web sayfasından daha çok bir masaüstü uygulaması hissi vermektedir. »
Gizlilik
Kullanıcılar, Chrome içinde veri toplaması konusunda (privacy) seslerini yükseltmektedir. Omnibars auto-suggest özelliği, girilen anahtar sözcükleri Googlea veri olarak göndermektedir. Google yaptığı açıklamada, gönderilen verilerin yaklaşık %2′nin bilgisayarın IP adresleriyle birlikte depolandığını açıklamıştır. Google ayrıca, kullanıcıların auto-suggest özelliğini kapatmayı ya da kimlik saklamayı (Incognito) tercih edebileceklerini ifade etmektedir.
Güvenlik açıkları
Çoklu güvenlik uzmanları, otomatik dosya indirme özelliğinin, Google Chrome ile varsayılan olarak ayarlanmış biçimde gelmesini eleştirmektedir. Bu durumun saldırganlar tarafından kötü amaçlı yazılım yüklemede kolayca kullanılabileceğini tartışmaktalar.
Hizmet yadsima saldirisi (DOS attack) karşısında savunmasız. Bu da tarayıcının, zararlı web sayfası karşısında tamamen çökmesine yol açmaktadır. Google Chrome geliştiricieri açığı doğrulamakta ve halihazırda SVN havuzunda açığı düzeltmeye devam etmekteler.
Adını çizgesel (grafiksel) kullanıcı ara yüzünden almaktadır. Chromium ise Google Chromeun arkasındaki açık kaynak kodlu tasarıya verilen isimdir. Yasarı BSD Lisans altında yürütülmektedir.
Microsoft Windows için geliştirilen beta sürümü 2 Eylül 2008 tarihinde, 43 farklı dilde kullanıma sunulmuştur. Mac OS X ve Linux sürümleri geliştirilmeye devam edilmektedir.
Dizayn
Öncelikli tasarlanma amaçları, varolan görüntüleyiciler arasında güvenliği geliştirmek, hız ve kararlılığı sağlamak. Bunlarla beraber geniş bir kullanıcı arayüzü değişimi yapılmıştır.[7] Chrome, Google ve Netscape gibi diğer üçüncü parti yazılımlardan oluşan 26 farklı kod kütüphanesinden oluşturulmuştur.
Güvenlik
Chrome periyodik olarak iki adet karalisteyi (phishing ve malware) güncellemektedir. Ve kullanıcılar zararlı siteleri ziyaret etmeyi denediklerinde onları uyarır. Bu hizmet diğer kullanıcılar tarafından, Google Safe Browsing API adıyla anılan kamuya açık alan vasıtasıyla kullanılabilmektedir. Bu listelerin oluşturulma sürecinde Google ayrıca, zararlı yazılım uygulamaları bulunduran site sahiplerinin listesini bildirmektedir.
Chromedaki her sekmenin bir oyun alanıyla (sandbox) sınırlanmış kendine ait bir süreci vardır; böylece kötü niyetli yazılımların kendini yüklemesinin ve bir sekmede olanların diğer sekmeyi etkilemesinin önüne geçilmiş olur. En düşük yetki ilkesi gereğince, süreçlerin dosya yazma ve hassas bölgelerden (ör. belgeler, masaüstü) okuma hakları elinden alınmıştır Windows Vista üzerinde Internet Explorer 7 tarafından kullanılan Güvenli Kipte olduğu gibi. Sandbox Takımı mevcut olan bu süreç sınırlandırmasını alıp bir hapishaneye çevirdiklerini söylüyor[17]. Örneğin, bir sekmede çalışan kötü niyetli bir yazılım kredi kartı numaralarını sezemez, fare ile etkileşime geçemez, Windowsa açılışta bir programı çalıştırmasını söyleyemez ve sekme kapatılır kapatılmaz sonlandırılır. Bu, iki katmanlı (kullanıcı ve oyun alanı) güvenliğin olduğu ve oyun alanının yalnızca kullanıcı tarafından başlatılan isteklere cevap verebildiği basit bir bilgisayar güvenlik modelini şart koşar.
Plugins such as Adobe Flash Player are typically not standardized and as such cannot be sandboxed like tabs. These often need to run at or above the security Kendi kendine güvenlik seviyesine sahip tarayıcı. To reduce exposure to attack, plugins are run in separate processes that communicate with the renderer, itself operating at very low privileges in dedicated per-tab processes. Plugins will need to be modified to operate within this software architecture while following the principle of least privilege.
Chrome supports the Netscape Plugin Application Programming Interface (NPAPI),[18][19] but does not support the embedding of ActiveX controls.[19] Also, Chrome does not have an extension system such as Mozilla-compatible *.xpi cross-platform extension architecture[20] and thus XPI-based extensions such as AdBlock and GreaseMonkey can not be adapted to Chrome.
Java 6.10 uygulamalarını desteklemektedir. (which is currently in Release Candidate testing.)
A private browsing feature called Incognito mode is provided as well. It prevents the browser from storing any history information or cookies from the websites visited. This is similar to the private browsing feature available in Apples Safari and the latest beta version of Internet Explorer 8.
Hız
The JavaScript virtual machine was considered a sufficiently important project to be split off (like Adobe/Mozillas Tamarin) and handled by a separate team in Denmark. Existing implementations were designed for small programs, where the performance and interactivity of the system werent that important but web applications like Gmail are using the web browser to the fullest when it comes to DOM manipulations and Javascript. The resulting V8 JavaScript engine has features such as hidden class transitions, dynamic code generation, and precise garbage collection. Tests by Google show that V8 is about twice as fast as Firefox 3 and the Safari 4 beta.
Several websites have performed benchmark tests using the SunSpider JavaScript Benchmark[1] tool as well as Googles own set of computationally intense benchmarks, which includes ray tracing and constraint solving. They unanimously report that it performs much faster than all competitors, including Safari, Firefox 3, Internet Explorer 7 and Internet Explorer 8 While Opera has not been compared to Chrome yet, in previous tests, it has been shown to perform a bit slower than Firefox 3, which in turn is slower than Chrome. Another blog post by a Mozilla developer comparing the Javascript engines in Firefox 3.1 & Chrome using the SunSpider test results states that some tests are faster in one engine and some are faster in the other.
Kararlılık
The Gears team were considering a multithreaded browser (noting that a problem with existing web browser implementations was that they are inherently single-threaded) and Chrome implemented this concept with a multiprocessing architecture similar to the one developed by Opera in 1994[kaynak belirtilmeli], or that was recently implemented by Internet Explorer 8[kaynak belirtilmeli]. A separate process is allocated to each tab or plugin.[kaynak belirtilmeli] This prevents tasks from interfering with each other, which is good for both security and stability; an attacker successfully gaining access to one application does not gain access to all, and failure in one application results in a Sad Tab screen of death, similar to the well-known Sad Mac. This strategy exacts a fixed per-process cost up front but results in less memory bloat overall as fragmentation is confined to each process and no longer results in further memory al********s.
Chrome features a process management utility called the Task Manager which allows the user to see what sites are using the most memory, downloading the most bytes and abusing [their] CPU (as well as the plugins which run in separate processes) and terminate them.
Uygulama desteği
A feature of the Google browser (in fact one of the main reasons it was created) is the Application Mode. This is a lot more than just hiding the omnibox (navigation bar). This allows web pages to break free of the restrictions of the current browser paradigm. The browser paradigm freely allows the user to reload a page, navigate away or close the window, which would be disastrous for an application that is editing sensitive content. Although this appears to be a minor change, the lack of this feature means that there is no mechanism to prevent the sudden loss of unsaved data (without a major investment in an far more complex AJAX architecture). Other features are still required such as desktop interaction, filetype support and database access. This limits the browser chrome so as not to interrupt anything the user is trying to do, allowing web applications to run alongside local software (similar to Mozilla Prism and Fluid).
Kullanıcı arayüzü
Kullanıcı arayüzü temel olarak geri, ileri, yenile, yer imi, git ve iptal opsiyonlarını içerir. Bu opsiyonlar Safari ile benzerdir. Ayarların lokasyonu ise Internet Explorer 7/8 ile benzeşmektedir. minimize, maksimize ve pencereyi kapatma butonlarında ise Windows Vista temel alınmıştır .
Pencere en geniş olarak açılmadan,askı çubuğu ünvan çubuğu standart pencerelerin altında doğrudan görünür.When maximized, the title bar disappears and instead the tab bar is shown at the very top of the screen. Unlike other browsers such as Internet Explorer or Firefox which also have a full-screen mode that hides the operating systems interface completely, Chrome can only be maximized like a standard Windows application. Therefore, the Windows task bar, system tray and start menu link still take space at all times unless they have been configured to always hide.
As opposed to the latest versions of Firefox and Internet Explorer which allow the user to adjust the display dimensions of a web page completely, Chrome allows the resizing of the text only. Therefore, a web page 800 pixels wide, for example, will still be 800 pixel wide even if the user resizes it. Only the text will be affected by the resizing.
Chrome includes Gears which adds developer features that may or may not become web standards, typically relating to the building of web applications (including offline support).
Chrome replaces the browser home page which is displayed when a new tab is created with a New Tab Page. This shows[33] thumbnails of the nine most visited web sites along with the sites most often searched, recent bookmarks and recently closed tabs. This concept appeared first with Operas Speed Dial.
The Omnibox is the URL box at the top of each tab, based on the one in Opera. It includes autocomplete functionality but will only autocomplete URLs that were manually entered (rather than all links), search suggestions, top pages (previously visited), popular pages (unvisited) and text search over history. Search engines can also be captured by the browser when used via the native user interface by pressing Tab.
Popup windows are scoped to the tab they came from and will not appear outside the tab unless the user explicitly drags them out. Popup windows do not run in their own process.
Chrome uses the WebKit rendering engine on advice from the Android team.[7] Like most browsers, Chrome was extensively tested internally before release with unit testing, automated user interface testing of scripted user actions and fuzz testing, as well as WebKits layout tests (99% of which Chrome is claimed to pass). New browser builds are automatically tested against tens of thousands of commonly accessed sites inside of the Google index within 20-30 minutes.
Tab sekmeleri Chrome kullanıcı arayüzünün öncelikli bileşenidir ve pencerenin altında kontrol edilmektense, üstüne yerleştirilmiştir (Opera gibi). Bu ayrıntı, varolan windows tabanlı ve tab uygulaması içeren pek çok görüntüleyiciye zıttır. Sekmeler şeffaf biçimde pencerenin istenilen yerine, sürükleme yoluyla trasfer edilebilmektedir. Her sekmenin, omnibox (URL box) dahil kendine ait kontrolu bulunmaktadır.
Varsayılan olarak, diğer browserlarda olan ve ekranın altında yer alan durum çubuğunun (status bar) aksine, durum çubuğu görüntülenmemektedir. Fakat, cursor bağlantının üzerine geldiğinde, bağlantının adresi ekranın sol alt köşesinde görüntülenir.
Değerlendirme
The Daily Telegraphdan Matthew Moore, programı ilk inceleyenlerden biri olarak şu değerlendirmeyi yapmıştır: Google Chrome göz alıcı, hızlı ve etkileyici yeni özelliklere sahip fakat henüz Microsoftu tehdit eden bir rakip değil.
Microsoftdan yapılan açıklama: Chrome tarafından gelen tehdit önemsenmemektedir ve pek çok insanın Internet Explorer 8′i kabulleneceklerini tahmin etmekteyiz.[35] Opera Software: Chrome, en büyük uygulama platformu olarak Webi güçlendirecektir. Mozilla ise Chromeun web tarayıcı pazarına girmesinin sürpriz olmadığını ve Chromeun Firefoxun rakibi olma gibi bir hedefi olmadığını belirtmektedir. Dahası bu durumun Googleın, Firefoxu finanse etmesinde etkili olmaması gerektiğini söylemektedir.
« Chromeun dizaynı, masaüstü ile internet tabanlı geliştirilen bilgisayar teknolojisi (cloud computing) arasında köprü kurmaktadır. Başlat, veya Hızlı Başlangıç menüleri içinde bulunan butonları kullanarak, web sayfası ve çeşitli web uygulamalarına ulaşmak için masaüstü oluşturmanıza izin veriyor, neyin PC içinde, neyin online işlem olduğu konusundaki çizgiyi bulanıklaştırıyor. Örneğin, benGoogle Maps için bir masaüstü kısayolu oluşturdum. Web uygulaması için bir kısayol oluşturduğunuzda, Chrome tüm araç çubuklarından ve sekmelerden arınmış durumda, Size bir web uygulaması veya web sayfasından daha çok bir masaüstü uygulaması hissi vermektedir. »
Gizlilik
Kullanıcılar, Chrome içinde veri toplaması konusunda (privacy) seslerini yükseltmektedir. Omnibars auto-suggest özelliği, girilen anahtar sözcükleri Googlea veri olarak göndermektedir. Google yaptığı açıklamada, gönderilen verilerin yaklaşık %2′nin bilgisayarın IP adresleriyle birlikte depolandığını açıklamıştır. Google ayrıca, kullanıcıların auto-suggest özelliğini kapatmayı ya da kimlik saklamayı (Incognito) tercih edebileceklerini ifade etmektedir.
Güvenlik açıkları
Çoklu güvenlik uzmanları, otomatik dosya indirme özelliğinin, Google Chrome ile varsayılan olarak ayarlanmış biçimde gelmesini eleştirmektedir. Bu durumun saldırganlar tarafından kötü amaçlı yazılım yüklemede kolayca kullanılabileceğini tartışmaktalar.
Hizmet yadsima saldirisi (DOS attack) karşısında savunmasız. Bu da tarayıcının, zararlı web sayfası karşısında tamamen çökmesine yol açmaktadır. Google Chrome geliştiricieri açığı doğrulamakta ve halihazırda SVN havuzunda açığı düzeltmeye devam etmekteler.
