Hibrit; karma, melez anlamına gelen savaş tarihi boyunca var olan bir olgudur. Savaşlarda kullanılan stratejiler, taktikler ve silahlar sürekli olarak değişim ve gelişim içerisindedir. Son zamanlarda HİBRİT SAVAŞ terimi sıkça kullanılmaya başlamıştır. Bu terim ilk defa 2007 yılında Frank Hoffman tarafından kullanılmış ve literatüre girmiştir. Frank Hoffman 2006 yılında Lübnan’da Hizbullah-İsrail arasındaki savaşta Hizbullah’ın kullandığı taktik ve teknikleri ifade etmek için hibrit savaş terimini kullanmıştır. Bu terim özellikle bu konudaki uzmanlar ve devlet adamları tarafından kabul görmüş ve modern askeri stratejilere temel teşkil etmeye başlamıştır. Bugün bütün ülkeler ve uzmanlar tarafından kabul görmüş bir hibrit savaş tarifi yoktur. Ancak karma bir savaş türü olduğunu herkes kabul etmektedir. Hibrit savaşın düzenli askeri kuvvetlerle GNH (Gayrinizami Harp) kuvvetlerinin aynı savaş ortamında bir arada kullanılmış olması genel stratejiyi oluşturmuştur diyebiliriz.
Hibrit savaşın elemanlarını şu şekilde sıralayabiliriz:
- Düzenli Askeri Birlikler
Düzenli askeri birlikler, güçlü devletler tarafından caydırıcı bir güç olarak kullanılır. Bu gücü hissettirmek için tatbikatlar yapılır, tehdit edilecek ülke sınırına güçlü yığınaklar yapılarak kararlılık ifade edilir. Yazılı basın tarafından servis edilerek psikolojik baskı oluşturulmaya çalışılır.
- Özel Kuvvetler
Özel Kuvvetler özellikle kara gücü olarak kullanılacak olan düzensiz yerel güçleri teşkilatlandırır. Eğitim, sevk ve idare ederek muharebe alanında kullanılır.
- Terör Örgütleri/Suç Örgütleri
Kara gücü olarak kullanılır.
- Uluslararası Örgütler/İstihbarat Örgütleri
Hedef ülkede sivil itaatsizlikler, kargaşa ve isyanlar çıkarırlar.
- Psikolojik Harp: Medya/Siviller/Diplomatlar
Hedef kitleyi yönlendirir. Yalan haberler yayar, lehinde ve aleyhte propaganda yaparlar.
- Ekonomik Savaşlar
- Siber Savaşlar
- Bilgi Harbi-Özel Güvenlik Şirketleri
- Konvansiyonel-Konvansiyonel Olmayan Savaş
vasıtalarının tamamını sayabiliriz. Bütün bu sayılan güçlere göre hibrit savaşı aşağıdaki şekillerle tarif edebiliriz.
* Hibrit savaş politik hedeflere ulaşmak için konvansiyonel silahların desteğinde yeterli sayıda düzenli birliklerin emrinde ve kontrolünde terörizmin devlet dışı aktörlerin, GNH kuvvetleri ile birlikte düşmana karşı kullanılmasıdır, şeklinde tarif edilebilir.
* “İki farklı yapı ve özellikte gücün bir arada kullanılması” şeklinde de tarif edebiliriz.
* “Düzenli ve düzensiz savaşın aynı muharebe sahasında bir arada yürütülmesi ile icra edilen savaşa HİBRİT SAVAŞ denir” şeklinde de tariz edebiliriz.
* “Konvansiyonel silahlarla desteklenen bir kısım nizami kuvvetlerin ve özel kuvvetlerin kontrolünde özel askeri şirketlerin, terörizmin, hukuk dışı faaliyetlerin, siber saldırıların, psikolojik harp taktik ve tekniklerinin bir arada kullanılarak yapılan savaşa HİBRİT SAVAŞ denir” şeklinde de tarif edebiliriz.
Teknolojik gelişmelere bağlı olarak gelişen ve değişen dünyada klasik savaş taktik ve tekniklerinin, kullanılan güçlerin değişmesi de kaçınılmaz olmuştur. Örneğin müzikte kullanılan yedi nota vardır. Ama bu yedi notanın karışımından pek çok melodi yaratılır. Aynı şekilde beş ana renk vardır. Ama bu renklerin karışımından sınırsız renk üretilir. Aynı şekilde dünyada gelişen teknolojilerde değişen savaş türlerinin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Onlardan birisi de hibrit savaştır.
Savaşın çeşidini coğrafya belirler ancak gelişmiş ve güçlü ülkeleri hibrit savaşa mecbur eden sebepler vardır. Bu sebepleri şöyle sıralayabiliriz:
- Konvansiyonel savaşlarda meydana gelen yıkım, güçlü ve güçsüz bütün ülkeleri etkiler.
- Birçok ülkenin elinde nükleer silahlar vardır.
- Gelişen teknoloji nedeni ile STK’ların askeri ve sivil bürokratlar üzerindeki baskısı artmıştır.
- Amacı ve süresi belli olmayan savaşlarda asker kayıplarının artması vs. gibi sebepler güçlü ülkeleri hibrit savaşa zorlamıştır. 21. Yüzyılın belirleyici harp şekli hibrit savaşlar olacaktır. 21. Yüzyılda az sayıda düzenli kara gücü harekât doktrininin düzensiz birlikler ve doktrini ile aynı zaman diliminde bir düşmana karşı kullanılması şeklinde olacaktır.
Bilinen ilk hibrit savaş M.Ö. 5. Yüzyılda Atina ile Sparta arasında yaşanan Peleponez Savaşı’dır. Atina güçlü Sparta’yı yenmek için Sparta içerisinde yaşayan yönetime sadık Helotları ayaklanmaya teşvik etmiş, sadık Helotları kaybetmek istemeyen Sparta iç isyanları sona erdirmek için Atine ile barış yollarını aramıştır.
Günümüzde Hibrit savaşlara örnek olarak;
* Hibrit savaş politik hedeflere ulaşmak için konvansiyonel silahların desteğinde yeterli sayıda düzenli birliklerin emrinde ve kontrolünde terörizmin devlet dışı aktörlerin, GNH kuvvetleri ile birlikte düşmana karşı kullanılmasıdır, şeklinde tarif edilebilir.
* “İki farklı yapı ve özellikte gücün bir arada kullanılması” şeklinde de tarif edebiliriz.
* “Düzenli ve düzensiz savaşın aynı muharebe sahasında bir arada yürütülmesi ile icra edilen savaşa HİBRİT SAVAŞ denir” şeklinde de tariz edebiliriz.
* “Konvansiyonel silahlarla desteklenen bir kısım nizami kuvvetlerin ve özel kuvvetlerin kontrolünde özel askeri şirketlerin, terörizmin, hukuk dışı faaliyetlerin, siber saldırıların, psikolojik harp taktik ve tekniklerinin bir arada kullanılarak yapılan savaşa HİBRİT SAVAŞ denir” şeklinde de tarif edebiliriz.
Teknolojik gelişmelere bağlı olarak gelişen ve değişen dünyada klasik savaş taktik ve tekniklerinin, kullanılan güçlerin değişmesi de kaçınılmaz olmuştur. Örneğin müzikte kullanılan yedi nota vardır. Ama bu yedi notanın karışımından pek çok melodi yaratılır. Aynı şekilde beş ana renk vardır. Ama bu renklerin karışımından sınırsız renk üretilir. Aynı şekilde dünyada gelişen teknolojilerde değişen savaş türlerinin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Onlardan birisi de hibrit savaştır.
Savaşın çeşidini coğrafya belirler ancak gelişmiş ve güçlü ülkeleri hibrit savaşa mecbur eden sebepler vardır. Bu sebepleri şöyle sıralayabiliriz:
- Konvansiyonel savaşlarda meydana gelen yıkım, güçlü ve güçsüz bütün ülkeleri etkiler.
- Birçok ülkenin elinde nükleer silahlar vardır.
- Gelişen teknoloji nedeni ile STK’ların askeri ve sivil bürokratlar üzerindeki baskısı artmıştır.
- Amacı ve süresi belli olmayan savaşlarda asker kayıplarının artması vs. gibi sebepler güçlü ülkeleri hibrit savaşa zorlamıştır. 21. Yüzyılın belirleyici harp şekli hibrit savaşlar olacaktır. 21. Yüzyılda az sayıda düzenli kara gücü harekât doktrininin düzensiz birlikler ve doktrini ile aynı zaman diliminde bir düşmana karşı kullanılması şeklinde olacaktır.
Bilinen ilk hibrit savaş M.Ö. 5. Yüzyılda Atina ile Sparta arasında yaşanan Peleponez Savaşı’dır. Atina güçlü Sparta’yı yenmek için Sparta içerisinde yaşayan yönetime sadık Helotları ayaklanmaya teşvik etmiş, sadık Helotları kaybetmek istemeyen Sparta iç isyanları sona erdirmek için Atine ile barış yollarını aramıştır.
Günümüzde Hibrit savaşlara örnek olarak;
- Arap baharının ortaya çıktığı ülkelerde Libya ve Suriye’de yaşanan savaşlar.
- Irak ve Yemen’de yaşanan çatışmalar.
- Lübnan’da İsrail ile Hizbullah arasında 2006’da yaşanan savaşları hibrit savaşlara örnek verebiliriz.
Geleceğin Savaşına Hazırlanırken
- Öncelikle tehdit ve/veya tehditler tanımlanabilir.
- Tehditler çok iyi analiz edilmeli ve anlaşılmalıdır.
- Tehditlere karşı doğru stratejiler ve taktikler geliştirilmelidir.
- Uygulama için savaşa uygun eğitim programları geliştirilmelidir ve personel çok iyi eğitilmelidir.
- İnisiyatif sahibi ve inisiyatif kullanabilecek her seviyede komutan yetiştirilmelidir.
- Görev tipi emirler verilmeli ve uygulaması barış zamanında yapılmalıdır.
- Savaşların karakterlerine uygun modern harp silah ve teçhizatına sahip olunmalıdır.
Geleceğin harplerini kazanmak için temelden başlayarak devletin en üst seviyesine kadar sivil, asker ortak bir anlayış geliştirmelidir. Hibrit savaşın en belirgin özelliği bu savaş türünü güçlü devletlerin kullanıyor olması ve bu aktörlerin ellerinde mevcut bütün imkanları kullanmalarıdır. Zayıf, güçsüz ve iyi yönetilmeyen devletlere karşı hibrit savaş büyük bir tehdit oluşturur. Zayıf ve güçsüz devletlerin savaşa karşı koyma güçleri sınırlıdır. Hibrit savaşın en belirgin özelliği MUĞLAK olmasıdır. Bu nedenle yürütülen faaliyetlerin arkasında kim veya kimlerin olduğunu tespit etmek güçtür ve zaman alır. Hibrit savaşta amaç hedef ülkeyi istikrarsızlaştırmaktır. Barış zamanında insansız sistemlerin kullanılması gündemde ve öncelikli olacaktır.
Türkiye mevcut ekonomik siyasi sosyal ve askeri gücü ile hibrit savaş yapabilecek ve hibrit savaşa karşı koyabilecek güçte bir ülkedir.
Hibrit savaş, doğrudan veya örtülü olarak birden fazla savaş aracının belli bir amaç için karmaşık bir şekilde kullanıldığı yeni bir savaş türüdür. Hibrit savaşın açık veya gizli uygulama yöntemleri çok çeşitlidir ve temel olarak 21. yüzyılda ortaya çıkan yeni teknikler ve iletişim yöntemlerinin kullanılmasıyla gerçekleşir. Bu yönüyle hibrit savaş, çağdaş bir savaş türüdür. Hibrit Savaşın bugüne kadar yapılmış olan çok sayıda tanımı vardır, konvansiyonel ve gerilla savaşı karışımı savaş, hibrit savaşın en merkezi tanımlarından biridir. Diğer tanımlar, bu tanımın çevresinde geliştirilmiştir.
Hibrit Savaş Teorisi
Prusyalı general ve askeri teorisyen Carl von Clausewitz’e göre “Her çağın kendine özgü bir savaşı, kendi sınırlayıcı koşulları ve kendine özgü önyargıları vardır.” Rus General Gerasimov, “21. yüzyılda savaş ve barış devletleri arasındaki çizgileri bulanıklaştırma eğiliminde olduğumuzu” ifade etmektedir; “Savaşlar, artık ilan edilmeden başlamaktadır ve belirsiz şablonlara göre devam etmektedir.”
Hibrit savaş teorisine göre, artık “gerçek” savaşlarla savaşmanın bir anlamı yoktur. Eski tip savaşlar, günümüzde büyük ve telafi edilemez kayıplara neden olacaktır. Bir ülkeye ordu gönderip, toprak veya kaynakları ele geçirmek adına yapılan doğrudan savaşlar yerine dolaylı yoldan “araçların kullanımıyla” gerçekleştirilen mücadeleler tercih edilecektir.
Bu nedenle de hibrit savaş, günümüzde askerler ve siviller arasında net bir ayrım yapılmasını önlemektedir. Benzer şekilde savaş ve barış kavramları da belirsizleşmiştir.
Hibrit savaş teorisine göre, artık “gerçek” savaşlarla savaşmanın bir anlamı yoktur. Eski tip savaşlar, günümüzde büyük ve telafi edilemez kayıplara neden olacaktır. Bir ülkeye ordu gönderip, toprak veya kaynakları ele geçirmek adına yapılan doğrudan savaşlar yerine dolaylı yoldan “araçların kullanımıyla” gerçekleştirilen mücadeleler tercih edilecektir.
Bu nedenle de hibrit savaş, günümüzde askerler ve siviller arasında net bir ayrım yapılmasını önlemektedir. Benzer şekilde savaş ve barış kavramları da belirsizleşmiştir.
Hibrit Savaşın Kısa Tarihsel Perspektifi
Birinci ve İkinci Dünya Savaşları sırasında, on milyonlarca insanın ölmesi ve yüz milyonlarca yaralının olması büyük savaşları bir ölçüde ertelemiştir. İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana tanık olduğumuz her çatışma bir şekilde sınırlı kalmıştır. Kore veya Vietnam gibi vekil savaşlar buna örnek gösterilebilir. Dünyanın çeşitli bölgelerinde bazı gerilla savaşları, soysuz terörist hareketler veya ayrılık hareketleri görülmektedir. Bu bağlamda ilk tanımlamalarda hibrit savaş; sadece terörizm, gerilla isyanı ve siyasi propagandadan ibaret görülürken, zamanla bu kavram çok sayıda farklı “araçların” eklenmesiyle geliştirilmiştir.
ABD ve Rusya’nın Hibrit Savaş Tanımları
- Günümüzde ABD savaş literatüründe hibrit savaş “sinerjik etkiler elde etmek için tüm toplumsal fonksiyonlar yelpazesinde spesifik güvenlik açıklarına uyarlanmış çoklu güç enstrümanlarının senkronize kullanımı” şeklinde ifade edilmektedir.
- Rus siyaset bilimci Andrew Korybko, hibrit savaşı “jeostratejik transit bölgelerindeki tarihsel, etnik, dini, sosyo-ekonomik ve coğrafi farklılıklardan istifade eden dışsal kimlik çatışmaları” şeklinde tanımlamaktadır.
-
Hibrit Savaş Unsurları
ABD ve Rus tanımları arasında bazı farklar görünse de, hibrit savaş kapsamında genel olarak düzensiz savaş, sahte haberler, diplomasi ve dışarıdan seçim müdahalesi gibi diğer etkileyici yöntemlerle harmanlayan askeri stratejiler öngörülmektedir. Bu kapsamda hibrit savaş, geleneksel askeri birlikler, taktikler ve stratejiler dışında, gerilla, paramiliter yapılar vs. düzensiz askeri kuvvetlerin istihdamı gibi araçları da kullanmaktadır.
Bir sonraki aşamada hibrit savaş kapsamı, “iki ordu arasında -doğrudan- gerçekleşmemiş olan” bütün savaşları ifade etmektedir. Etnik, dini veya ulusal açıkları kullanan psikolojik saldırıları, düşman hatlarının arkasında faaliyet gösteren provokatörleri, yaptırımlar yoluyla ekonomik saldırıları, boykotları ve cezalandırıcı tarifeleri, düşman ekonomisini zayıflatma yöntemlerini, seçimlere yönelik siber saldırıları ve çeşitli referandumları içerir.
Bir sonraki aşamada hibrit savaş kapsamı, “iki ordu arasında -doğrudan- gerçekleşmemiş olan” bütün savaşları ifade etmektedir. Etnik, dini veya ulusal açıkları kullanan psikolojik saldırıları, düşman hatlarının arkasında faaliyet gösteren provokatörleri, yaptırımlar yoluyla ekonomik saldırıları, boykotları ve cezalandırıcı tarifeleri, düşman ekonomisini zayıflatma yöntemlerini, seçimlere yönelik siber saldırıları ve çeşitli referandumları içerir.
Hibrit Savaş Sanatı
Hibrit savaştaki güç, bir aktörün aynı anda birden fazla güç enstrümanını eş zamanlı olarak senkronize etme yaratıcılığı, öngörülemezliği, asimetrik bir hüviyete sahip olması ve savaşın bilişsel unsurlarını doğru bir şekilde kullanma yeteneğinde yatmaktadır. Hem devlet, hem de devlet dışı aktörler tarafından yürütülen Hibrit savaşlar; tipik olarak açık tespit ve yanıt eşiklerinin altında kalacak şekilde uyarlanmaktadır; bu uyarlama dijital teknolojinin hızına, hacmine ve her yerde bulunurluğuna dayanmaktadır.
Okuduğunuz için teşekkürler.
Alıntıdır.
