HİLAFET
Halifelik konusu yüzyıllardır tartışılan önemli bir konudur. Kimisi ebu Bekir’in halifeliğinin seçimle olduğu için meşrudur derken kimisi asıl halifenin resulullah tarafından tayin edildiği bu kişinin de Hz. Ali (as) olduğudur. Bu konuyu ehlisünnet kitaplarını inceleyerek bakalım resulullah kendisinden sonra halifelik makamına birilerini seçmiş mi yoksa bu işi sahabelerin seçimine mi bırakmış?
İslamın ilk yıllarına döndüğümüzde Hz. Resulullah (s.a.a)'a "En yakın aşiretini uyar"(1) ayeti nazil olmuş ve Allah Teala Hz. Resulullah'ı kendi akrabalarını uyarmakla görevlendirmiştir. Bunun üzerine, Hz. Resulullah, Hz. Ali (a.s)'ı yemek hazırlayarak, yakın akrabalarını yemeğe davet etmekle görevlendirmiştir. O gün Hazret'in daveti üzerine, aralarında Ebu Talip, Hamza, Abbas ve Ebu Leheb'in de bulunduğu yaklaşık kırk kişi Hz. Ebu Talib'in evinde toplanmıştır.
Hz. Resulullah (s.a.a), yemek yendikten sonra, kendisinin Allah tarafından peygamberlikle görevlendirildiğini onlara şöyle açıklamıştır: "Ey Abdülmuttalip oğulları! Andolsun Allah'a ki; ben Arap gençleri arasında kendi kabilesine benim getirdiğim şeyden daha hayırlı bir şey getiren bir genci tanımıyorum. Ben sizin için dünya ve ahiret hayrını getirmişim. Allah beni, sizleri O'na davet etmekle görevlendirmiştir. Sizlerden kim benim bu görevimde bana yardım etmeye hazırdır ki, benim kardeşim, vasim ve sizin aranızda halifem olsun?"
"Orada hazır bulunanların hiçbirinden bir ses çıkmaz ve yalnızca Hz. Ali (a.s) kalkıp "Ey Allah'ın Peygamberi! Sana yardım etmeye ben hazırım"der.
Hz. Resulullah (s.a.a) Hz. Ali'ye: "Ey Ali! Sen otur" der ve bu sahne üç defa tekrarlanır. Her üçünde de o Hazret'e icabet eden yalnızca Hz. İmam Ali (a.s) olur.
Bunun üzerine, Hz. Resulullah (s.a.a) mübarek elini Hz. Ali (a.s)'ın omuzuna koyarak: "Bu benim kardeşim, vasim ve sizin aranızdaki halifemdir, onu dinleyin ve ona itaat edin" buyurur.
Bunun üzerine, orada bulunanlar gülerek kalkıp Ebu Talib'e: "Sana kendi ******nu dinleyip, onun emrine uymanı farz kıldı!"diyerek dağılıp giderler."(2)
Resülullah (saa) daha hz.Ali çocukken yerine halife seçmiş ve bunu akrabalarına bildirmiştir. Peki, bu resülullah’ın kendi seçimi miydi? Kesinlikle hayır. Allah (cc) çok önceden vermiş olduğu bir karadı. Bunun kanıtıda ; Selman-ı Farisi'den naklen, Resulullah (saa) şöyle buyurdu: "Ben ve Ali, Adem yaratılmadan bin yıl önce, Allahın elinde onu tesbih ve takdis eden bir nur idik. Allah Adem'i yarattıktan sonra o nuru Adem'in sulbüne verdi, böylece bir sulpten gele gele Abdülmüttalip'te ikiye ayrıldı. Bende peygamberliğe, Ali'de ise halifeliğe ayrıldı"(3)
İmam Ali’den naklen, Resulullah (saa) şöyle buyurdu: “...Ey Ali, her kim sana karşı savaşırsa bana karşı savaşmıştır. Seni buğz eden, beni buğz etmiştir. Seni söven de beni sövmüştür. Çünkü sen benden nefsim gibisin. Senin ruhun ruhumdan ve tıynetin tıynetimdendir. Şanı Yüce olan Allah, seni ve beni nurundan yarattı. İkimizi seçip beni peygamberliğe ve seni de imamlığa tercih etti. Ey Ali, senin imamlığını inkar eden benim peygamberliğimi inkar etmiş olur. Ey Ali, sen benim vasim, varisim, çocuklarımın babası ve kızımın kocasısın. Senin emrin emrim ve senin nehyettiğin benim nehyettiğimdir. Beni peygamberlik ile gönderip, beni yaratılmışların en hayırlısı kılan Allah’a yemin olsun ki, sen yaratılmışların üzerine Allah’ın hüccetisin. Sen Allah’ın sırrına onun güvendiği ve yarattıkları üzerine onun halifesisin.”(4) bu hadislerden de anladığımız gibi Hz. Ali’nin halifeliği Allah (cc) tarafından belirlenmiştir. İnsanlara bu konuda seçim hakkı tanınmamıştır. Kısaca gadir olayına değindiğimizde bu emrin Allah (cc) tarafından verildiği anlaşılacaktır.
1) Şuara Süresi 214.Ayet)
2) Taberi Tefsiri c.19 s. 68, Dürr-ül Mensur c.5 s.97, El-Mizan c.15 s.335
3) İbn-i Hacer el-Askalani "Lisan'ül Mizan" c.2, s.229; c.6, s.377. Sıbt İbn-i Cevzi "Tezkiret Havas’ül Eimme" s.52. el-Zehebi "Mizan'ül İtidal" c.1, s.235 Hadis No: 1904. el-Künci eş-Şafii "Kifayet üt-Talib" Bab: 87, s. 315. Menakıb-ı Meğazeli s.88, Hadis No: 130. Ahmet bin Hanbel “el-Fedail” kitabı Fedail Emir’ül Müminin babı Hadis No: 252. Hatip Hüvarezmi el-Hanefi “Maktelil Hüseyn” c.1, s.5 ve “Menakıb” s.46. İbn-i Ebil Hadit "Şerh-u Nehc'ül Belağa" c.2, s.450. ed-Deylemi "Firdevs'il Ahbar" c.3, s.283, Hadis No: 4851. İbn-i Asakir "Tarih-i Dimaşk" c.1, s.136, Hadis No: 180. el-Hemedani eş-Şafii “Meveddet’ül Kurba” . Müsned-i Ahmet bin Hanbel
4) Yenabi ul mevedde Sayfa: 53)
Halifelik konusu yüzyıllardır tartışılan önemli bir konudur. Kimisi ebu Bekir’in halifeliğinin seçimle olduğu için meşrudur derken kimisi asıl halifenin resulullah tarafından tayin edildiği bu kişinin de Hz. Ali (as) olduğudur. Bu konuyu ehlisünnet kitaplarını inceleyerek bakalım resulullah kendisinden sonra halifelik makamına birilerini seçmiş mi yoksa bu işi sahabelerin seçimine mi bırakmış?
İslamın ilk yıllarına döndüğümüzde Hz. Resulullah (s.a.a)'a "En yakın aşiretini uyar"(1) ayeti nazil olmuş ve Allah Teala Hz. Resulullah'ı kendi akrabalarını uyarmakla görevlendirmiştir. Bunun üzerine, Hz. Resulullah, Hz. Ali (a.s)'ı yemek hazırlayarak, yakın akrabalarını yemeğe davet etmekle görevlendirmiştir. O gün Hazret'in daveti üzerine, aralarında Ebu Talip, Hamza, Abbas ve Ebu Leheb'in de bulunduğu yaklaşık kırk kişi Hz. Ebu Talib'in evinde toplanmıştır.
Hz. Resulullah (s.a.a), yemek yendikten sonra, kendisinin Allah tarafından peygamberlikle görevlendirildiğini onlara şöyle açıklamıştır: "Ey Abdülmuttalip oğulları! Andolsun Allah'a ki; ben Arap gençleri arasında kendi kabilesine benim getirdiğim şeyden daha hayırlı bir şey getiren bir genci tanımıyorum. Ben sizin için dünya ve ahiret hayrını getirmişim. Allah beni, sizleri O'na davet etmekle görevlendirmiştir. Sizlerden kim benim bu görevimde bana yardım etmeye hazırdır ki, benim kardeşim, vasim ve sizin aranızda halifem olsun?"
"Orada hazır bulunanların hiçbirinden bir ses çıkmaz ve yalnızca Hz. Ali (a.s) kalkıp "Ey Allah'ın Peygamberi! Sana yardım etmeye ben hazırım"der.
Hz. Resulullah (s.a.a) Hz. Ali'ye: "Ey Ali! Sen otur" der ve bu sahne üç defa tekrarlanır. Her üçünde de o Hazret'e icabet eden yalnızca Hz. İmam Ali (a.s) olur.
Bunun üzerine, Hz. Resulullah (s.a.a) mübarek elini Hz. Ali (a.s)'ın omuzuna koyarak: "Bu benim kardeşim, vasim ve sizin aranızdaki halifemdir, onu dinleyin ve ona itaat edin" buyurur.
Bunun üzerine, orada bulunanlar gülerek kalkıp Ebu Talib'e: "Sana kendi ******nu dinleyip, onun emrine uymanı farz kıldı!"diyerek dağılıp giderler."(2)
Resülullah (saa) daha hz.Ali çocukken yerine halife seçmiş ve bunu akrabalarına bildirmiştir. Peki, bu resülullah’ın kendi seçimi miydi? Kesinlikle hayır. Allah (cc) çok önceden vermiş olduğu bir karadı. Bunun kanıtıda ; Selman-ı Farisi'den naklen, Resulullah (saa) şöyle buyurdu: "Ben ve Ali, Adem yaratılmadan bin yıl önce, Allahın elinde onu tesbih ve takdis eden bir nur idik. Allah Adem'i yarattıktan sonra o nuru Adem'in sulbüne verdi, böylece bir sulpten gele gele Abdülmüttalip'te ikiye ayrıldı. Bende peygamberliğe, Ali'de ise halifeliğe ayrıldı"(3)
İmam Ali’den naklen, Resulullah (saa) şöyle buyurdu: “...Ey Ali, her kim sana karşı savaşırsa bana karşı savaşmıştır. Seni buğz eden, beni buğz etmiştir. Seni söven de beni sövmüştür. Çünkü sen benden nefsim gibisin. Senin ruhun ruhumdan ve tıynetin tıynetimdendir. Şanı Yüce olan Allah, seni ve beni nurundan yarattı. İkimizi seçip beni peygamberliğe ve seni de imamlığa tercih etti. Ey Ali, senin imamlığını inkar eden benim peygamberliğimi inkar etmiş olur. Ey Ali, sen benim vasim, varisim, çocuklarımın babası ve kızımın kocasısın. Senin emrin emrim ve senin nehyettiğin benim nehyettiğimdir. Beni peygamberlik ile gönderip, beni yaratılmışların en hayırlısı kılan Allah’a yemin olsun ki, sen yaratılmışların üzerine Allah’ın hüccetisin. Sen Allah’ın sırrına onun güvendiği ve yarattıkları üzerine onun halifesisin.”(4) bu hadislerden de anladığımız gibi Hz. Ali’nin halifeliği Allah (cc) tarafından belirlenmiştir. İnsanlara bu konuda seçim hakkı tanınmamıştır. Kısaca gadir olayına değindiğimizde bu emrin Allah (cc) tarafından verildiği anlaşılacaktır.
1) Şuara Süresi 214.Ayet)
2) Taberi Tefsiri c.19 s. 68, Dürr-ül Mensur c.5 s.97, El-Mizan c.15 s.335
3) İbn-i Hacer el-Askalani "Lisan'ül Mizan" c.2, s.229; c.6, s.377. Sıbt İbn-i Cevzi "Tezkiret Havas’ül Eimme" s.52. el-Zehebi "Mizan'ül İtidal" c.1, s.235 Hadis No: 1904. el-Künci eş-Şafii "Kifayet üt-Talib" Bab: 87, s. 315. Menakıb-ı Meğazeli s.88, Hadis No: 130. Ahmet bin Hanbel “el-Fedail” kitabı Fedail Emir’ül Müminin babı Hadis No: 252. Hatip Hüvarezmi el-Hanefi “Maktelil Hüseyn” c.1, s.5 ve “Menakıb” s.46. İbn-i Ebil Hadit "Şerh-u Nehc'ül Belağa" c.2, s.450. ed-Deylemi "Firdevs'il Ahbar" c.3, s.283, Hadis No: 4851. İbn-i Asakir "Tarih-i Dimaşk" c.1, s.136, Hadis No: 180. el-Hemedani eş-Şafii “Meveddet’ül Kurba” . Müsned-i Ahmet bin Hanbel
4) Yenabi ul mevedde Sayfa: 53)
