Merhaba herkese, bugün bir makale hazırlıyordum, sizlerlede paylaşmak istedim.
*Değişken dirençli
*Me-tal oksit
*Borulu
*Deşarj tüplü
Parafudurlar nedir?
Yüksek gerilim tesislerinde hat arızaları, yıldırım düşmeleri ve kesici açması gibi manevralar sonucu meydana gelen aşırı ve zararlı çok yüksek gerilim şoklarını önleyen koruma elemanlarına parafudur denir. Parafudurların ayrıca iletim hatlarında meydana gelen yürüyen dalgaların tahrip etkisini önleme, emniyet supabı gibi çalışma, aşırı gerilim dalgalarını toprağa aktarma gibi görevleri vardır.
Yapıları
Parafudurlar yüksek gerilim iletkeni ile toprak arasına bağlanır. Yapısı, bir direnç ile buna seri bağlı bir ark söndürme eklatöründen meydana gelmiştir.
Yapılarına göre çeşitleri
*Değişken dirençli
*Me-tal oksit
*Borulu
*Deşarj tüplü
Sırasıyla açıklayalım
Değişken Dirençli Parafudurlar
Parafudurun izolasyon seviyesini aşan bir gerilimde, değişken direncin değeri düşer ve aynı zamanda atlama aralıkları arasındaki izolasyon delinerek ark başlar. Deşarj anında aşırı gerilim değeri azaldıkça değişken direncin değeri yükselir ve akımı sınırlar. Bu nedenle birkaç mikro saniye sonunda seri atlama aralıkları arasındaki ark sönerek deşarj işlemi tamamlanmış olur.
Değişken dirençli parafudurların iç yapısı ve dış görünüşlerini şekilde görüyoruz.
Me-tal Oksit Parafudurlar
Me-tal oksit parafudurlarda aktif eleman olarak değişken direnç yerine yarı iletken malzeme olan çinko oksit (ZnO) bloklar kullanılır. Bu tipte seri eklatör yoktur. Dolayısıyla değişken dirençlilere göre daha basit ve güvenli çalışır. Me-tal oksit parafudurların ana elemanı olan me-tal oksit direnç elemanları, başta çinko oksit olmak üzere (ZnO) bizmut oksit (Bi2O3), mangan oksit (MnO2) ve antimon oksit (Sb2O3) malzemelerinden oluşur.
Me-tal oksit parafudurların iç yapısı ve dış görünüşleri şekildeki gibidir.
Borulu Parafudurlar
Aşırı gerilimleri bir ark üzerinden dirençsiz bir bağlantı yardımı ile topraklayarak sınırlayan parafudurlardır. Deşarj akımı boru içinde meydana gelen basınçlı gaz ile kesilir.
Deşarj Tüplü Parafudurlar
Aşırı gerilimleri bir ark üzerinden dirençsiz bir bağlantı yardımı ile topraklayarak sınırlayan parafudurlardır. Fakat bunlarda boru yerine özel bir deşarj tüpü kullanılır. Deşarj akımının kesilmesi aynı zamanda şebeke gerilimine de bağlıdır.
Değişken dirençli parafudurların iç yapısı ve dış görünüşlerini şekilde görüyoruz.
Me-tal Oksit Parafudurlar
Me-tal oksit parafudurlarda aktif eleman olarak değişken direnç yerine yarı iletken malzeme olan çinko oksit (ZnO) bloklar kullanılır. Bu tipte seri eklatör yoktur. Dolayısıyla değişken dirençlilere göre daha basit ve güvenli çalışır. Me-tal oksit parafudurların ana elemanı olan me-tal oksit direnç elemanları, başta çinko oksit olmak üzere (ZnO) bizmut oksit (Bi2O3), mangan oksit (MnO2) ve antimon oksit (Sb2O3) malzemelerinden oluşur.
Me-tal oksit parafudurların iç yapısı ve dış görünüşleri şekildeki gibidir.
Borulu Parafudurlar
Aşırı gerilimleri bir ark üzerinden dirençsiz bir bağlantı yardımı ile topraklayarak sınırlayan parafudurlardır. Deşarj akımı boru içinde meydana gelen basınçlı gaz ile kesilir.
Deşarj Tüplü Parafudurlar
Aşırı gerilimleri bir ark üzerinden dirençsiz bir bağlantı yardımı ile topraklayarak sınırlayan parafudurlardır. Fakat bunlarda boru yerine özel bir deşarj tüpü kullanılır. Deşarj akımının kesilmesi aynı zamanda şebeke gerilimine de bağlıdır.
Kullanma Gerilimlerine Göre Parafudur Çeşitleri
Parafudurlardan uzun süre faydalanabilmek için kullanıldığı devrenin özelliklerine göre seçilmelidir. Bu konuda daha çok parafudur nominal akım ve gerilim değerlerinin bilinmesi gerekir. Bir parafudurun anma gerilimi, parafudur etiketinde yazılı olan ve bunun hat ucu ile toprak ucu arasında bulunmasına müsaade edilen en yüksek alternatif gerilimin etkin değeridir. Kullanılan gerilime göre parafudurlar üçe ayrılır.
Faz Parafudurları: Faz iletkeni ile toprak arasına bağlanan parafudurlardır.
Yıldız Noktası Parafudurları: Trafoların yıldız noktası ile toprak arasına bağlanan parafudurlardır.
Özel Amaçlı Parafudurlar: Özel hâllerde ve özel yerlerde kullanılan parafudurlardır.
Yıldız Noktası Parafudurları: Trafoların yıldız noktası ile toprak arasına bağlanan parafudurlardır.
Özel Amaçlı Parafudurlar: Özel hâllerde ve özel yerlerde kullanılan parafudurlardır.
Parafudur Montaj ve Kullanım Yerleri
Şalt Sahalarında üretilen elektrik enerjisinin toplandığı ve dağıtımının yapıldığı elektrik tesislerine şalt sahaları denir. Şalt sahalarında devre açma ve kapama işlemlerinde ayırıcılar ile birlikte kullanılır.
Hat ve Trafo Direklerinde Enerji dağıtımının yapıldığı hatlarda ve direk tipi trafo postalarında koruma amacıyla parafudurlar kullanılır.
Trafo merkezlerinde enerji iletimi ve dağıtımında değişik tiplerde trafo merkezleri tesis edilmektedir. Bu trafo merkezlerinde aşırı gerilimlere karşı koruma amaçlı olarak ayırıcı ile birlikte parafudur da kullanılır. Hava hattı devamı kablo iki ucunda enerji nakil havai iletkenlerinin iki ucunda aşırı gerilimlere karşı koruma amacıyla parafudur kullanılır.
Hat ve Trafo Direklerinde Enerji dağıtımının yapıldığı hatlarda ve direk tipi trafo postalarında koruma amacıyla parafudurlar kullanılır.
Trafo merkezlerinde enerji iletimi ve dağıtımında değişik tiplerde trafo merkezleri tesis edilmektedir. Bu trafo merkezlerinde aşırı gerilimlere karşı koruma amaçlı olarak ayırıcı ile birlikte parafudur da kullanılır. Hava hattı devamı kablo iki ucunda enerji nakil havai iletkenlerinin iki ucunda aşırı gerilimlere karşı koruma amacıyla parafudur kullanılır.