Sigorta ,üzerinden aşırı akım geçtiğinde devreyi açan elemandır. Sigortalar yapıları ve kullanıldıkları yerlere göre çok çeşitlidir. Kullanım yerlerine göre ise devreden geçecek akımın değerine sigortalar seçilir. Sigortalar kullanım yerlerine göre ;
1 Cam Tipi Sigortalar ,
2 Buşon Tipi Sigortalar ,
3 Buşon Tipi Otomatik Sigortalar ,
4 Anahtar Tipi Otomatik Sigortalar ,
5 Bıçaklı Tip Sigortalar ,
6- Yüksek Gerilim Sigortaları dır.
1 Cam Tipi Sigortalar
Bu sigorta tipi genellikle Elektronik devrelerde devre elemanlarını ,bir kısa devre halinde yüksek akımlara karşı korur. Yapısında ise iki ****l arasında silindirik şekilde bir cam bulunmaktadır. Bu cam içerisinde ise dayanacağı akım şiddetine göre bir tel veya ****l şerit bulunmaktadır. Sigorta teli üzerinden dayanabileceğinden fazla bir akım geçtiğinde yanar ve iki ****l arasındaki iletimi keser. Cam tüp içersinde bulunan hava ****ller arasında ark oluşmasını önler. Cam tipi sigortalar cam buşon ve devreye bağlantısını sağlayacak gövdeden oluşur.
2 Buşon Tipi Sigortalar
Bu sigorta tipi ise Elektrik tesisatlarının korunması amacıyla Alçak gerilimli şebekelerde kullanılır. Buşon tipi sigortaların amacı kullanıcıya gerilim ulaştıran iletkenleri yani
kablo ve telleri korumaktadır. Gerilimi harcayan yükleri ise yüksek akıma karşı başka elemanlar korumaktadır. Bu elemanları ileride ayrıntılı olarak göreceğiz.
Buşon tipi sigortalar ; Porselen ile yalıtılmış Buşon ,akım değerine göre seçilmiş Viskontak, gövde ve kapaktan oluşur.
Buşon maksimum akım değerine göre seçilecek ve yandığı zaman yenisiyle değiştirilecektir. Buşon üzerine ASLA tel sarılmamalıdır. Porselen izolatör içinde arkı önlemek için incekum tanecikleri kullanılmaktadır.Ayrıca buşonun üst tarafında yanıp yanmadığının anlaşılması için bir küçük pul bulunmaktadır. Buşon içindeki telin ****l levhanın yandığını bu pul düştüğünde anlarız.
Viskontak ise seçilen buşona uygun olarak kullanılmalıdır. Zaten viskontaklar akım şiddetlerine göre göre çeşitli genişlikte yapılmalıdır. Viskontaklar gövde üzerine vidalanarak kullanılmaktadır.Bu vidalanma sırasında viskontak anahtarı kullanılarak tam olarak sıkılmalıdır. Aksi taktirde gereksiz ısınmalara yol açılabilir. Viskontak yerine ASLA pul ve ****l para konulmamalıdır.Gövde ve kapaklar da yine kullanılacak sigorta buşonuna göre seçilmeli ve porselen yapıları kırılmalara karşı korunmalıdır. Ayrıca kapakların üzerindeki cam kısım çıkarılmamalıdır.
3 Buşon Tipi Otomatik Sigortalar
Bu sigorta tipinde ise buşon yerine akımın geçişine göre ısınan ve eğrilen bir ****lden oluşan kısım vidalanır. Bu parçanın üzerinde iki adet düğme bulunur. Bir düğme sigorta attığında tekrar hazır konuma getirmeye ,diğer düğme ise sigortayı attırmaya ( akım geçişini durdurmaya ) yarar.
4 Anahtar Tipi Otomatik Sigortalar
Bu tip sigortalarda buşonlu otomatik sigortalar ile aynı prensipte çalışırlar. Yani sigorta üzerinden geçen akım sınır değeri aştığında içerideki ****l bükülmesini tamamla***** sigortayı attırır. Bazı zamanlarda arızayı giderip sigortayı kaldırmaya çalıştığımızda sigortanın tekrar attığını görürüz. Bu sigortanın içindeki ****lin halen soğu***** eski konumuna gelmediğini gösterir. Belirli bir zaman sonra ise artık sigortanın eski çalışma şekline döndüğü görülür. Sigorta içindeki bi ****l soğumuştur. Bu sigorta tipinde akım şiddetine göre
büyüklük değişimi pek gözlenmez.
5 Bıçaklı Tip Sigortalar
Bu tip sigortalar buşonlu ve anahtarlı otomatik sigortaların kullanılamayacağı büyük akımlarda kullanılırlar. Bıçaklı tip sigortalar bıçaklı sigorta ve gövdeden oluşur.
Genellikle indirici trafo merkezlerinde kullanılırlar. Ütü şeklinde bir yalıtkan tutacak ile iki tarafından tutularak gövdeden ayrılır veya yerine takılır. Bıçak sigortanın çalışma prensibi cam sigorta ve buşon tipi sigorta ile aynıdır.
6- Yüksek Gerilim Sigortaları
Bu tip sigortalarda kullanılma akımlarına göre üçe ayrılırlar ;
a Yüksek Dayanımlı Cam Sigortalar : Bu sigortalarda cam tüp içersinde iletkenden başka Karbon Tetra Klorür maddesi bulunur.Bu madde sigortanın akımı kesmesi sırasında ark oluşmasını önler.
b Yağlı Sigortalar : Bu tip sigortalarda ise Transil Yağı bulunur. Aynı şekilde bu yağda diğer sigortalarda olduğu gibi arkı önler. Yük Dağılım merkezleri ve Yüksek gerilim iletim hatlarında kullanılır.
c Borik Asitli Sigortalar : Bu tip sigortalar adından da anlaşılabileceği gibi borik asit ile arkı önlerler. Bu sigortalar santral ve yükseltici merkezlerde kullanılır. Sigortalar bazı devrelerde gecikmeli olarak açılır. Bu devreler için zaman gecikmeli sigortalar kullanılır. Sigortalar devreyi açma zamanlarına göre üçe ayrılırlar ;
1 Çok çabuk devre açan sigortalar ,
2 Çabuk devre açan sigortalar ,
3 Gecikmeli devre açan sigortalar dır.
Gecikmeli devre açan sigortalar özellikle motorların çalıştığı hatlar üzerinde kullanılmaktadır. Motorlar ilk çalışma anında ( motor kalkınırken ) normal devrine ulaşmak için bir kaç saniyelik devreden yaklaşık normal çalışmasının iki katı akım çeker. Bu fazla akım çekiminde yani motorun her çalışmasında sigorta değiştirmemek için için gecikmeli devre açan sigortalar kullanılır.
1 Cam Tipi Sigortalar ,
2 Buşon Tipi Sigortalar ,
3 Buşon Tipi Otomatik Sigortalar ,
4 Anahtar Tipi Otomatik Sigortalar ,
5 Bıçaklı Tip Sigortalar ,
6- Yüksek Gerilim Sigortaları dır.
1 Cam Tipi Sigortalar
Bu sigorta tipi genellikle Elektronik devrelerde devre elemanlarını ,bir kısa devre halinde yüksek akımlara karşı korur. Yapısında ise iki ****l arasında silindirik şekilde bir cam bulunmaktadır. Bu cam içerisinde ise dayanacağı akım şiddetine göre bir tel veya ****l şerit bulunmaktadır. Sigorta teli üzerinden dayanabileceğinden fazla bir akım geçtiğinde yanar ve iki ****l arasındaki iletimi keser. Cam tüp içersinde bulunan hava ****ller arasında ark oluşmasını önler. Cam tipi sigortalar cam buşon ve devreye bağlantısını sağlayacak gövdeden oluşur.
2 Buşon Tipi Sigortalar
Bu sigorta tipi ise Elektrik tesisatlarının korunması amacıyla Alçak gerilimli şebekelerde kullanılır. Buşon tipi sigortaların amacı kullanıcıya gerilim ulaştıran iletkenleri yani
kablo ve telleri korumaktadır. Gerilimi harcayan yükleri ise yüksek akıma karşı başka elemanlar korumaktadır. Bu elemanları ileride ayrıntılı olarak göreceğiz.
Buşon tipi sigortalar ; Porselen ile yalıtılmış Buşon ,akım değerine göre seçilmiş Viskontak, gövde ve kapaktan oluşur.
Buşon maksimum akım değerine göre seçilecek ve yandığı zaman yenisiyle değiştirilecektir. Buşon üzerine ASLA tel sarılmamalıdır. Porselen izolatör içinde arkı önlemek için incekum tanecikleri kullanılmaktadır.Ayrıca buşonun üst tarafında yanıp yanmadığının anlaşılması için bir küçük pul bulunmaktadır. Buşon içindeki telin ****l levhanın yandığını bu pul düştüğünde anlarız.
Viskontak ise seçilen buşona uygun olarak kullanılmalıdır. Zaten viskontaklar akım şiddetlerine göre göre çeşitli genişlikte yapılmalıdır. Viskontaklar gövde üzerine vidalanarak kullanılmaktadır.Bu vidalanma sırasında viskontak anahtarı kullanılarak tam olarak sıkılmalıdır. Aksi taktirde gereksiz ısınmalara yol açılabilir. Viskontak yerine ASLA pul ve ****l para konulmamalıdır.Gövde ve kapaklar da yine kullanılacak sigorta buşonuna göre seçilmeli ve porselen yapıları kırılmalara karşı korunmalıdır. Ayrıca kapakların üzerindeki cam kısım çıkarılmamalıdır.
3 Buşon Tipi Otomatik Sigortalar
Bu sigorta tipinde ise buşon yerine akımın geçişine göre ısınan ve eğrilen bir ****lden oluşan kısım vidalanır. Bu parçanın üzerinde iki adet düğme bulunur. Bir düğme sigorta attığında tekrar hazır konuma getirmeye ,diğer düğme ise sigortayı attırmaya ( akım geçişini durdurmaya ) yarar.
4 Anahtar Tipi Otomatik Sigortalar
Bu tip sigortalarda buşonlu otomatik sigortalar ile aynı prensipte çalışırlar. Yani sigorta üzerinden geçen akım sınır değeri aştığında içerideki ****l bükülmesini tamamla***** sigortayı attırır. Bazı zamanlarda arızayı giderip sigortayı kaldırmaya çalıştığımızda sigortanın tekrar attığını görürüz. Bu sigortanın içindeki ****lin halen soğu***** eski konumuna gelmediğini gösterir. Belirli bir zaman sonra ise artık sigortanın eski çalışma şekline döndüğü görülür. Sigorta içindeki bi ****l soğumuştur. Bu sigorta tipinde akım şiddetine göre
büyüklük değişimi pek gözlenmez.
5 Bıçaklı Tip Sigortalar
Bu tip sigortalar buşonlu ve anahtarlı otomatik sigortaların kullanılamayacağı büyük akımlarda kullanılırlar. Bıçaklı tip sigortalar bıçaklı sigorta ve gövdeden oluşur.
Genellikle indirici trafo merkezlerinde kullanılırlar. Ütü şeklinde bir yalıtkan tutacak ile iki tarafından tutularak gövdeden ayrılır veya yerine takılır. Bıçak sigortanın çalışma prensibi cam sigorta ve buşon tipi sigorta ile aynıdır.
6- Yüksek Gerilim Sigortaları
Bu tip sigortalarda kullanılma akımlarına göre üçe ayrılırlar ;
a Yüksek Dayanımlı Cam Sigortalar : Bu sigortalarda cam tüp içersinde iletkenden başka Karbon Tetra Klorür maddesi bulunur.Bu madde sigortanın akımı kesmesi sırasında ark oluşmasını önler.
b Yağlı Sigortalar : Bu tip sigortalarda ise Transil Yağı bulunur. Aynı şekilde bu yağda diğer sigortalarda olduğu gibi arkı önler. Yük Dağılım merkezleri ve Yüksek gerilim iletim hatlarında kullanılır.
c Borik Asitli Sigortalar : Bu tip sigortalar adından da anlaşılabileceği gibi borik asit ile arkı önlerler. Bu sigortalar santral ve yükseltici merkezlerde kullanılır. Sigortalar bazı devrelerde gecikmeli olarak açılır. Bu devreler için zaman gecikmeli sigortalar kullanılır. Sigortalar devreyi açma zamanlarına göre üçe ayrılırlar ;
1 Çok çabuk devre açan sigortalar ,
2 Çabuk devre açan sigortalar ,
3 Gecikmeli devre açan sigortalar dır.
Gecikmeli devre açan sigortalar özellikle motorların çalıştığı hatlar üzerinde kullanılmaktadır. Motorlar ilk çalışma anında ( motor kalkınırken ) normal devrine ulaşmak için bir kaç saniyelik devreden yaklaşık normal çalışmasının iki katı akım çeker. Bu fazla akım çekiminde yani motorun her çalışmasında sigorta değiştirmemek için için gecikmeli devre açan sigortalar kullanılır.
