- 8 Nis 2020
- 216
- 70
Giriş
Terörizm, tarih boyunca siyasi ve ideolojik amaçlar için şiddet kullanımı yoluyla korku ve endişe yaratmayı amaçlayan karmaşık bir olgudur. Bu makalede, terörizmin kökenlerine ve evrimine, Amerikalı siyaset bilimci David Rapoport'un tanımladığı dört dalga teorisine odaklanarak detaylı bir bakış sunulacaktır. Modern öncesi dönemlerde terörizmin varlığını, her bir dalganın ideolojisini, hedeflerini, kullandığı taktikleri ve önemli örneklerini inceleyeceğiz.
Modern Öncesi Terörizm
Terörizm yeni bir fenomen değildir. Tarih boyunca birçok farklı grup, siyasi hedeflerine ulaşmak için şiddeti araç olarak kullanmıştır. 11. yüzyılda Hasan Sabbah tarafından kurulan suikastçılar, Farklı İslam ideolojisi doğrultusunda hem Müslüman hem de Hıristiyan liderleri hedef alarak suikastlar gerçekleştirmiştir. 20. yüzyılın başında Osmanlı İmparatorluğu'ndan özerklik talep eden İç Makedon Devrim Örgütü (IMRO), "Özgürlük ya da ölüm" sloganıyla bombalama ve suikast gibi taktikler kullanmıştır. Bu örnekler, terörizmin modern öncesi dönemlerde de var olduğunu ve farklı ideolojiler tarafından meşrulaştırıldığını göstermektedir. Dördüncü dalga daha net bir şekilde işlenecektir!
Rapoport 4 Waves Of Terrorism
1. Anarşist Dalga (1880-1920)
- Kökeni: 1880'lerde Rusya'da, Çarlık rejimine karşı çıkan anarşist ideolojinin etkisiyle ortaya çıkmıştır.
- Yayılma: Avrupa, Amerika ve Asya'ya yayılmıştır.
- Hedefler: Devlet otoritesini zayıflatmak ve yıkmak.
- Taktikler: Suikastlar, bombalama, propaganda.
- Önemli örnekler: Rus Narodnaya Volya örgütü tarafından Çar II. Aleksandr'ın suikastı (1881), Avusturya-Macaristan veliahtı Franz Ferdinand'ın suikastı (1914).
- Dönemin Özellikleri: Anarşistler, eylemlerini meşrulaştırmak için "propaganda eylemi" fikrini savunmuşlardır. Bu dalga, suikastlerin yaygınlaşmasıyla "altın suikast çağı" olarak da bilinir.
- Kökeni: Birinci Dünya Savaşı sonrası sömürgeci güçlere karşı bağımsızlık mücadelelerinin yükselişi.
- Hedefler: Sömürgeci yönetimlere karşı savaşarak bağımsızlık kazanmak.
- Taktikler: Gerilla taktikleri, vur-kaç saldırıları, sabotaj.
- Önemli örnekler: İrlanda Cumhuriyet Ordusu (IRA), Cezayir Ulusal Kurtuluş Cephesi (FLN), Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ).
- Dönemin Özellikleri: Bu dalgadaki gruplar kendilerini "özgürlük savaşçıları" olarak tanımlamış ve sömürgeci güçleri "terörist" olarak nitelendirmişlerdir.
- Kökeni: Vietnam Savaşı ve Soğuk Savaş'ın yarattığı siyasi ve ideolojik kutuplaşma.
- Hedefler: Hem ulusal (devlet otoritesine karşı) hem de uluslararası (emperyalizm ve sömürgecilik karşıtı) mücadele.
- Taktikler: Kentsel gerilla, rehine alma, uçak kaçırma.
- Önemli örnekler: Kızıl Tugaylar (İtalya), Kızıl Ordu Fraksiyonu (Almanya), Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ).
- Dönemin Özellikleri:
- Bu dalga, medyanın artan rolüyle birlikte terörizmin küresel bir olgu olarak algılanmasına yol açtı.
- Kullanılan silahlar: Ateşli silahlar, patlayıcılar, rehin almalarda kullanılan hafif silahlar.
4. Dördüncü Terörizm Dalgası: Dini Terörizm (1979-günümüz)
Kökeni:- 1979 İran Devrimi
- Sovyetler Birliği'nin Afganistan'ı işgali
- Mekke'deki Ulu Camii'nin işgali
Temel Özellikler:
- Farklı dinlerle bağlantılı çeşitli gruplar tarafından gerçekleştirilen terör eylemleri
- Önemli örnekler:
- Cihatçı gruplar (El Kaide, IŞİD)
- Sihler (Pencap'ta)
- Yahudi teröristler
- Hıristiyan gruplar (kürtaj karşıtı militanlar)
- Mezhepler (Aum Shinrikyo)
- İntihar saldırılarının yaygınlaşması
- Önemli örnekler:
- Hizbullah'ın saldırıları (1983)
- PKK, LTTE gibi diğer grupların saldırıları
- El Kaide'nin saldırıları (1998, 2001)
- IŞİD'in saldırıları
- Dördüncü dalga terörizmi, diğer dalgalara kıyasla daha uzun ve daha karmaşık bir yapıya sahiptir.
- Bu dalgadaki terör örgütleri, internet ve sosyal medya gibi modern teknolojileri kullanarak propaganda yaymakta ve yeni üyeler çekmekte daha başarılıdır.
- Dördüncü dalga terörizmi, küresel güvenlik ve istikrar için önemli bir tehdit oluşturmaya devam etmektedir.
- 1983: Hizbullah'ın Beyrut'taki Amerikan ve Fransız büyükelçiliklerine saldırıları
- 1993: Dünya Ticaret Merkezi'ne bombalı saldırı
- 1995: Tokyo metrosuna sarin gazı saldırısı
- 11 Eylül 2001: New York ve Washington DC'ye saldırılar
- 2004: Madrid tren bombalamaları
- 2005: Londra metrosu bombalamaları
- 2015: Paris saldırıları
- 2016: Brüksel saldırıları
- 2017: Manchester Arena saldırısı
