Ağlara Giriş #2 (Protokoller ve Modeller)

Mania_Lada

Deneyimli Moderatör
a3b2jeo.png



logo.png


-Ağlara Giriş #2 (Protokoller ve Modeller)-


jz4jgvt.png
Vector-Business-Handshake-PNG-Clipart.png
q95944r.png
MODERASYONaa2a5c0e17b83f26.png




Önceki konuda Ağlara bir giriş yapmıştık. Ağ elemanlarını, Ağ türlerini ve Ağ medyası gibi ana kavramları incelemiştik. Konuya buradan gidebilirsiniz.

Routerlar, switchler ve uç cihazlar gibi ağ elemanlarını tanıdık. Peki bu cihazlar aralarındaki iletişimi nasıl sağlıyor? Bir veri paketi hangi cihaza gideceğini neye göre ayırt ediyor?

Bu sorulara daha iyi yanıt verebilmek için gelin Ağ Protokollerini ve Modellerini inceleyelim.




1.MAC Adresleri




nic-removebg-preview.png

NIC KART (Resim Alıntıdır)


Ethernet kartlarını görmüştük. İşte bu MAC adresleri de Ethernet kartımıza gömülü olarak gelir. Bu yüzden Fiziksel Adres olarak da tanımlanır. Network kartınızı değiştirirseniz yeni bir MAC adresiniz olur ve Eğer 2. bir Network kartı takarsanız 2. bir MAC adresiniz olur. Ethernet kartları 48 bit ve 12 hex basamağına sahiptir. Örnek:68-7F-74-12-34-56




2.IP Adresleri

i

IP ADRESİ (Resim Alıntıdır)

IP adresleri ise Mantıksal adreslerdir ve her basamaktaki değer 0-255 arasında değer alabilir. IP adresleri 2 parçadan oluşur. 1. kısım Network kısmı ve 2. kısım Host kısmıdır. Aynı Networkdeki cihazların Network kısımları sabitlken host kısımları farklıdır. Network kartı bilgisayara takıldığında otomatik olarak TCP/IPv4 ve TCP/IPv6 protokolleri yüklenir. Bu IP bilgilerinin hangisini kullancağınızı seçebilir, özellikler kısmından kendi özel IP nizi belirleyebilir veyahut bilgisayarın otomatik seçtiği bir IP adresiyle internette gezebilirsiniz. Eğer isterseniz de protokelleri Network kartı üzerinden silebilirsiniz. Ayarları yaptıktan sonra Bilgisayarımızı internete bağlamak için eklememiz gereken bazı protokoller var. Peki nedir bu protokoller? IP adresi, Subnet Maskesi ve Default Gateway bilgisi. Ve ayrıdan DNS adresleri. Günümüzde insanlar bu bilgileri otomatik olarak ADSL modem üzerinden alabiliyorlar.


UtuJz.png

(Resim Alıntıdır)

Dünyada 850 bin tane network bulunmakta ve her biri farklı IP ve Mac adreslerine sahip. Önceki konudan hatırlatma yapacak olursak Routerlar ve Switchler de bir IP veya MAC adresine sahiptir. Yukarıdaki örneğe bakacak olursak sizce burada kaç tane Network kartı vardır? 13 tane. Peki neden mi? Switchler bir netwprk kartına sahip değil ve hatırlarsanız Routerlar farklı Networkleri birbirine bağlıyordu. Ve bu her network için ayrı Network kardına sahipler. Bu yüzden yukarıdaki Routerımızda ise 3 Network kartı bulunuyor. Gördüğünüz gibi Uç cihazların aynı networkte bulunanlarında Network kısmı aynı host kısmı farklı. Switchler de farklı Network kartılarına sahip olduklarında ayrı MAC adresleri bulunuyor. Eğer ki Uç cihazlardan 192.168.12 Networküne bağlı olan bilgisayarlar arasın 192.168.3 Networküne ait bir bilgisayar bağlarsak bilgisayar ağa dahil olamaz ve kimseye paket gönderip kimseden paket alamaz. Yani bir Networkte cihazların iletişim kurabilmesi için cihazın o Networke ait olması gerekiyor.

a3b2jeo.png


3.Kurallar

a.İletişimin Temelleri

letter.jpg

(Resim Alıntıdır)

Ağ haberleşmesini, bir mektup haberleşmesine benzetebilirsiniz. Her zaman bir gönderen ve bir alıcı vardır ve bir paketin doğru hedefe ulaşabilmesi için mektuplaşmada da olduğu gibi birtakım adreslere sahip olması gerekir. Ve de iletişimin gerçekleşeceği bir ortam..



b.Protokoller

Network-Protocol-Details.jpg

Ağ Protokolleri (Resim Alıntıdır)

Ağ haberleşmesinde bu adresleme dediğimiz şey bazı protokollere göre gerçekleşir ve birden fazla protokol bulunmaktadır. Her biri ayrı bir işlevde olan bu protokoller iletişimin daha sağlıklı ve eksiksiz gerçekleşmesine yardımcı olur. Mesela insan iletişiminde de protokoller mevcuttur. BiriAsine mesela gitmek istediğiniz yeri soracaksınız. İlk önce soruyu düşünürsünüz ve bunu belirli bir dil ve bu dilin kurallarıyla sözlü iletişime geçirirsiniz. Ses dalgaları sayesinde karşı tarafa ulaşan sorunuz karşı tarafca algılanır ve karşı taraf da size vereceği cevabı kafasında oluşturur. Daha sonrasında belirli bir dil ve bu dilin kurallarına göre de cevabını sesli bir şekilde dile getirir..



c.Ağ Protokol Gereksinimleri
bitrus_53.png

(Resim Alıntıdır)

Bu protokoller bazı gereksinimlere sahip olmalı. Protokoller, mesajın hangi biçimde kodlanacağı, biçimlendirme ve kapsülleme şekli, mesajın boyutu, zamanlama, mesajın nereye gideceği gibi birtakım gereksinimleri karşılamak zorundadır.


Şifreleme(Encoding): Datanızı Network kart üzerinden ileteceğiniz için datanızın fiziksel ortama geçerken farklı bir forma geçmesi gerekir. Fiziksel ortamda veriler elektrik akımı olarak iletildiğinden verinizi akımlara dönüştürürsünüz.

Biçimlendirme ve Kapsülleme: Datanızın başına Kaynak adres bilgilerini ve Hedef cihaz adresini eklersiniz. Ve Data hedefe ulaştığında bu bilgiler çöpe atılır ve Dataya ulaşılır.

Mesaj Boyutu: 500 mb lık bir dosyayı tek bir parça olarak göndermek size mantıklı eliyor mu? Ya 499. mb ta data bozulursa? Datayı tekrar göndermek zorunda kalırsınız. Bunu yaşamamak için Data küçük parçalara bölünerek iletilir. Her parçaya teker teker adres bilgisi eklenmek zorunda kalınılsa da iletişim bu şekilde daha sağlıklı bir şekilde gerçekleşir. Mesela bir Youtube videosunu internet gidip tekrar geldiğinde kaldığınız yerden izlemeye devam edebiliyorsunuz. Ya da internetten bir dosya indirirken internet kesildi diyelim. Dosyayı indirmeye kaldığınız yerden devam edebiliyorsunuz.

Zamanlama: Bir insana bir şeyi çok hızlı bir şekilde anlatırsanız karşınızdaki dediklerinizi ya hiç anlamaz ya da eksik anlar. Ağ haberleşmesinde de zamanlama çok önemlidir. Karşı tarafa sürekli bir şekilde paket yolluyorsanız ve karşı taraftan yanıt alamıyorsanız anlamalısınız ki Data Akış hızınızı yavaşlatmalısınız.

Mesela bir web sayfasına girmek istiyoruz ve web sayfasından bir cevap gelmedi Bir süre bekledikten sonra tekrar web sayfası talebinde bulunursunuz. Buna Yanıt Zaman Aşımı denir.

İki kişi aynı anda konuşursa ne olur? Laflar birbirine karışır ve kimse kimsenin dediği şeyden bir şey anlamaz. Data haberleşmesinde de aynı şey geçerlidir. İki cihaz aynı anda bir hedefe paket göndermek isterse paketler çarpışır (Colliision) ve iletişim kesintiye uğrar. Bunun için kimin ne zaman paket göndereceğini planlamak gereklidir ve buna Erişim Yönetimi denir.



d.Mesaj Gönderim Şekilleri

difference-between-Unicast-Broadcast-Multicast-and-Anycast.jpg

(Resim Alıntıdır)



Unicast: Bire bir iletişim.
Multicast: Bir bilgisayardan belli bir grup bilgisayara paket gönderilir.
Broadcast: Bir paket o Networkteki herkese iletiliyor.


a3b2jeo.png



4.Protokoller

OSI.png

(Resim Alıntıdır)


İletşim, güvenlik, yönlendirme ve servis bulma gibi çeşitli hizmetleri sağlayan Ağ protokolleri mevcuttur. Ve bu protokollerin her biri ayrı işlev, biçim ve kurallara sahibtir

a.Ağ Protokol İşlevleri

İletişimin sağlanabilmesi için paketin geçeceği yol üzerindeki tüm cihazların gerekli protokollere sahip olması gerekir.

Adresleme (Adressing): Göndereni ve alıcıyı tanımlar.
Güvenilirlik (Reliability): Garntili teslimat sağlar
Akış Kontrolü (Flow Control): Verimli bir hızda veri akışını sağlar.
Sıralama (Sequencing): İletilen her veri segmentini benzersiz şekilde etiketler.
Hata Tespiti(Error Detection): Verilerin bozulup bozulmadığını kontrol eder.
Uygulama Arayüzü (App Interface): Uygulamalar arası iletişimle ilgili bilgiler içerir.



b.Protokol İletişimi


slide_24.jpg

(Resim Alıntıdır)



HTTP: Web sunucularıyla iletişim için kullanılır.
TCP: Paketlerin eksiksiz iletimi için kullanılır.
IP: Dünya üzerindeki herhangi bir cihazla iletişime girmek için kullanılır.
Ethernet: Aynı Network üzerinde bir NIC kart üzerinden başka bir NIC karta veri gönderilmesi için kullanılır.



5.Protokol Kümeleri Evrimi


energies-11-02360-g002.png

(Resim Alıntıdır)



İnternet Protokol Paketi-TCP/IP: Amerikan Savunma Departmanı tarafından geliştirilmiştir. En yaygın protokol paketidir.

Açık Sistemler Bağlantısı-OSI: ISO ve ITU tarafından geliştirilmiştir.

AppleTalk: Apple Inc. tarafından tescillidir.

Novel Netware: Novell Inc. Tarafından tescillidir.

Apple talk ve Novell ilk başta şirket içi iletişim için geliştirilmişlerdir. Daha sonra TCP/IP protokollerini kullanarak internette her cihazla iletişim kurabilir hale gelmişlerdir.


a3b2jeo.png



6.İnternet Standartları


fig02.jpg

(Resim Alıntıdır)

İnternetin standartlarını belirleyen bazı kurumlar mevcuttur. Gelin bunlara bir göz atalım.


Internet Society ISOC: Tüm internetin gelişimini takip eder. Her yıl toplantılar yapılır. İsterseniz üye olarak sizler de katılabilirsiniz.

Internet Architecture Board IAB: İnternet mimarisinin bozulmamasını sağlayan mühendislerden oluşan bir grup.

Internet Engineering Task Force IETF: İnternetle ilgili yeni protokoller geliştirirler.100 e yakın çalışma gruplarından oluşurlar ve TCP/IP protokolleri üzerine çalışırlar. Siz de üye olabilir ve yayılan dökümanda isminizin gözükmesini sağlayabilirsiniz.

Internet Resarch Tasl Force IRTF: İnternetle ilgili araştırmala yapan krumdur.

ICANN: Bütün internetteki sayısal değerlerin ve domainlerin babasıdır.

IANA: ICANN in slt kuruluşudur. IP adreslerinin yönetimini sağlar



a.Elektronik ve İletişim Standartları
IEEE-Logo.png

(Resim Alıntıdır)


IEEE: Network kartları üzerinden data iletimini belirleyen protokollere sahiptir.

EIA ve TIA: Kablo standartlarını belirler.

ITU-T: ADSL gibi DSL standartlarını belirler.

~~
Bir sonraki konuda Referans modellerini anlatacağım. İyi forumlar dilerim!~~

a3b2jeo.png


aun5m5b.png
Vector-Business-Handshake-PNG-Clipart.png
q95944r.png
MODERASYONaa2a5c0e17b83f26.png

1081296248914587659.webp
..........................................
1080767727314149376.webp
 
Son düzenleme:

TurkGokay

Uzman üye
4 Ara 2022
1,022
544
Kemalizm
a3b2jeo.png




-Protokol ve Modeller-


jz4jgvt.png
Vector-Business-Handshake-PNG-Clipart.png
MODERASYONaa2a5c0e17b83f26.png




Önceki konuda Ağlara bir giriş yapmıştık. Ağ elemanlarını, Ağ türlerini ve Ağ medyası gibi ana kavramları incelemiştik. Konuya buradan gidebilirsiniz.

Routerlar, switchler ve uç cihazlar gibi ağ elemanlarını tanıdık. Peki bu cihazlar aralarındaki iletişimi nasıl sağlıyor? Bir veri paketi hangi cihaza gideceğini neye göre ayırt ediyor?

Bu sorulara daha iyi yanıt verebilmek için gelin Ağ Protokollerini ve Modellerini inceleyelim.




1.MAC Adresleri




nic-removebg-preview.png



Ethernet kartlarını görmüştük. İşte bu MAC adresleri de Ethernet kartımıza gömülü olarak gelir. Bu yüzden Fiziksel Adres olarak da tanımlanır. Network kartınızı değiştirirseniz yeni bir MAC adresiniz olur ve Eğer 2. bir Network kartı takarsanız 2. bir MAC adresiniz olur. Ethernet kartları 48 bit ve 12 hex basamağına sahiptir. Örnek:68-7F-74-12-34-56




2.IP Adresleri

i


IP adresleri ise Mantıksal adreslerdir ve her basamaktaki değer 0-255 arasında değer alabilir. IP adresleri 2 parçadan oluşur. 1. kısım Network kısmı ve 2. kısım Host kısmıdır. Aynı Networkdeki cihazların Network kısımları sabitlken host kısımları farklıdır. Network kartı bilgisayara takıldığında otomatik olarak TCP/IPv4 ve TCP/IPv6 protokolleri yüklenir. Bu IP bilgilerinin hangisini kullancağınızı seçebilir, özellikler kısmından kendi özel IP nizi belirleyebilir veyahut bilgisayarın otomatik seçtiği bir IP adresiyle internette gezebilirsiniz. Eğer isterseniz de protokelleri Network kartı üzerinden silebilirsiniz. Ayarları yaptıktan sonra Bilgisayarımızı internete bağlamak için eklememiz gereken bazı protokoller var. Peki nedir bu protokoller? IP adresi, Subnet Maskesi ve Default Gateway bilgisi. Ve ayrıdan DNS adresleri. Günümüzde insanlar bu bilgileri otomatik olarak ADSL modem üzerinden alabiliyorlar.


UtuJz.png


Dünyada 850 bin tane network bulunmakta ve her biri farklı IP ve Mac adreslerine sahip. Önceki konudan hatırlatma yapacak olursak Routerlar ve Switchler de bir IP veya MAC adresine sahiptir. Yukarıdaki örneğe bakacak olursak sizce burada kaç tane Network kartı vardır? 13 tane. Peki neden mi? Switchler bir netwprk kartına sahip değil ve hatırlarsanız Routerlar farklı Networkleri birbirine bağlıyordu. Ve bu her network için ayrı Network kardına sahipler. Bu yüzden yukarıdaki Routerımızda ise 3 Network kartı bulunuyor. Gördüğünüz gibi Uç cihazların aynı networkte bulunanlarında Network kısmı aynı host kısmı farklı. Switchler de farklı Network kartılarına sahip olduklarında ayrı MAC adresleri bulunuyor. Eğer ki Uç cihazlardan 192.168.12 Networküne bağlı olan bilgisayarlar arasın 192.168.3 Networküne ait bir bilgisayar bağlarsak bilgisayar ağa dahil olamaz ve kimseye paket gönderip kimseden paket alamaz. Yani bir Networkte cihazların iletişim kurabilmesi için cihazın o Networke ait olması gerekiyor.

a3b2jeo.png


3.Kurallar

a.İletişimin Temelleri

letter.jpg

Ağ haberleşmesini, bir mektup haberleşmesine benzetebilirsiniz. Her zaman bir gönderen ve bir alıcı vardır ve bir paketin doğru hedefe ulaşabilmesi için mektuplaşmada da olduğu gibi birtakım adreslere sahip olması gerekir. Ve de iletişimin gerçekleşeceği bir ortam..


b.Protokoller

Network-Protocol-Details.jpg


Ağ haberleşmesinde bu adresleme dediğimiz şey bazı protokollere göre gerçekleşir ve birden fazla protokol bulunmaktadır. Her biri ayrı bir işlevde olan bu protokoller iletişimin daha sağlıklı ve eksiksiz gerçekleşmesine yardımcı olur. Mesela insan iletişiminde de protokoller mevcuttur. BiriAsine mesela gitmek istediğiniz yeri soracaksınız. İlk önce soruyu düşünürsünüz ve bunu belirli bir dil ve bu dilin kurallarıyla sözlü iletişime geçirirsiniz. Ses dalgaları sayesinde karşı tarafa ulaşan sorunuz karşı tarafca algılanır ve karşı taraf da size vereceği cevabı kafasında oluşturur. Daha sonrasında belirli bir dil ve bu dilin kurallarına göre de cevabını sesli bir şekilde dile getirir..


c.Ağ Protokol Gereksinimleri
bitrus_53.png


Bu protokoller bazı gereksinimlere sahip olmalı. Protokoller, mesajın hangi biçimde kodlanacağı, biçimlendirme ve kapsülleme şekli, mesajın boyutu, zamanlama, mesajın nereye gideceği gibi birtakım gereksinimleri karşılamak zorundadır.


Şifreleme(Encoding): Datanızı Network kart üzerinden ileteceğiniz için datanızın fiziksel ortama geçerken farklı bir forma geçmesi gerekir. Fiziksel ortamda veriler elektrik akımı olarak iletildiğinden verinizi akımlara dönüştürürsünüz.

Biçimlendirme ve Kapsülleme: Datanızın başına Kaynak adres bilgilerini ve Hedef cihaz adresini eklersiniz. Ve Data hedefe ulaştığında bu bilgiler çöpe atılır ve Dataya ulaşılır.

Mesaj Boyutu: 500 mb lık bir dosyayı tek bir parça olarak göndermek size mantıklı eliyor mu? Ya 499. mb ta data bozulursa? Datayı tekrar göndermek zorunda kalırsınız. Bunu yaşamamak için Data küçük parçalara bölünerek iletilir. Her parçaya teker teker adres bilgisi eklenmek zorunda kalınılsa da iletişim bu şekilde daha sağlıklı bir şekilde gerçekleşir. Mesela bir Youtube videosunu internet gidip tekrar geldiğinde kaldığınız yerden izlemeye devam edebiliyorsunuz. Ya da internetten bir dosya indirirken internet kesildi diyelim. Dosyayı indirmeye kaldığınız yerden devam edebiliyorsunuz.

Zamanlama: Bir insana bir şeyi çok hızlı bir şekilde anlatırsanız karşınızdaki dediklerinizi ya hiç anlamaz ya da eksik anlar. Ağ haberleşmesinde de zamanlama çok önemlidir. Karşı tarafa sürekli bir şekilde paket yolluyorsanız ve karşı taraftan yanıt alamıyorsanız anlamalısınız ki Data Akış hızınızı yavaşlatmalısınız.

Mesela bir web sayfasına girmek istiyoruz ve web sayfasından bir cevap gelmedi Bir süre bekledikten sonra tekrar web sayfası talebinde bulunursunuz. Buna Yanıt Zaman Aşımı denir.

İki kişi aynı anda konuşursa ne olur? Laflar birbirine karışır ve kimse kimsenin dediği şeyden bir şey anlamaz. Data haberleşmesinde de aynı şey geçerlidir. İki cihaz aynı anda bir hedefe paket göndermek isterse paketler çarpışır (Colliision) ve iletişim kesintiye uğrar. Bunun için kimin ne zaman paket göndereceğini planlamak gereklidir ve buna Erişim Yönetimi denir.


d.Mesaj Gönderim Şekilleri

difference-between-Unicast-Broadcast-Multicast-and-Anycast.jpg



Unicast: Bire bir iletişim.
Multicast: Bir bilgisayardan belli bir grup bilgisayara paket gönderilir.
Broadcast: Bir paket o Networkteki herkese iletiliyor.


a3b2jeo.png

4.Protokoller

OSI.png


İletşim, güvenlik, yönlendirme ve servis bulma gibi çeşitli hizmetleri sağlayan Ağ protokolleri mevcuttur. Ve bu protokollerin her biri ayrı işlev, biçim ve kurallara sahibtir


a.Ağ Protokol İşlevleri

İletişimin sağlanabilmesi için paketin geçeceği yol üzerindeki tüm cihazların gerekli protokollere sahip olması gerekir.

Adresleme (Adressing): Göndereni ve alıcıyı tanımlar.
Güvenilirlik (Reliability): Garntili teslimat sağlar
Akış Kontrolü (Flow Control): Verimli bir hızda veri akışını sağlar.
Sıralama (Sequencing): İletilen her veri segmentini benzersiz şekilde etiketler.
Hata Tespiti(Error Detection): Verilerin bozulup bozulmadığını kontrol eder.
Uygulama Arayüzü (App Interface): Uygulamalar arası iletişimle ilgili bilgiler içerir.

b.Protokol İletişimi

slide_24.jpg



HTTP: Web sunucularıyla iletişim için kullanılır.
TCP: Paketlerin eksiksiz iletimi için kullanılır.
IP: Dünya üzerindeki herhangi bir cihazla iletişime girmek için kullanılır.
Ethernet: Aynı Network üzerinde bir NIC kart üzerinden başka bir NIC karta veri gönderilmesi için kullanılır.


5.Protokol Kümeleri Evrimi




energies-11-02360-g002.png



İnternet Protokol Paketi-TCP/IP: Amerikan Savunma Departmanı tarafından geliştirilmiştir. En yaygın protokol paketidir.

Açık Sistemler Bağlantısı-OSI: ISO ve ITU tarafından geliştirilmiştir.

AppleTalk: Apple Inc. tarafından tescillidir.

Novel Netware: Novell Inc. Tarafından tescillidir.

Apple talk ve Novell ilk başta şirket içi iletişim için geliştirilmişlerdir. Daha sonra TCP/IP protokollerini kullanarak internette her cihazla iletişim kurabilir hale gelmişlerdir.


a3b2jeo.png



6.İnternet Standartları

fig02.jpg


İnternetin standartlarını belirleyen bazı kurumlar mevcuttur. Gelin bunlara bir göz atalım.


Internet Society ISOC: Tüm internetin gelişimini takip eder. Her yıl toplantılar yapılır. İsterseniz üye olarak sizler de katılabilirsiniz.

Internet Architecture Board IAB: İnternet mimarisinin bozulmamasını sağlayan mühendislerden oluşan bir grup.

Internet Engineering Task Force IETF: İnternetle ilgili yeni protokoller geliştirirler.100 e yakın çalışma gruplarından oluşurlar ve TCP/IP protokolleri üzerine çalışırlar. Siz de üye olabilir ve yayılan dökümanda isminizin gözükmesini sağlayabilirsiniz.

Internet Resarch Tasl Force IRTF: İnternetle ilgili araştırmala yapan krumdur.

ICANN: Bütün internetteki sayısal değerlerin ve domainlerin babasıdır.

IANA: ICANN in slt kuruluşudur. IP adreslerinin yönetimini sağlar


a.Elektronik ve İletişim Standartları
IEEE-Logo.png


IEEE:
Network kartları üzerinden data iletimini belirleyen protokollere sahiptir.

EIA ve TIA: Kablo standartlarını belirler.

ITU-T: ADSL gibi DSL standartlarını belirler.

Bir sonraki konuda Referans modellerini anlatacağım. (Resimler alıntıdır)

a3b2jeo.png



aun5m5b.png
Vector-Business-Handshake-PNG-Clipart.png
MODERASYONaa2a5c0e17b83f26.png

1081296248914587659.webp
............................................................
1080767727314149376.webp

Mükemmel olmuş, ellerine sağlık. Ayak detayı beni kahkahaya boğuyor. 😂
 
a3b2jeo.png




-Protokol ve Modeller-


jz4jgvt.png
Vector-Business-Handshake-PNG-Clipart.png
MODERASYONaa2a5c0e17b83f26.png




Önceki konuda Ağlara bir giriş yapmıştık. Ağ elemanlarını, Ağ türlerini ve Ağ medyası gibi ana kavramları incelemiştik. Konuya buradan gidebilirsiniz.

Routerlar, switchler ve uç cihazlar gibi ağ elemanlarını tanıdık. Peki bu cihazlar aralarındaki iletişimi nasıl sağlıyor? Bir veri paketi hangi cihaza gideceğini neye göre ayırt ediyor?

Bu sorulara daha iyi yanıt verebilmek için gelin Ağ Protokollerini ve Modellerini inceleyelim.




1.MAC Adresleri




nic-removebg-preview.png



Ethernet kartlarını görmüştük. İşte bu MAC adresleri de Ethernet kartımıza gömülü olarak gelir. Bu yüzden Fiziksel Adres olarak da tanımlanır. Network kartınızı değiştirirseniz yeni bir MAC adresiniz olur ve Eğer 2. bir Network kartı takarsanız 2. bir MAC adresiniz olur. Ethernet kartları 48 bit ve 12 hex basamağına sahiptir. Örnek:68-7F-74-12-34-56




2.IP Adresleri

i


IP adresleri ise Mantıksal adreslerdir ve her basamaktaki değer 0-255 arasında değer alabilir. IP adresleri 2 parçadan oluşur. 1. kısım Network kısmı ve 2. kısım Host kısmıdır. Aynı Networkdeki cihazların Network kısımları sabitlken host kısımları farklıdır. Network kartı bilgisayara takıldığında otomatik olarak TCP/IPv4 ve TCP/IPv6 protokolleri yüklenir. Bu IP bilgilerinin hangisini kullancağınızı seçebilir, özellikler kısmından kendi özel IP nizi belirleyebilir veyahut bilgisayarın otomatik seçtiği bir IP adresiyle internette gezebilirsiniz. Eğer isterseniz de protokelleri Network kartı üzerinden silebilirsiniz. Ayarları yaptıktan sonra Bilgisayarımızı internete bağlamak için eklememiz gereken bazı protokoller var. Peki nedir bu protokoller? IP adresi, Subnet Maskesi ve Default Gateway bilgisi. Ve ayrıdan DNS adresleri. Günümüzde insanlar bu bilgileri otomatik olarak ADSL modem üzerinden alabiliyorlar.


UtuJz.png


Dünyada 850 bin tane network bulunmakta ve her biri farklı IP ve Mac adreslerine sahip. Önceki konudan hatırlatma yapacak olursak Routerlar ve Switchler de bir IP veya MAC adresine sahiptir. Yukarıdaki örneğe bakacak olursak sizce burada kaç tane Network kartı vardır? 13 tane. Peki neden mi? Switchler bir netwprk kartına sahip değil ve hatırlarsanız Routerlar farklı Networkleri birbirine bağlıyordu. Ve bu her network için ayrı Network kardına sahipler. Bu yüzden yukarıdaki Routerımızda ise 3 Network kartı bulunuyor. Gördüğünüz gibi Uç cihazların aynı networkte bulunanlarında Network kısmı aynı host kısmı farklı. Switchler de farklı Network kartılarına sahip olduklarında ayrı MAC adresleri bulunuyor. Eğer ki Uç cihazlardan 192.168.12 Networküne bağlı olan bilgisayarlar arasın 192.168.3 Networküne ait bir bilgisayar bağlarsak bilgisayar ağa dahil olamaz ve kimseye paket gönderip kimseden paket alamaz. Yani bir Networkte cihazların iletişim kurabilmesi için cihazın o Networke ait olması gerekiyor.

a3b2jeo.png


3.Kurallar

a.İletişimin Temelleri

letter.jpg

Ağ haberleşmesini, bir mektup haberleşmesine benzetebilirsiniz. Her zaman bir gönderen ve bir alıcı vardır ve bir paketin doğru hedefe ulaşabilmesi için mektuplaşmada da olduğu gibi birtakım adreslere sahip olması gerekir. Ve de iletişimin gerçekleşeceği bir ortam..


b.Protokoller

Network-Protocol-Details.jpg


Ağ haberleşmesinde bu adresleme dediğimiz şey bazı protokollere göre gerçekleşir ve birden fazla protokol bulunmaktadır. Her biri ayrı bir işlevde olan bu protokoller iletişimin daha sağlıklı ve eksiksiz gerçekleşmesine yardımcı olur. Mesela insan iletişiminde de protokoller mevcuttur. BiriAsine mesela gitmek istediğiniz yeri soracaksınız. İlk önce soruyu düşünürsünüz ve bunu belirli bir dil ve bu dilin kurallarıyla sözlü iletişime geçirirsiniz. Ses dalgaları sayesinde karşı tarafa ulaşan sorunuz karşı tarafca algılanır ve karşı taraf da size vereceği cevabı kafasında oluşturur. Daha sonrasında belirli bir dil ve bu dilin kurallarına göre de cevabını sesli bir şekilde dile getirir..


c.Ağ Protokol Gereksinimleri
bitrus_53.png


Bu protokoller bazı gereksinimlere sahip olmalı. Protokoller, mesajın hangi biçimde kodlanacağı, biçimlendirme ve kapsülleme şekli, mesajın boyutu, zamanlama, mesajın nereye gideceği gibi birtakım gereksinimleri karşılamak zorundadır.


Şifreleme(Encoding): Datanızı Network kart üzerinden ileteceğiniz için datanızın fiziksel ortama geçerken farklı bir forma geçmesi gerekir. Fiziksel ortamda veriler elektrik akımı olarak iletildiğinden verinizi akımlara dönüştürürsünüz.

Biçimlendirme ve Kapsülleme: Datanızın başına Kaynak adres bilgilerini ve Hedef cihaz adresini eklersiniz. Ve Data hedefe ulaştığında bu bilgiler çöpe atılır ve Dataya ulaşılır.

Mesaj Boyutu: 500 mb lık bir dosyayı tek bir parça olarak göndermek size mantıklı eliyor mu? Ya 499. mb ta data bozulursa? Datayı tekrar göndermek zorunda kalırsınız. Bunu yaşamamak için Data küçük parçalara bölünerek iletilir. Her parçaya teker teker adres bilgisi eklenmek zorunda kalınılsa da iletişim bu şekilde daha sağlıklı bir şekilde gerçekleşir. Mesela bir Youtube videosunu internet gidip tekrar geldiğinde kaldığınız yerden izlemeye devam edebiliyorsunuz. Ya da internetten bir dosya indirirken internet kesildi diyelim. Dosyayı indirmeye kaldığınız yerden devam edebiliyorsunuz.

Zamanlama: Bir insana bir şeyi çok hızlı bir şekilde anlatırsanız karşınızdaki dediklerinizi ya hiç anlamaz ya da eksik anlar. Ağ haberleşmesinde de zamanlama çok önemlidir. Karşı tarafa sürekli bir şekilde paket yolluyorsanız ve karşı taraftan yanıt alamıyorsanız anlamalısınız ki Data Akış hızınızı yavaşlatmalısınız.

Mesela bir web sayfasına girmek istiyoruz ve web sayfasından bir cevap gelmedi Bir süre bekledikten sonra tekrar web sayfası talebinde bulunursunuz. Buna Yanıt Zaman Aşımı denir.

İki kişi aynı anda konuşursa ne olur? Laflar birbirine karışır ve kimse kimsenin dediği şeyden bir şey anlamaz. Data haberleşmesinde de aynı şey geçerlidir. İki cihaz aynı anda bir hedefe paket göndermek isterse paketler çarpışır (Colliision) ve iletişim kesintiye uğrar. Bunun için kimin ne zaman paket göndereceğini planlamak gereklidir ve buna Erişim Yönetimi denir.


d.Mesaj Gönderim Şekilleri

difference-between-Unicast-Broadcast-Multicast-and-Anycast.jpg



Unicast: Bire bir iletişim.
Multicast: Bir bilgisayardan belli bir grup bilgisayara paket gönderilir.
Broadcast: Bir paket o Networkteki herkese iletiliyor.


a3b2jeo.png

4.Protokoller

OSI.png


İletşim, güvenlik, yönlendirme ve servis bulma gibi çeşitli hizmetleri sağlayan Ağ protokolleri mevcuttur. Ve bu protokollerin her biri ayrı işlev, biçim ve kurallara sahibtir


a.Ağ Protokol İşlevleri

İletişimin sağlanabilmesi için paketin geçeceği yol üzerindeki tüm cihazların gerekli protokollere sahip olması gerekir.

Adresleme (Adressing): Göndereni ve alıcıyı tanımlar.
Güvenilirlik (Reliability): Garntili teslimat sağlar
Akış Kontrolü (Flow Control): Verimli bir hızda veri akışını sağlar.
Sıralama (Sequencing): İletilen her veri segmentini benzersiz şekilde etiketler.
Hata Tespiti(Error Detection): Verilerin bozulup bozulmadığını kontrol eder.
Uygulama Arayüzü (App Interface): Uygulamalar arası iletişimle ilgili bilgiler içerir.

b.Protokol İletişimi

slide_24.jpg



HTTP: Web sunucularıyla iletişim için kullanılır.
TCP: Paketlerin eksiksiz iletimi için kullanılır.
IP: Dünya üzerindeki herhangi bir cihazla iletişime girmek için kullanılır.
Ethernet: Aynı Network üzerinde bir NIC kart üzerinden başka bir NIC karta veri gönderilmesi için kullanılır.


5.Protokol Kümeleri Evrimi




energies-11-02360-g002.png



İnternet Protokol Paketi-TCP/IP: Amerikan Savunma Departmanı tarafından geliştirilmiştir. En yaygın protokol paketidir.

Açık Sistemler Bağlantısı-OSI: ISO ve ITU tarafından geliştirilmiştir.

AppleTalk: Apple Inc. tarafından tescillidir.

Novel Netware: Novell Inc. Tarafından tescillidir.

Apple talk ve Novell ilk başta şirket içi iletişim için geliştirilmişlerdir. Daha sonra TCP/IP protokollerini kullanarak internette her cihazla iletişim kurabilir hale gelmişlerdir.


a3b2jeo.png



6.İnternet Standartları

fig02.jpg


İnternetin standartlarını belirleyen bazı kurumlar mevcuttur. Gelin bunlara bir göz atalım.


Internet Society ISOC: Tüm internetin gelişimini takip eder. Her yıl toplantılar yapılır. İsterseniz üye olarak sizler de katılabilirsiniz.

Internet Architecture Board IAB: İnternet mimarisinin bozulmamasını sağlayan mühendislerden oluşan bir grup.

Internet Engineering Task Force IETF: İnternetle ilgili yeni protokoller geliştirirler.100 e yakın çalışma gruplarından oluşurlar ve TCP/IP protokolleri üzerine çalışırlar. Siz de üye olabilir ve yayılan dökümanda isminizin gözükmesini sağlayabilirsiniz.

Internet Resarch Tasl Force IRTF: İnternetle ilgili araştırmala yapan krumdur.

ICANN: Bütün internetteki sayısal değerlerin ve domainlerin babasıdır.

IANA: ICANN in slt kuruluşudur. IP adreslerinin yönetimini sağlar


a.Elektronik ve İletişim Standartları
IEEE-Logo.png


IEEE:
Network kartları üzerinden data iletimini belirleyen protokollere sahiptir.

EIA ve TIA: Kablo standartlarını belirler.

ITU-T: ADSL gibi DSL standartlarını belirler.

Bir sonraki konuda Referans modellerini anlatacağım. (Resimler alıntıdır)

a3b2jeo.png



aun5m5b.png
Vector-Business-Handshake-PNG-Clipart.png
MODERASYONaa2a5c0e17b83f26.png

1081296248914587659.webp
............................................................
1080767727314149376.webp

Ellerine,emeklerine sağlık.
 

Muslukcu

Katılımcı Üye
17 Kas 2021
699
265
Tesisat dükkanı
a3b2jeo.png




-Protokol ve Modeller-


jz4jgvt.png
Vector-Business-Handshake-PNG-Clipart.png
MODERASYONaa2a5c0e17b83f26.png




Önceki konuda Ağlara bir giriş yapmıştık. Ağ elemanlarını, Ağ türlerini ve Ağ medyası gibi ana kavramları incelemiştik. Konuya buradan gidebilirsiniz.

Routerlar, switchler ve uç cihazlar gibi ağ elemanlarını tanıdık. Peki bu cihazlar aralarındaki iletişimi nasıl sağlıyor? Bir veri paketi hangi cihaza gideceğini neye göre ayırt ediyor?

Bu sorulara daha iyi yanıt verebilmek için gelin Ağ Protokollerini ve Modellerini inceleyelim.




1.MAC Adresleri




nic-removebg-preview.png



Ethernet kartlarını görmüştük. İşte bu MAC adresleri de Ethernet kartımıza gömülü olarak gelir. Bu yüzden Fiziksel Adres olarak da tanımlanır. Network kartınızı değiştirirseniz yeni bir MAC adresiniz olur ve Eğer 2. bir Network kartı takarsanız 2. bir MAC adresiniz olur. Ethernet kartları 48 bit ve 12 hex basamağına sahiptir. Örnek:68-7F-74-12-34-56




2.IP Adresleri

i


IP adresleri ise Mantıksal adreslerdir ve her basamaktaki değer 0-255 arasında değer alabilir. IP adresleri 2 parçadan oluşur. 1. kısım Network kısmı ve 2. kısım Host kısmıdır. Aynı Networkdeki cihazların Network kısımları sabitlken host kısımları farklıdır. Network kartı bilgisayara takıldığında otomatik olarak TCP/IPv4 ve TCP/IPv6 protokolleri yüklenir. Bu IP bilgilerinin hangisini kullancağınızı seçebilir, özellikler kısmından kendi özel IP nizi belirleyebilir veyahut bilgisayarın otomatik seçtiği bir IP adresiyle internette gezebilirsiniz. Eğer isterseniz de protokelleri Network kartı üzerinden silebilirsiniz. Ayarları yaptıktan sonra Bilgisayarımızı internete bağlamak için eklememiz gereken bazı protokoller var. Peki nedir bu protokoller? IP adresi, Subnet Maskesi ve Default Gateway bilgisi. Ve ayrıdan DNS adresleri. Günümüzde insanlar bu bilgileri otomatik olarak ADSL modem üzerinden alabiliyorlar.


UtuJz.png


Dünyada 850 bin tane network bulunmakta ve her biri farklı IP ve Mac adreslerine sahip. Önceki konudan hatırlatma yapacak olursak Routerlar ve Switchler de bir IP veya MAC adresine sahiptir. Yukarıdaki örneğe bakacak olursak sizce burada kaç tane Network kartı vardır? 13 tane. Peki neden mi? Switchler bir netwprk kartına sahip değil ve hatırlarsanız Routerlar farklı Networkleri birbirine bağlıyordu. Ve bu her network için ayrı Network kardına sahipler. Bu yüzden yukarıdaki Routerımızda ise 3 Network kartı bulunuyor. Gördüğünüz gibi Uç cihazların aynı networkte bulunanlarında Network kısmı aynı host kısmı farklı. Switchler de farklı Network kartılarına sahip olduklarında ayrı MAC adresleri bulunuyor. Eğer ki Uç cihazlardan 192.168.12 Networküne bağlı olan bilgisayarlar arasın 192.168.3 Networküne ait bir bilgisayar bağlarsak bilgisayar ağa dahil olamaz ve kimseye paket gönderip kimseden paket alamaz. Yani bir Networkte cihazların iletişim kurabilmesi için cihazın o Networke ait olması gerekiyor.

a3b2jeo.png


3.Kurallar

a.İletişimin Temelleri

letter.jpg

Ağ haberleşmesini, bir mektup haberleşmesine benzetebilirsiniz. Her zaman bir gönderen ve bir alıcı vardır ve bir paketin doğru hedefe ulaşabilmesi için mektuplaşmada da olduğu gibi birtakım adreslere sahip olması gerekir. Ve de iletişimin gerçekleşeceği bir ortam..


b.Protokoller

Network-Protocol-Details.jpg


Ağ haberleşmesinde bu adresleme dediğimiz şey bazı protokollere göre gerçekleşir ve birden fazla protokol bulunmaktadır. Her biri ayrı bir işlevde olan bu protokoller iletişimin daha sağlıklı ve eksiksiz gerçekleşmesine yardımcı olur. Mesela insan iletişiminde de protokoller mevcuttur. BiriAsine mesela gitmek istediğiniz yeri soracaksınız. İlk önce soruyu düşünürsünüz ve bunu belirli bir dil ve bu dilin kurallarıyla sözlü iletişime geçirirsiniz. Ses dalgaları sayesinde karşı tarafa ulaşan sorunuz karşı tarafca algılanır ve karşı taraf da size vereceği cevabı kafasında oluşturur. Daha sonrasında belirli bir dil ve bu dilin kurallarına göre de cevabını sesli bir şekilde dile getirir..


c.Ağ Protokol Gereksinimleri
bitrus_53.png


Bu protokoller bazı gereksinimlere sahip olmalı. Protokoller, mesajın hangi biçimde kodlanacağı, biçimlendirme ve kapsülleme şekli, mesajın boyutu, zamanlama, mesajın nereye gideceği gibi birtakım gereksinimleri karşılamak zorundadır.


Şifreleme(Encoding): Datanızı Network kart üzerinden ileteceğiniz için datanızın fiziksel ortama geçerken farklı bir forma geçmesi gerekir. Fiziksel ortamda veriler elektrik akımı olarak iletildiğinden verinizi akımlara dönüştürürsünüz.

Biçimlendirme ve Kapsülleme: Datanızın başına Kaynak adres bilgilerini ve Hedef cihaz adresini eklersiniz. Ve Data hedefe ulaştığında bu bilgiler çöpe atılır ve Dataya ulaşılır.

Mesaj Boyutu: 500 mb lık bir dosyayı tek bir parça olarak göndermek size mantıklı eliyor mu? Ya 499. mb ta data bozulursa? Datayı tekrar göndermek zorunda kalırsınız. Bunu yaşamamak için Data küçük parçalara bölünerek iletilir. Her parçaya teker teker adres bilgisi eklenmek zorunda kalınılsa da iletişim bu şekilde daha sağlıklı bir şekilde gerçekleşir. Mesela bir Youtube videosunu internet gidip tekrar geldiğinde kaldığınız yerden izlemeye devam edebiliyorsunuz. Ya da internetten bir dosya indirirken internet kesildi diyelim. Dosyayı indirmeye kaldığınız yerden devam edebiliyorsunuz.

Zamanlama: Bir insana bir şeyi çok hızlı bir şekilde anlatırsanız karşınızdaki dediklerinizi ya hiç anlamaz ya da eksik anlar. Ağ haberleşmesinde de zamanlama çok önemlidir. Karşı tarafa sürekli bir şekilde paket yolluyorsanız ve karşı taraftan yanıt alamıyorsanız anlamalısınız ki Data Akış hızınızı yavaşlatmalısınız.

Mesela bir web sayfasına girmek istiyoruz ve web sayfasından bir cevap gelmedi Bir süre bekledikten sonra tekrar web sayfası talebinde bulunursunuz. Buna Yanıt Zaman Aşımı denir.

İki kişi aynı anda konuşursa ne olur? Laflar birbirine karışır ve kimse kimsenin dediği şeyden bir şey anlamaz. Data haberleşmesinde de aynı şey geçerlidir. İki cihaz aynı anda bir hedefe paket göndermek isterse paketler çarpışır (Colliision) ve iletişim kesintiye uğrar. Bunun için kimin ne zaman paket göndereceğini planlamak gereklidir ve buna Erişim Yönetimi denir.


d.Mesaj Gönderim Şekilleri

difference-between-Unicast-Broadcast-Multicast-and-Anycast.jpg



Unicast: Bire bir iletişim.
Multicast: Bir bilgisayardan belli bir grup bilgisayara paket gönderilir.
Broadcast: Bir paket o Networkteki herkese iletiliyor.


a3b2jeo.png

4.Protokoller

OSI.png


İletşim, güvenlik, yönlendirme ve servis bulma gibi çeşitli hizmetleri sağlayan Ağ protokolleri mevcuttur. Ve bu protokollerin her biri ayrı işlev, biçim ve kurallara sahibtir


a.Ağ Protokol İşlevleri

İletişimin sağlanabilmesi için paketin geçeceği yol üzerindeki tüm cihazların gerekli protokollere sahip olması gerekir.

Adresleme (Adressing): Göndereni ve alıcıyı tanımlar.
Güvenilirlik (Reliability): Garntili teslimat sağlar
Akış Kontrolü (Flow Control): Verimli bir hızda veri akışını sağlar.
Sıralama (Sequencing): İletilen her veri segmentini benzersiz şekilde etiketler.
Hata Tespiti(Error Detection): Verilerin bozulup bozulmadığını kontrol eder.
Uygulama Arayüzü (App Interface): Uygulamalar arası iletişimle ilgili bilgiler içerir.

b.Protokol İletişimi

slide_24.jpg



HTTP: Web sunucularıyla iletişim için kullanılır.
TCP: Paketlerin eksiksiz iletimi için kullanılır.
IP: Dünya üzerindeki herhangi bir cihazla iletişime girmek için kullanılır.
Ethernet: Aynı Network üzerinde bir NIC kart üzerinden başka bir NIC karta veri gönderilmesi için kullanılır.


5.Protokol Kümeleri Evrimi




energies-11-02360-g002.png



İnternet Protokol Paketi-TCP/IP: Amerikan Savunma Departmanı tarafından geliştirilmiştir. En yaygın protokol paketidir.

Açık Sistemler Bağlantısı-OSI: ISO ve ITU tarafından geliştirilmiştir.

AppleTalk: Apple Inc. tarafından tescillidir.

Novel Netware: Novell Inc. Tarafından tescillidir.

Apple talk ve Novell ilk başta şirket içi iletişim için geliştirilmişlerdir. Daha sonra TCP/IP protokollerini kullanarak internette her cihazla iletişim kurabilir hale gelmişlerdir.


a3b2jeo.png



6.İnternet Standartları

fig02.jpg


İnternetin standartlarını belirleyen bazı kurumlar mevcuttur. Gelin bunlara bir göz atalım.


Internet Society ISOC: Tüm internetin gelişimini takip eder. Her yıl toplantılar yapılır. İsterseniz üye olarak sizler de katılabilirsiniz.

Internet Architecture Board IAB: İnternet mimarisinin bozulmamasını sağlayan mühendislerden oluşan bir grup.

Internet Engineering Task Force IETF: İnternetle ilgili yeni protokoller geliştirirler.100 e yakın çalışma gruplarından oluşurlar ve TCP/IP protokolleri üzerine çalışırlar. Siz de üye olabilir ve yayılan dökümanda isminizin gözükmesini sağlayabilirsiniz.

Internet Resarch Tasl Force IRTF: İnternetle ilgili araştırmala yapan krumdur.

ICANN: Bütün internetteki sayısal değerlerin ve domainlerin babasıdır.

IANA: ICANN in slt kuruluşudur. IP adreslerinin yönetimini sağlar


a.Elektronik ve İletişim Standartları
IEEE-Logo.png


IEEE:
Network kartları üzerinden data iletimini belirleyen protokollere sahiptir.

EIA ve TIA: Kablo standartlarını belirler.

ITU-T: ADSL gibi DSL standartlarını belirler.

Bir sonraki konuda Referans modellerini anlatacağım. (Resimler alıntıdır)

a3b2jeo.png



aun5m5b.png
Vector-Business-Handshake-PNG-Clipart.png
MODERASYONaa2a5c0e17b83f26.png

1081296248914587659.webp
............................................................
1080767727314149376.webp

Eline saglık
 

Mania_Lada

Deneyimli Moderatör
Mükemmel olmuş, ellerine sağlık. Ayak detayı beni kahkahaya boğuyor. 😂
AHAHAH Teşekkürler🤠
Tasarımlar baya iyi olmuş ahahahaha eline koluna sağlık
Teşekkürler 😀
Ellerine,emeklerine sağlık.
Teşşekkürler♥️
Eline sağlık, güzel konu.
Teşekkürler
Teşekkürler
 

WHITERUBY

Uzman üye
20 Şub 2023
1,750
1,708
Çok güzel olmuş. Anlatımı olsun görseller olsun (sondaki en iyisiydi). Elinize sağlık. 😁
 
Üst

Turkhackteam.org internet sitesi 5651 sayılı kanun’un 2. maddesinin 1. fıkrasının m) bendi ile aynı kanunun 5. maddesi kapsamında "Yer Sağlayıcı" konumundadır. İçerikler ön onay olmaksızın tamamen kullanıcılar tarafından oluşturulmaktadır. Turkhackteam.org; Yer sağlayıcı olarak, kullanıcılar tarafından oluşturulan içeriği ya da hukuka aykırı paylaşımı kontrol etmekle ya da araştırmakla yükümlü değildir. Türkhackteam saldırı timleri Türk sitelerine hiçbir zararlı faaliyette bulunmaz. Türkhackteam üyelerinin yaptığı bireysel hack faaliyetlerinden Türkhackteam sorumlu değildir. Sitelerinize Türkhackteam ismi kullanılarak hack faaliyetinde bulunulursa, site-sunucu erişim loglarından bu faaliyeti gerçekleştiren ip adresini tespit edip diğer kanıtlarla birlikte savcılığa suç duyurusunda bulununuz.