Neden yeni bir çekirdeği derleyip yüklemek isteyesiniz ki? Olası nedenler şunlar olabilir:
Yeni çekirdek, bilgisayar donanımlarını daha iyi desteklemektedir.
Yeni çekirdek (2.4.x), daha iyi çoklu işlemci (SMP) ve daha iyi USB desteği gibi çeşitli yararlar sunmaktadır.
Yeni çekirdekte eski hatalar(bugs) yer almamaktadır.
Kendi derlemiş olduğunuz çekirdekte birçok özellik yeralmadığı için hem daha hızlı hem de daha sağlamdır.
Kendi çekirdeğinizi derlemek ve kullanmak oldukça fazla bilgisayar bilgisi gerektirmekte olması sorun yaratmaktadır. Bu yüzden Linux'a yeni başlayan bir kullanıcı kolay kolay çekirdek derlemeye yanaşmayacaktır. Bu yazıda 'make xconfig' komutuyla çekirdeği yapılandırma sırasında alınmış ekran görüntülerine de yer verilmektedir. Bu komut sayesinde, kullanıcı grafik arayüzü ve farenin kullanımı ile çekirdeği yapılandırmaktadır. Yaklaşık 40 ekran görüntüsü, belli bazı durumlarda neleri seçerseniz veya seçmezseniz daha iyi olacağını açıkça anlatmaktadır. 40 adet ekran görüntüsü burada açıklıyor olmak biraz fazla gözükebilir, ancak bunların sayesinde çekirdeğin aslında nasıl işlediğini ve çeşitli seçeneklerin neden seçildiğini daha iyi öğreneceksiniz. Ekran görüntüleri 2.4.6 sürüm numaralı çekirdek yapılandırmasından alınmıştır. En yeni çekirdeğin sürüm numarası 2.4.19'dur, ancak yeni bazı donanım destekleri gibi, menülerde ek olarak yer alan seçeneklerin dışında değişen pek bir şey yoktur. Çekirdeği derleme süreci de aynıdır. Size bir önerim olacak: Bu sayfaların çıktısını yazıcıdan alıni. Böylece, gerekli bilgiye iherzaman erişiminiz olmuş olur!
Yazı şu şekilde düzenlenmiştir: İlk önce çekirdeğin İnternet'ten nerelerden elde edilebileceği ve sisteminize nasıl yükleneceği anlatılmaktadır. Ardından, çekirdek yapılandırılması süreci, ekran görüntüleri eşliğinde anlatılmaktadır. Yapılandırma bittiğinde çekirdeğin derlenmesi gerekmektedir, ancak derlendikten sonra bile yeni çekirdek kullanılmaya hazır olmamaktadır. İlk önce, yeni çekirdek açılış yöneticisi olan lilo tarafından yüklenmesi gerekmektedir. Lilo'yu kullanmadan önce de '/etc/lilo.conf' dosyasında değişiklikler yapmanız gerekecek. DOS/Windows disk bölmesinden 'loadlın' programı aracılığı ile çekirdeği kullanmak istiyorsanız, onu o disk bölmesine kopyalamanız gerekecektir. Bunun yanı sıra, dizüstü bilgisayarlardaki PCMCIA desteği ile ilgili bir takım özel noktalar vardır. PCMCIA kartları şişman kredi kartları gibi dizüstü bilgisayarlara takılan ve genellikle bilgisayar ağları desteğini sağlarlar. Linux çekirdeği ilk defa 2.4.x sürümlerinden başlayarak PCMCIA desteği sağlamaya başlamıştır. Daha önceleri bu destek ayrı derlenen ve yüklenen programlar aracılığı ile sağlanmaktaydı. SuSE Linux'un başka bir sorunu vardır, o da ses desteğini ALSA sürücü programları aracılığı ile sağlamasıdır. Bu sürücü programları çekirdeğin bir parçası değildir ve çekirdekten ayrı olarak derlenip yüklenmeleri gerekmektedir, çünkü asıl sürücü programlar artık çalışmamaktadır. Olayları daha da karıştırmak için, bir çekirdek serisinden, sözgelimi 2.2'den 2.4'e geçerken 'modutils' gibi çekirdeğin kullandığı belli bazı araçlar ile ilgili sorunlar yaşanmaktadır. Bu araçlar çekirdeğin modüllerini yüklemek için program bilgileri içermektedir: 3. Resimde bir çekirdek modülünün ne olduğu gösterilmektedir. Bazen yeni çekirdek eski 'modutils' ile ne yapması gerektiğini bilmemektedir. Dolayısıyla sizin yapmanız gereken, modutils'in daha yeni sürümünü bulup yüklemenizdir. Bu gibi sorunlara az rastlanılmaktadır. Tek yapılabilecek şey, bu tür sorunlar hakkında sizleri önceden uyarmaktır.
Ancak, bu yazıdaki adımları izlerseniz, yanlış gidecek hemen hemen hiç bir şey omayacaktır. Yeni çekirdek 'lilo'ya eklenmekte veya 'loadlin'in olduğu disk bölmesine kopyalanmaktadır. Dolayısıyla, acil durumlarda asıl çekirdeği tekrar kullanma imkanınız her zaman için vardır. Böylece, asıl çekirdeği kullanmakta iken, yenisi ile ilgili sorunları çözme ortamınız her zaman için vardır. Yeni çekirdeğin 'modutils'i ile ilgili sorunlar yaşamanız durumda bile, sisteminizi eski çekirdek ile çalıştırıp, bunları yeniden derleyip yüklemekle sorunları giderme imkanınız herzaman vardır. 'modutils'in tüm yeni sürümleri geriye doğru uyumlu oldukları için, yeni 'modutils'ler eski çekirdekler ile uyumlu çalışacaklardır.
Çekirdek kaynak kodunun yüklenmesi
Burada yapacağınız herşey root erişim haklarını gerektirmektedir. Bunun için root olarak sisteme girmekle başlayabilirsiniz. İlk olarak yükleme CD'sinden çekirdek kaynak dosyalarını yüklemeniz gerekecektir. SuSE Linux dağıtımında bunlar 'd' dizininde 'lx_kernel' paket adı altında bulunmaktadır. Linux dağıtımı ile birlikte gelen kaynak programlarını yüklenmesi önerilen bir davranıştır. Çünkü bunlar ile birlikte çeşitli grafik arayüzleri de yüklenmektir. Bunlar yüklendikten sonra 'linux-2.4.6.tar.bz2' adındaki dosya ( http://www.kernel.org/pub/linux/kernel/v2.4/) adresinden indirilip yüklenebilir. Buna karşılık gelen modutils araçlarını http://www.kernel.org/pub/linux/util...modutils/v2.4/ adresinden indirebilirsiniz. 'modutils' ile çekirdeğin sürüm numaraları aynı olması gerekmemektedir. En son sürümünü indirmeniz yeterlidir. Modutils'in derlenip yüklenmesi "modutils'in kullanılması" kısmında anlatacağız. İlk önce çekirdeği halledelim.
Şu anda bilgisayarınızda bulunan çekirdek kaynak kodu '/usr/src/linux/' dizininde yeralmaktadır. Bu kaynak kodu kaybetmemek akıllıca olur. Bunun için dizinin adını aşağıdaki gibi değiştirebilirsiniz:
cd /usr/src
mv linux linux-2.2.19 (Eğer asıl kaynak kodun sürüm numarası 2.2.19 ise).
Asıl çekirdeğinizin kaynak kodunu sağlama aldıktan sonra, yeni çekirdeği içeren linux-2.4.6.tar.bz2 paketini açmalısınız. Açtıktan sonra göreceksiniz ki, benimsenmiş değer olarak paket 'linux' dizini altında açılmaktadır. Eğer, bu ad altında bir dizin varsa, üzerine yazılmaktadır. Böylece, asıl çekirdeğinizi, yapılandırım dosyasını vs. kaybetmiş olursunuz. Bu örnekte, yeni oluşan 'linux' dizinini hemen 'linux-2.4.6' olarak değiştirip, 'linux' adında bir sembolik bağlantı oluşturmaktayım. Bu yöntemin getirisi, sistemin kullanılmakta olduğu çekirdek sürümünü hemen görebilmenizdir. Ayrıca, güncel bir çekirdek yükleme işlemi de kolaylaşmaktadır. Bunun için aşağıdaki komutları root kullanıcısı olarak çalıştırmanız yeterlidir:
cd /usr/src
cp ~/linux-2.4.6.tar.bz2 ( paketin ev('~') dizininizde açıldığını kabul edersek)
bzip2 -d linux-2.4.6.tar.bz2 (bu biraz sürebilir)
tar -xvf linux-2.4.6.tar
mv linux linux-2.4.6
ln -s /usr/src/linux-2.4.6 /usr/src/linux
Bu işlem tamamlandığında, çekirdeğinizin bulunduğu dizine geçerek:
cd /usr/src/linux
make xconfig
(1. Resme bakınız)
1. Resim:'make xconfig' komutundan sonra ekrana gelen görüntü. Çekirdeğinizi burada yapılandırabilirsiniz.
Bu, çekirdeğinizi yapılandırmada kullanılan ana seçenek menüsüdür. Çeşitli seçenekler üzerinde değişiklikler yaparak'Save(Kaydet) ve Exit(Çık)' tuşuna basarak, yaptığınız değişiklikleri diskinize kaydetmiş olursunuz. Bu aşamadan sonra çekirdeğinizi derleyip yükleyebilirsiniz (40. resme bakınız). Ancak, biz o aşamaya henüz gelmiş değiliz.
Çekirdeğin yapılandırılması
Aşağıdaki resimlerde, benim yapmış olduğum seçimlerle birlikte çeşitli yapılandırma ekran görüntüleri göreceksiniz. Her resim ile birlikte seçimlerin seçilme nedenleri de yeralmaktadır. Açıklama metinlerini dikkatli oku****** seçimleriminin nedenlerini ve sizin hangi seçimlerde bulunmanız gerektiğini anlayacaksınız. 'Help' tuşuna basarak benim vermiş olduğum bilgilerin benzerlerine ulaşabilirsiniz. 'make xconfig' komutunu kendi Linux sisteminizde çalıştırıp 'Help' tuşuna basarsanız, yardım ekranında gelen bilgiler genellikle hangi seçimi yapmanız gerektiğini size söyleyecektir.
Doğal olarak yardım bilgileri elinizdeki tüm donım çeşitlerini kapsamayacaktır. Ancak, en azından donanımınızı nasıl ayarlamanız gerektiğini ve donanımızın desteklenip desteklenmediğini öğrenebilmek için çekirdekte nerelere bakmanız gerektiğini açıkça belirtmelidir.
. Resim:'code maturity level options' seçimleri.Bu bölümde çekirdeğin henüz deneme aşamasında olan özelliklerin kullanılmasına olanak sağlamaktadır. Özellikle yeni donanımların desteklenmesi sözkonusu olduğunda bu gereklidir. Ancak, birçok durumda bu seçimi işaretlemezsiniz, yoksa sonunda sağlamlığı daha az olan bir çekirdek oluşturulmuş olunur. 1. Resim'de gri renkli olup, seçilmemiş olan 'IEEE 1394 (FireWire) support' ve 'Bluetooth support' seçenekleri gözükmektedir. Şu anki yapılandırma ile bunları seçemiyorsunuz, çünkü bunlar henüz deney aşamasındadır.
3. Resim: Yüklenebilir modül desteği.
Bundan sonra ekran görüntüleri bağlantı olarak verilecektir. Eğer, görmek isterseniz bağlantını üzerine tıklayarak yeni bir pencere açabilirsiniz.
Modüller, çekirdekle kullanılabilen program parçacıklarıdır. Örnek olarak sürücü programları gösterilebilir. Bunlar çekirdekten ayrı olarak derlenip, çekirdeğe bağlanabilirler. Ancak, derleme işlemini çekirdeğin derlenişi sırasında yapmak en iyisidir. Her ne kadar bu program modülleri çekirdeğin parçası olmasalar da, gerek duyulduğunda çekirdek tarafından yüklenebilir ve böylece kullanımınıza sunulabilirler. Yaygın olarak önerilen, bir seçenek modül olarak da kullanılabiliniyorsa, onu modül olarak derlemektir. Böylece, hem küçük hem de daha sağlam bir çekirdek elde edilmektedir. Bizim uyarımız : Dosya sistemi desteğini hiçbir zaman modül olarak derlemeyi (32. Resm'e bakınız.). Eğer, bu hataya düşüp dosya sistemi desteğini modül olarak derlerseniz, elde edeceğiniz çekirdek kendi dosya sistemini kullanamaz duruma gelecektir. Hatta çekirdek kendi yapılandırım dosyalarını bile yükleyemeyecektir ki bu bir Linux sistemini başlatmanın ön şartıdır. Benim modülleri pek kullanmadığımı ileride fark edeceksiniz. Kendi çekirdeğimin, modüller yüklemeden donanımlar ile doğrudan haberleşmesi daha hoşuma gitmektedir. Bu sonuçta benim kişisel seçimimdir.
4. Resim: İşlemci ve işlemci özellikleri seçimi
Burada sahip olduğunuz işlemci tipini ve çeşitli özelliklerini seçiyorsunuz. Genel olarak '/dev/cpu' seçenekleri ileri seviye bilgi gerektirmektedir, o yüzden sıradan kullanıcılar tarafından seçilmemeleri gerekiyor. Fazla bellek desteği ('High Memory Support') bilgisayarınızda 1 GB'tan fazla bellek varsa gündeme gelmektedir. Genelde bilgisayarlarda 64 ile 512 MB bellek ile 8 ile 60 GB disk alanı bulunmaktadır. Bundan dolayı fazla bellek desteği ('High Memory Support') seçilmemiş olarak gelmektedir. Eğer, eski 486SX üzerinde çalışan 386 sistemine sahipseniz 'Math Emulation' seçeneğini işaretlemeniz gerekecektir. Bu eski sistemler Linux'un gereksinim duyduğu matematiksel işlemcisini içermemektedir. Yeni işlemcilerin hepsi kendi içinde sanal olarak böyle bir işlemciyi içermektedir. Dolayısıyla bu seçeneği genelde işaretlemeniz gerekmeyecektir. 'MTRR' seçeneği, PCI veya AGP veri yolları için daha hızlı haberleşme sağlamak içindir. Günümüz bilgisayarların çoğunda ekran kartı PCI veya AGP veri yoluna bağlı olduklarından, 'MTRR'yi seçebilirsiniz. Ekran kartı için PCI veya AGP veri yoluna sahip olmasanız bile bu seçeniği işaretlemenizin bir sakıncası yoktur. Bakışımlı (Simetrik) işlemci desteği (Symmetric multi-processing=SMP) ana kartınızda birden fazla işlemci olması durumunda seçilmelidir. Sözgelimi iki Pentium II işlemcili biligisayarlarda seçilebilir. SMP desteği çekirdeğin her işlemciyi en iyi şekilde kullanmasını sağlamaktadır. Genelde seçilmemiş olan APIC seçeneği de birden fazla işlemcili sistemler içindir..
5. Resim: Genel çekirdek seçenekleri.
Burada çekirdek için bazı genel seçimler yapılmaktadır. Internet kullanmak isteyen herkes ağ desteğini (Networking support) seçmektedir. Linux İnternet ağırlıklı bir sistemdir ve ağ desteği olmadan düzgün çalışmamaktadır. Dahası, ağ işlemleri gibi gözükmeyen birçok işlev de ağ desteğine gereksinim duymaktadır. Ağ desteği olmazsa çekirdeğinizin derlenmeme olasılığı bile vardır. Kısacası, ağ desteğini seçerseniz iyi olur. Günümüz sistemlerin hepsinde PCI veri yolu vardır, o yüzden PCI seçeneğini de işaretlemelisiniz. PCMCIA veri yolu (PCMCIA/CardBus support) desteği gri renkli olarak boyanmıştır, çünkü siz daha öncesinden deney aşamasında bulunan özellikleri kullanmak istemediğinizi belirtmiştiniz (2. Resm'e bakınız.). Eğer, dizüstü bilgisayar kullanıyorsanız, ağ veya modem kartınızı kullanabilmek için PCMCIA/CardBus desteğini seçmeniz gerekecektir. 'System V IPC' desteği programların haberleşmelerinde ve aynılaştırılımasında (syncronization) kullanılmaktadır. 'BSD process accounting' (BSD süreç muhasebesi) sözgelimi, bir süreç sona erdiğindeki hata değerini saklamaktadır. 'Sysctl support' ise, çekirdek seçeneklerini, çekirdeği derlemeye ve sistemi yeniden başlatmaya gerek kalmadan, değiştirmesine olanak sunmaktadır. Bu seçenekler genellikle seçili durumdadır. Günümüz Linux dağıtımlarında, 'kernel core (/proc/kcore/) format' (çekirdek biçimi) 'ELF' (Bu çeşitli sistem kütüphanelerinin ve programarın starndart biçimidir.) dir. 'ELF' artık kullanılmayan 'a.out' biçiminin yerine kullanılmaktadır ve Windows'taki .dll dosyalarıyla benzerlik göstermektedir. Tüm modern Linux uygulamaları ELF biçimini kullanmaktadır, ancak ne yazık ki, bazı eski uygulamalar hala 'a.out' biçimine gereksinim duymaktadır. Sözgelimi, X Pencere sisteminde çalışmakta olan 'Word Perfect 8' ve 'xwp' sadece 'a.out' biçiminde çalışmaktadır. Eğer, bu uygulamalarının sisteminizde çalışmalarını istiyorsanız, çekirdekte 'a.out' desteğini modül olarak seçmelisiniz. Aslında kullanmamakla birlikte, ben şahsen 'MISC' desteğini de seçmekteyim. Bu genelde java, python veya DOS taklitçisi olan DOSEMU kullanıldığında işe yaramaktadır. 5. resimde gözükmeyen, ama seçmiş olduğum Güç Yönetimi desteği (Power Management support) ve Gelişmiş Güç Yönetimi BIOS desteği (Advanced Power Management BIOS support) de var. Bu iki destek, günümüz ATX anakartlarıyla gelen ve Linux'un bilgisayarı otomatik olarak kapatabilmesi için gereklidir. Diğer, güç yönetim destekleri X pencere sisteminiyle çalışmadıkları ve benim de Linux kullanırken X pencere sistemini kullandığımdan, seçili değiller. KDE ve Gnome için seçebileceğiniz kendilerine özgü güç yönetim sistemleri vardır.
teknolojisi aygıtı yapılandırılması.
Bu desteğe, sözgelimi Linux'un flash kartları okuyabilmesini istediğinizde gereksinim duyacaksınız. Flash kartlar genellikle dijital kameralarda kullanılmaktadır. Bu seçenek sayesinde Linux, flash kartları okuyabilir ve resimleri .jpg olarak diskinize kopyalayabilir. Gerekmedikçe bu desteği vermenize gerek olmadığını düşünüyorum. Baktınız daha sonra böyle bir şeye gereksinim duyuyorsunuz, o zaman bu desteği verebilirsiniz.
7. Resim: Paralel bağlantısının yapılandırılması.
USB teknolojisinden önce paralel bağlantı noktası yazıcı ve tarayıcılarının bilgisayara bağlanmaları için kullanılmaktaydı. Benim yazıcım paralel bağlantısı ile bilgisayara bağlanması gerektiğinden, bu destek bende verilmiş durumdadır. Ancak dikkat edilmesi gereken bir nokta var: Paralel bağlantı noktasının yapılandırılmasıyla 28. resimde yeralan yazdırma yapılandırılması aynı şey değildir.
8. Resim: Tak ve Çalıştır yapılandırılması.
Hemen hemen herkeste 'Tak ve Çalıştır' sistemi vardır ve bu yüzden bu desteğin olması istenmektedir. Bu seçeneği seçmekle, 'Tak ve Çalıştır' aygıtların yapılandırması ve sistemin kullanımına sunması için çekirdeğe olanak sağlamış olursunuz. Bazen de, sistemin BIOS'unda 'Plug & Play OS' seçeneğini seçmiş olmak gerekmektedir. Yoksa Linux (ve Windows da), 'Tak ve Çalıştır' aygıtlarını yapılandıramaz. 'ISA Tak ve Çalıştır desteği' ('ISA Plug & Play support') 'Tak ve Çalıştır' özelliğine sahip, ancak ISA veriyolunu kullanan kartlar için gereklidir. Buna bir örnek AWE64 ses kartıdır. ISA veriyolunun hiçbir zaman 'Tak ve Çalıştır' desteği olmamıştır. Bu da, ona takılı aygıtların yapılandırılmasını zorlaştırmaktadır. 2.4.x çekirdeklerinden önce, ISA aygıtlarını yapılandırabilmek için Linux kullanıcılarının, 'isapnp' (isapnptools paketinde yeralmaktadır. Bu paketle birlikte gelen tüm dosyaları görebilmek için rpm -qil isapnptools komutunu kullanabilirsiniz.) komutunu, sistem açılışlarında kullanmaları gerekmekteydi. 'isapnp', çeşitli kartların kullanmış oldukları tüm bağlantı noktaları ve adreslerini içeren '/etc/isapnp.conf' dosyasını okumaktadır. Eğer, bu dosyadaki bilgiler eksik, yanlış veya 'isapnp' komutu çalıştırılmamış ise, modem, ağ veya ses kartı Linux tarafından erişilememekteydi. ISA Tak ve Çalıştır desteğini seçmekle, isapnp ve /etc/isapnp.conf dosyasına artık gereksinim duymamaktadır. Bunun yerine, yapılandırmalar otomatik olarak algılanmaktadır. SuSE 7.1'de '/etc/isapnp.conf' dosyasınının adını '/etc/isapnp.conf.old' gibi değiştirmek zorunda kalmıştım. Bunu yapmadığımda, hem çekirdek hem de 'isapnp' aynı kaynakları kullanmak istemekteydi. Bunun sonu ise, kötü olmaktaydı. SuSE 7.1 gibi eski Linux dağıtımları, çekirdekte gerekli destekler olduğu halde, sistemin açılışı sırasından otomatik olarak 'isapnp'yi çalıştırmaktadır. Bu sadece eski Linux sistemleri için geçerlidir. Yenilerde, isapnp kullanılmamaktadır.
9. Resim: Blok aygıtların yapılandırılması.
Herkes disket kullanmak isteyeceğinden, ilk seçenek seçili (Ben modül olarak seçtim.) durumdadır. Disket aygıtını kullanmak istediğinizde çekirdek, '/etc/modules.conf' veya '/etc/conf.modules' dosyalarındaki bilgiler doğru olduğunda, ki genelde bu böyledir, otomatik olarak ilgili modülü yüklemektedir. Eğer, 3. resimdeki seçenekleri doğru seçtiyseniz, bununla ilgili kullanıcı olarak bir sorunla karşı karşıya kalmamanız gerekir. Disketteki bilgilere ulaşabilmeniz için, çekirdeğiniz disketin dosya sistemini tanıması gerekir. Dolayısıyla, 32. resimdekileri de uygun seçmeniz gerekir. Diğer seçenekler, paralel bağlantı üzerinden IDE depo aygıtları kullanmak istediğinizde önem kazanmaktadır. Genelde bu seçenekler seçilmemiş durumdadır. Buradaki olası istisnayi loopback aygıt desteği oluşturmaktadır. Linux altında CD'ye yazmadan önce, CD'nin bir görüntüsü (image'ı) oluşturulmaktadır. Bu görüntü içindekileri görebilmek için loopback aygıt desteğine gereksinim vardır. 9. resimde gözükmüyor, ama alttan beşinci seçenek olan bu seçeneği ben modül olarak seçtim.
10. Resim : Çoklu aygıtların yapılandırılması.
Sıradan Linux kullanıcıları Raid veya LVM desteğine gereksinim duymayacaklardır. Raid sayesinde iki veya daha fazla diske aynı bilginin paralel olarak yazılması sağlanmaktadır. Disklerden birinin bozulması durumunda, sistem diğerini kullanarak çalışmaya kesintisiz devam edebilmektedir. LVM ile ise, sisteme yeni bir disk eklediğinizde, ilgili bölmenin büyüklüğü buna göre artırılabilmektedir. Dolayısıyla, yeniden bölmeler oluşturmanız ve çeşitli kopyalama işlemleri yapmanız gerekmemektedir. Yoltanımları da aynı kalmaktadır. Doğal olarak bu çok işe yaramaktadır, ancak sıradan kullanıcılar genellikle bunlara gereksinim duymamaktadır
11. Resim: Ağ seçeneklerin yapılandırılması.
Eğer, ağ elemanlarıyla çekirdekte ağ protokolü oluşturmadan haberleşmek isterseniz, 'Packet Socket' seçeneğini seçmeniz gerekir. Kısacası, bunu herzaman seçmenizde yarar vardır. Diğer seçeneklerin çoğu seçilmemiş durumda. Onlar daha çok özel durumlarda kullanılmaktadır. SuSE ile birlikte gelen ateş duvarını (firewall) kullandığımdan dolayı 'Ağ paket süzmelemesi (ipchains'i değiştirmektedir)' (Network packet filtering (replaces ipchains)) seçeneğini seçtim. Ateş duvarı düzgün bir şekilde yapılandırıldığında, dışarıdan, sözgelimi İnternet'ten gelen saldırılara karşı sizi korumaktadır. Çekirdek seviyesinde çalışmakta olan ateş duvarının birçok yararı vardır. Ağ yapılandırılmasında geriye kalan seçenekler 12. resim ile birlikte anlatılmaktadır. Ağ bağlantıları kurabilmek için 'Unix domain sockets' seçeneğini işaretlemeniz gerekir. Bu ayrıca, X pencere sistemini kullanmak istediğinizde gerekli olan bir seçenektir. X pencere sistemi UNIX socket'lerini otomatik olarak kullandığından, X pencere sistemini kullanabilmek için bunu seçmeniz şart. TCP/IP ağları ('TCP/IP networking') hem İnternet hem de iç ağlar için gerekli protokolleri içerdiğinden, TCP/IP'yi seçmelisiniz. Belli bir seçeneği seçip seçmemekte ikilem içerisine düşerseniz, yardım metinlerine başvurmanızda yarar vardır. Buna karşın hala kararsız kalırsanız, o desteği vermekte bir sakınca görülmemektedir. İsterseniz, deneme için daha sonraları bu seçeneği iptal edebilirsiniz. Bazı seçenekleri modül olarak derlemeniz de iyi bir düşünce olabilir.
12. Resim: IP Netfilter yapılandırılması (ateş duvarı).
SuSE Linux, ateş duvarının düzgün çalışabilmesi için geriye dönük olarak ipchains desteğine gereksinim duymaktadır. Diğer Linux dağıtıcılarının ateş duvarlarını kullanıyorsanız, gereksinimleri için onların belgelerine bakmanız gerekecektir.
13. Resim: Telefon desteiğinin yapılandırılması.
Bilgisayarınızda sözgelimi İnternet üzerinden telefon görüşmeleri yapmak için gerekli olan bir telefon kartınız varsa, bu seçeneği işaretlemeniz gerekir. Birçok sıradan kullanıcının böyle bir kartı yoktur ve bu desteğe gereksinim duymamaktadır.
14. Resim: ATA, IDE, MFM en RLL desteklerinin yapılandırılması (diskler için olan haberleşme protokolleri).
Sadece SCSI disk sistemleri olanlar hariç, hemen hemen herkesin bu protokol desteğine gereksinimi vardır. Dolayısıyla çoğu kullanıcı bu seçeneği seçmektedir. Seçeneğin hemen ardından gelen satıra tıkladığınızda karşınıza, önemlerinden dolayı aşağıda daha ayrıntılı olarak anlatılacak olan bir alt menü gelecektir. Çok önemli olduklarından bu seçenekleri çok dikkatli bir şekilde işaretlemelisiniz.
15. Resim: ATA, IDE, MFM en RLL desteklerinin yapılandırılması: 1. ekran görüntüsü.
İlk baştaki seçenek, IDE/ATAPI arayüzü aracılığı ile bilgisayar donanımları kullanmak isteyen herkesin seçmesi gereken bir seçenektir. Donanımlara örnek vermek gerekirse, bunlar disklerin yanısıra, teypler, ZIP diskleri, CD okuyucu ve yazıcılarıdır. Günümüz bilgisayarların hepsi IDE/ATAPI arayüzünü kullandıklarından, bu seçeneğin seçili olması gerekir. Sisteminizin disklerini kullanabilmeniz için 'include IDE/ATA-2 DISK support' seçeneğinin seçili olması gerekir. Sadece SCSI sistemine sahip olan kullanıcılar dışındaki herkesin, bu seçeneği seçmesi gerekir.
16. Resim: ATA, IDE, MFM en RLL desteklerinin yapılandırılması: 2. ekran görüntüsü.
ATAPI CDROM sürücüsüne sahip olduğunuzda 'include IDE/ATAPI CDROM support' seçeneği seçili durumda olması gerekir. Ancak, ATAPI CD yazıcıları SCSI taklitlendirmesi (emulation) aracılığı ile kullanılmaları gerekir. SCSI taklitlendirilmesi, CD okuyucu ve yazıcıyı aynı anda kullanılmasına olanak sağlamaktadır. Ancak, CD'lerinizi SCSI taklitlendirilmesi aracıyla sisteme bağladığınızda (mount) veya CD'lerinizi CD çalar programıyla dinlemek istediğinizde sorunlar yaşayabileceğinizden, en iyisi 16. resimde görüldüğü gibi hem IDE/ATAPI CDROM desteğini ('include IDE/ATAPI CDROM support)' hem de SCSI taklitledirimesi ('SCSI emulation support') desteğini seçmenizdir. SCSI taklitlendirmesine gereksinim duyan aygıt için, ki genelde bu CD yazıcısıdır, '/etc/lilo.conf' dosyasına 'append="hdd=ide-scsi" (Bunula iligili açıklamaları aşağıda yer alan Lilo yapılandırılması bölümünde bulabilirsiniz.) satırını eklemeniz yeterlidir. Benim bilgisayarımda anakartın ATAPI arayüzünü kullanan bir ZIP aygıtı bulunduğundan, ben 'include IDE/ATAPI FLOPPY support' seçeneğini de seçtim. LS120 gibi Disket sürücüsüne benzer diğer aygıtları kullanmak istediğinizde, bu seçeneği siz de seçmek zorunda kalabilirsiniz. Birçok anakart disk, CDROM ve disket aygıtlarını kullanmak için 'PCI IDE' kullandığından, bu seçeneğin de işaretli olması gerekir. DMA desteği, işlemciyi işin içine karıştırmadan, bilgisayarınızın iç belleğine doğrudan erişim olanağı sağlamaktadır. Sonuç olarak IDE disklerini daha hızlı kullanımı gündeme gelmektedir. Bu da istenilen bir şeydir. Genelde gereksinim duymayacağınız olan PCI IDE kesmelerini paylaşma ('sharing PCI IDE interrupts support') seçeneği seçilmemiş durumdadır. İşin doğrusu, bazı IDE denetçileri (controllers) ağ kartı gibi, diğer bilgisayar aygıtları arasında kesme paylaşımlarına olanak vermektedir. Ne yazık ki, kesme paylaşımı genel başarımı olumsuz yönde etkilediğinden, donanım sorunlarınıza elinizde başka bir çözüm gelmediğinde başvurmanız daha iyidir.
17. Resim: ATA, IDE, MFM en RLL desteklerinin yapılandırılması: 3. ekran görüntüsü.
Benim anakartımda Pentium II işlemcisi ve Intel çip seti bulunmaktadır. Dolayısıyla ben, bu çip sete uygun desteği kullanmaktayım. Çekirdek seçeneklerinizi işaretlerken 17. resimde gözükmeyen diğer çip set seçeneklerini de göreceksiniz
18. Resim: SCSI desteğinin yapılandırılması.
Bir SCSI kartına sahipseniz, gereksinim duyduğunuz seçenekleri işaretlemeniz gerekecektir. Aşağıdaki ekran görüntüsünde, 16. resimdeki SCSI taklitlendirmesi 'SCSI emulation support' desteğini seçtiyseniz, ATAPI CD yazısı için gerekli seçimler yapılmış şeklinde gösterilmektedir.
Yeni çekirdek, bilgisayar donanımlarını daha iyi desteklemektedir.
Yeni çekirdek (2.4.x), daha iyi çoklu işlemci (SMP) ve daha iyi USB desteği gibi çeşitli yararlar sunmaktadır.
Yeni çekirdekte eski hatalar(bugs) yer almamaktadır.
Kendi derlemiş olduğunuz çekirdekte birçok özellik yeralmadığı için hem daha hızlı hem de daha sağlamdır.
Kendi çekirdeğinizi derlemek ve kullanmak oldukça fazla bilgisayar bilgisi gerektirmekte olması sorun yaratmaktadır. Bu yüzden Linux'a yeni başlayan bir kullanıcı kolay kolay çekirdek derlemeye yanaşmayacaktır. Bu yazıda 'make xconfig' komutuyla çekirdeği yapılandırma sırasında alınmış ekran görüntülerine de yer verilmektedir. Bu komut sayesinde, kullanıcı grafik arayüzü ve farenin kullanımı ile çekirdeği yapılandırmaktadır. Yaklaşık 40 ekran görüntüsü, belli bazı durumlarda neleri seçerseniz veya seçmezseniz daha iyi olacağını açıkça anlatmaktadır. 40 adet ekran görüntüsü burada açıklıyor olmak biraz fazla gözükebilir, ancak bunların sayesinde çekirdeğin aslında nasıl işlediğini ve çeşitli seçeneklerin neden seçildiğini daha iyi öğreneceksiniz. Ekran görüntüleri 2.4.6 sürüm numaralı çekirdek yapılandırmasından alınmıştır. En yeni çekirdeğin sürüm numarası 2.4.19'dur, ancak yeni bazı donanım destekleri gibi, menülerde ek olarak yer alan seçeneklerin dışında değişen pek bir şey yoktur. Çekirdeği derleme süreci de aynıdır. Size bir önerim olacak: Bu sayfaların çıktısını yazıcıdan alıni. Böylece, gerekli bilgiye iherzaman erişiminiz olmuş olur!
Yazı şu şekilde düzenlenmiştir: İlk önce çekirdeğin İnternet'ten nerelerden elde edilebileceği ve sisteminize nasıl yükleneceği anlatılmaktadır. Ardından, çekirdek yapılandırılması süreci, ekran görüntüleri eşliğinde anlatılmaktadır. Yapılandırma bittiğinde çekirdeğin derlenmesi gerekmektedir, ancak derlendikten sonra bile yeni çekirdek kullanılmaya hazır olmamaktadır. İlk önce, yeni çekirdek açılış yöneticisi olan lilo tarafından yüklenmesi gerekmektedir. Lilo'yu kullanmadan önce de '/etc/lilo.conf' dosyasında değişiklikler yapmanız gerekecek. DOS/Windows disk bölmesinden 'loadlın' programı aracılığı ile çekirdeği kullanmak istiyorsanız, onu o disk bölmesine kopyalamanız gerekecektir. Bunun yanı sıra, dizüstü bilgisayarlardaki PCMCIA desteği ile ilgili bir takım özel noktalar vardır. PCMCIA kartları şişman kredi kartları gibi dizüstü bilgisayarlara takılan ve genellikle bilgisayar ağları desteğini sağlarlar. Linux çekirdeği ilk defa 2.4.x sürümlerinden başlayarak PCMCIA desteği sağlamaya başlamıştır. Daha önceleri bu destek ayrı derlenen ve yüklenen programlar aracılığı ile sağlanmaktaydı. SuSE Linux'un başka bir sorunu vardır, o da ses desteğini ALSA sürücü programları aracılığı ile sağlamasıdır. Bu sürücü programları çekirdeğin bir parçası değildir ve çekirdekten ayrı olarak derlenip yüklenmeleri gerekmektedir, çünkü asıl sürücü programlar artık çalışmamaktadır. Olayları daha da karıştırmak için, bir çekirdek serisinden, sözgelimi 2.2'den 2.4'e geçerken 'modutils' gibi çekirdeğin kullandığı belli bazı araçlar ile ilgili sorunlar yaşanmaktadır. Bu araçlar çekirdeğin modüllerini yüklemek için program bilgileri içermektedir: 3. Resimde bir çekirdek modülünün ne olduğu gösterilmektedir. Bazen yeni çekirdek eski 'modutils' ile ne yapması gerektiğini bilmemektedir. Dolayısıyla sizin yapmanız gereken, modutils'in daha yeni sürümünü bulup yüklemenizdir. Bu gibi sorunlara az rastlanılmaktadır. Tek yapılabilecek şey, bu tür sorunlar hakkında sizleri önceden uyarmaktır.
Ancak, bu yazıdaki adımları izlerseniz, yanlış gidecek hemen hemen hiç bir şey omayacaktır. Yeni çekirdek 'lilo'ya eklenmekte veya 'loadlin'in olduğu disk bölmesine kopyalanmaktadır. Dolayısıyla, acil durumlarda asıl çekirdeği tekrar kullanma imkanınız her zaman için vardır. Böylece, asıl çekirdeği kullanmakta iken, yenisi ile ilgili sorunları çözme ortamınız her zaman için vardır. Yeni çekirdeğin 'modutils'i ile ilgili sorunlar yaşamanız durumda bile, sisteminizi eski çekirdek ile çalıştırıp, bunları yeniden derleyip yüklemekle sorunları giderme imkanınız herzaman vardır. 'modutils'in tüm yeni sürümleri geriye doğru uyumlu oldukları için, yeni 'modutils'ler eski çekirdekler ile uyumlu çalışacaklardır.
Çekirdek kaynak kodunun yüklenmesi
Burada yapacağınız herşey root erişim haklarını gerektirmektedir. Bunun için root olarak sisteme girmekle başlayabilirsiniz. İlk olarak yükleme CD'sinden çekirdek kaynak dosyalarını yüklemeniz gerekecektir. SuSE Linux dağıtımında bunlar 'd' dizininde 'lx_kernel' paket adı altında bulunmaktadır. Linux dağıtımı ile birlikte gelen kaynak programlarını yüklenmesi önerilen bir davranıştır. Çünkü bunlar ile birlikte çeşitli grafik arayüzleri de yüklenmektir. Bunlar yüklendikten sonra 'linux-2.4.6.tar.bz2' adındaki dosya ( http://www.kernel.org/pub/linux/kernel/v2.4/) adresinden indirilip yüklenebilir. Buna karşılık gelen modutils araçlarını http://www.kernel.org/pub/linux/util...modutils/v2.4/ adresinden indirebilirsiniz. 'modutils' ile çekirdeğin sürüm numaraları aynı olması gerekmemektedir. En son sürümünü indirmeniz yeterlidir. Modutils'in derlenip yüklenmesi "modutils'in kullanılması" kısmında anlatacağız. İlk önce çekirdeği halledelim.
Şu anda bilgisayarınızda bulunan çekirdek kaynak kodu '/usr/src/linux/' dizininde yeralmaktadır. Bu kaynak kodu kaybetmemek akıllıca olur. Bunun için dizinin adını aşağıdaki gibi değiştirebilirsiniz:
cd /usr/src
mv linux linux-2.2.19 (Eğer asıl kaynak kodun sürüm numarası 2.2.19 ise).
Asıl çekirdeğinizin kaynak kodunu sağlama aldıktan sonra, yeni çekirdeği içeren linux-2.4.6.tar.bz2 paketini açmalısınız. Açtıktan sonra göreceksiniz ki, benimsenmiş değer olarak paket 'linux' dizini altında açılmaktadır. Eğer, bu ad altında bir dizin varsa, üzerine yazılmaktadır. Böylece, asıl çekirdeğinizi, yapılandırım dosyasını vs. kaybetmiş olursunuz. Bu örnekte, yeni oluşan 'linux' dizinini hemen 'linux-2.4.6' olarak değiştirip, 'linux' adında bir sembolik bağlantı oluşturmaktayım. Bu yöntemin getirisi, sistemin kullanılmakta olduğu çekirdek sürümünü hemen görebilmenizdir. Ayrıca, güncel bir çekirdek yükleme işlemi de kolaylaşmaktadır. Bunun için aşağıdaki komutları root kullanıcısı olarak çalıştırmanız yeterlidir:
cd /usr/src
cp ~/linux-2.4.6.tar.bz2 ( paketin ev('~') dizininizde açıldığını kabul edersek)
bzip2 -d linux-2.4.6.tar.bz2 (bu biraz sürebilir)
tar -xvf linux-2.4.6.tar
mv linux linux-2.4.6
ln -s /usr/src/linux-2.4.6 /usr/src/linux
Bu işlem tamamlandığında, çekirdeğinizin bulunduğu dizine geçerek:
cd /usr/src/linux
make xconfig
(1. Resme bakınız)
1. Resim:'make xconfig' komutundan sonra ekrana gelen görüntü. Çekirdeğinizi burada yapılandırabilirsiniz.
Bu, çekirdeğinizi yapılandırmada kullanılan ana seçenek menüsüdür. Çeşitli seçenekler üzerinde değişiklikler yaparak'Save(Kaydet) ve Exit(Çık)' tuşuna basarak, yaptığınız değişiklikleri diskinize kaydetmiş olursunuz. Bu aşamadan sonra çekirdeğinizi derleyip yükleyebilirsiniz (40. resme bakınız). Ancak, biz o aşamaya henüz gelmiş değiliz.
Çekirdeğin yapılandırılması
Aşağıdaki resimlerde, benim yapmış olduğum seçimlerle birlikte çeşitli yapılandırma ekran görüntüleri göreceksiniz. Her resim ile birlikte seçimlerin seçilme nedenleri de yeralmaktadır. Açıklama metinlerini dikkatli oku****** seçimleriminin nedenlerini ve sizin hangi seçimlerde bulunmanız gerektiğini anlayacaksınız. 'Help' tuşuna basarak benim vermiş olduğum bilgilerin benzerlerine ulaşabilirsiniz. 'make xconfig' komutunu kendi Linux sisteminizde çalıştırıp 'Help' tuşuna basarsanız, yardım ekranında gelen bilgiler genellikle hangi seçimi yapmanız gerektiğini size söyleyecektir.
Doğal olarak yardım bilgileri elinizdeki tüm donım çeşitlerini kapsamayacaktır. Ancak, en azından donanımınızı nasıl ayarlamanız gerektiğini ve donanımızın desteklenip desteklenmediğini öğrenebilmek için çekirdekte nerelere bakmanız gerektiğini açıkça belirtmelidir.
. Resim:'code maturity level options' seçimleri.Bu bölümde çekirdeğin henüz deneme aşamasında olan özelliklerin kullanılmasına olanak sağlamaktadır. Özellikle yeni donanımların desteklenmesi sözkonusu olduğunda bu gereklidir. Ancak, birçok durumda bu seçimi işaretlemezsiniz, yoksa sonunda sağlamlığı daha az olan bir çekirdek oluşturulmuş olunur. 1. Resim'de gri renkli olup, seçilmemiş olan 'IEEE 1394 (FireWire) support' ve 'Bluetooth support' seçenekleri gözükmektedir. Şu anki yapılandırma ile bunları seçemiyorsunuz, çünkü bunlar henüz deney aşamasındadır.
3. Resim: Yüklenebilir modül desteği.
Bundan sonra ekran görüntüleri bağlantı olarak verilecektir. Eğer, görmek isterseniz bağlantını üzerine tıklayarak yeni bir pencere açabilirsiniz.
Modüller, çekirdekle kullanılabilen program parçacıklarıdır. Örnek olarak sürücü programları gösterilebilir. Bunlar çekirdekten ayrı olarak derlenip, çekirdeğe bağlanabilirler. Ancak, derleme işlemini çekirdeğin derlenişi sırasında yapmak en iyisidir. Her ne kadar bu program modülleri çekirdeğin parçası olmasalar da, gerek duyulduğunda çekirdek tarafından yüklenebilir ve böylece kullanımınıza sunulabilirler. Yaygın olarak önerilen, bir seçenek modül olarak da kullanılabiliniyorsa, onu modül olarak derlemektir. Böylece, hem küçük hem de daha sağlam bir çekirdek elde edilmektedir. Bizim uyarımız : Dosya sistemi desteğini hiçbir zaman modül olarak derlemeyi (32. Resm'e bakınız.). Eğer, bu hataya düşüp dosya sistemi desteğini modül olarak derlerseniz, elde edeceğiniz çekirdek kendi dosya sistemini kullanamaz duruma gelecektir. Hatta çekirdek kendi yapılandırım dosyalarını bile yükleyemeyecektir ki bu bir Linux sistemini başlatmanın ön şartıdır. Benim modülleri pek kullanmadığımı ileride fark edeceksiniz. Kendi çekirdeğimin, modüller yüklemeden donanımlar ile doğrudan haberleşmesi daha hoşuma gitmektedir. Bu sonuçta benim kişisel seçimimdir.
4. Resim: İşlemci ve işlemci özellikleri seçimi
Burada sahip olduğunuz işlemci tipini ve çeşitli özelliklerini seçiyorsunuz. Genel olarak '/dev/cpu' seçenekleri ileri seviye bilgi gerektirmektedir, o yüzden sıradan kullanıcılar tarafından seçilmemeleri gerekiyor. Fazla bellek desteği ('High Memory Support') bilgisayarınızda 1 GB'tan fazla bellek varsa gündeme gelmektedir. Genelde bilgisayarlarda 64 ile 512 MB bellek ile 8 ile 60 GB disk alanı bulunmaktadır. Bundan dolayı fazla bellek desteği ('High Memory Support') seçilmemiş olarak gelmektedir. Eğer, eski 486SX üzerinde çalışan 386 sistemine sahipseniz 'Math Emulation' seçeneğini işaretlemeniz gerekecektir. Bu eski sistemler Linux'un gereksinim duyduğu matematiksel işlemcisini içermemektedir. Yeni işlemcilerin hepsi kendi içinde sanal olarak böyle bir işlemciyi içermektedir. Dolayısıyla bu seçeneği genelde işaretlemeniz gerekmeyecektir. 'MTRR' seçeneği, PCI veya AGP veri yolları için daha hızlı haberleşme sağlamak içindir. Günümüz bilgisayarların çoğunda ekran kartı PCI veya AGP veri yoluna bağlı olduklarından, 'MTRR'yi seçebilirsiniz. Ekran kartı için PCI veya AGP veri yoluna sahip olmasanız bile bu seçeniği işaretlemenizin bir sakıncası yoktur. Bakışımlı (Simetrik) işlemci desteği (Symmetric multi-processing=SMP) ana kartınızda birden fazla işlemci olması durumunda seçilmelidir. Sözgelimi iki Pentium II işlemcili biligisayarlarda seçilebilir. SMP desteği çekirdeğin her işlemciyi en iyi şekilde kullanmasını sağlamaktadır. Genelde seçilmemiş olan APIC seçeneği de birden fazla işlemcili sistemler içindir..
5. Resim: Genel çekirdek seçenekleri.
Burada çekirdek için bazı genel seçimler yapılmaktadır. Internet kullanmak isteyen herkes ağ desteğini (Networking support) seçmektedir. Linux İnternet ağırlıklı bir sistemdir ve ağ desteği olmadan düzgün çalışmamaktadır. Dahası, ağ işlemleri gibi gözükmeyen birçok işlev de ağ desteğine gereksinim duymaktadır. Ağ desteği olmazsa çekirdeğinizin derlenmeme olasılığı bile vardır. Kısacası, ağ desteğini seçerseniz iyi olur. Günümüz sistemlerin hepsinde PCI veri yolu vardır, o yüzden PCI seçeneğini de işaretlemelisiniz. PCMCIA veri yolu (PCMCIA/CardBus support) desteği gri renkli olarak boyanmıştır, çünkü siz daha öncesinden deney aşamasında bulunan özellikleri kullanmak istemediğinizi belirtmiştiniz (2. Resm'e bakınız.). Eğer, dizüstü bilgisayar kullanıyorsanız, ağ veya modem kartınızı kullanabilmek için PCMCIA/CardBus desteğini seçmeniz gerekecektir. 'System V IPC' desteği programların haberleşmelerinde ve aynılaştırılımasında (syncronization) kullanılmaktadır. 'BSD process accounting' (BSD süreç muhasebesi) sözgelimi, bir süreç sona erdiğindeki hata değerini saklamaktadır. 'Sysctl support' ise, çekirdek seçeneklerini, çekirdeği derlemeye ve sistemi yeniden başlatmaya gerek kalmadan, değiştirmesine olanak sunmaktadır. Bu seçenekler genellikle seçili durumdadır. Günümüz Linux dağıtımlarında, 'kernel core (/proc/kcore/) format' (çekirdek biçimi) 'ELF' (Bu çeşitli sistem kütüphanelerinin ve programarın starndart biçimidir.) dir. 'ELF' artık kullanılmayan 'a.out' biçiminin yerine kullanılmaktadır ve Windows'taki .dll dosyalarıyla benzerlik göstermektedir. Tüm modern Linux uygulamaları ELF biçimini kullanmaktadır, ancak ne yazık ki, bazı eski uygulamalar hala 'a.out' biçimine gereksinim duymaktadır. Sözgelimi, X Pencere sisteminde çalışmakta olan 'Word Perfect 8' ve 'xwp' sadece 'a.out' biçiminde çalışmaktadır. Eğer, bu uygulamalarının sisteminizde çalışmalarını istiyorsanız, çekirdekte 'a.out' desteğini modül olarak seçmelisiniz. Aslında kullanmamakla birlikte, ben şahsen 'MISC' desteğini de seçmekteyim. Bu genelde java, python veya DOS taklitçisi olan DOSEMU kullanıldığında işe yaramaktadır. 5. resimde gözükmeyen, ama seçmiş olduğum Güç Yönetimi desteği (Power Management support) ve Gelişmiş Güç Yönetimi BIOS desteği (Advanced Power Management BIOS support) de var. Bu iki destek, günümüz ATX anakartlarıyla gelen ve Linux'un bilgisayarı otomatik olarak kapatabilmesi için gereklidir. Diğer, güç yönetim destekleri X pencere sisteminiyle çalışmadıkları ve benim de Linux kullanırken X pencere sistemini kullandığımdan, seçili değiller. KDE ve Gnome için seçebileceğiniz kendilerine özgü güç yönetim sistemleri vardır.
teknolojisi aygıtı yapılandırılması.
Bu desteğe, sözgelimi Linux'un flash kartları okuyabilmesini istediğinizde gereksinim duyacaksınız. Flash kartlar genellikle dijital kameralarda kullanılmaktadır. Bu seçenek sayesinde Linux, flash kartları okuyabilir ve resimleri .jpg olarak diskinize kopyalayabilir. Gerekmedikçe bu desteği vermenize gerek olmadığını düşünüyorum. Baktınız daha sonra böyle bir şeye gereksinim duyuyorsunuz, o zaman bu desteği verebilirsiniz.
7. Resim: Paralel bağlantısının yapılandırılması.
USB teknolojisinden önce paralel bağlantı noktası yazıcı ve tarayıcılarının bilgisayara bağlanmaları için kullanılmaktaydı. Benim yazıcım paralel bağlantısı ile bilgisayara bağlanması gerektiğinden, bu destek bende verilmiş durumdadır. Ancak dikkat edilmesi gereken bir nokta var: Paralel bağlantı noktasının yapılandırılmasıyla 28. resimde yeralan yazdırma yapılandırılması aynı şey değildir.
8. Resim: Tak ve Çalıştır yapılandırılması.
Hemen hemen herkeste 'Tak ve Çalıştır' sistemi vardır ve bu yüzden bu desteğin olması istenmektedir. Bu seçeneği seçmekle, 'Tak ve Çalıştır' aygıtların yapılandırması ve sistemin kullanımına sunması için çekirdeğe olanak sağlamış olursunuz. Bazen de, sistemin BIOS'unda 'Plug & Play OS' seçeneğini seçmiş olmak gerekmektedir. Yoksa Linux (ve Windows da), 'Tak ve Çalıştır' aygıtlarını yapılandıramaz. 'ISA Tak ve Çalıştır desteği' ('ISA Plug & Play support') 'Tak ve Çalıştır' özelliğine sahip, ancak ISA veriyolunu kullanan kartlar için gereklidir. Buna bir örnek AWE64 ses kartıdır. ISA veriyolunun hiçbir zaman 'Tak ve Çalıştır' desteği olmamıştır. Bu da, ona takılı aygıtların yapılandırılmasını zorlaştırmaktadır. 2.4.x çekirdeklerinden önce, ISA aygıtlarını yapılandırabilmek için Linux kullanıcılarının, 'isapnp' (isapnptools paketinde yeralmaktadır. Bu paketle birlikte gelen tüm dosyaları görebilmek için rpm -qil isapnptools komutunu kullanabilirsiniz.) komutunu, sistem açılışlarında kullanmaları gerekmekteydi. 'isapnp', çeşitli kartların kullanmış oldukları tüm bağlantı noktaları ve adreslerini içeren '/etc/isapnp.conf' dosyasını okumaktadır. Eğer, bu dosyadaki bilgiler eksik, yanlış veya 'isapnp' komutu çalıştırılmamış ise, modem, ağ veya ses kartı Linux tarafından erişilememekteydi. ISA Tak ve Çalıştır desteğini seçmekle, isapnp ve /etc/isapnp.conf dosyasına artık gereksinim duymamaktadır. Bunun yerine, yapılandırmalar otomatik olarak algılanmaktadır. SuSE 7.1'de '/etc/isapnp.conf' dosyasınının adını '/etc/isapnp.conf.old' gibi değiştirmek zorunda kalmıştım. Bunu yapmadığımda, hem çekirdek hem de 'isapnp' aynı kaynakları kullanmak istemekteydi. Bunun sonu ise, kötü olmaktaydı. SuSE 7.1 gibi eski Linux dağıtımları, çekirdekte gerekli destekler olduğu halde, sistemin açılışı sırasından otomatik olarak 'isapnp'yi çalıştırmaktadır. Bu sadece eski Linux sistemleri için geçerlidir. Yenilerde, isapnp kullanılmamaktadır.
9. Resim: Blok aygıtların yapılandırılması.
Herkes disket kullanmak isteyeceğinden, ilk seçenek seçili (Ben modül olarak seçtim.) durumdadır. Disket aygıtını kullanmak istediğinizde çekirdek, '/etc/modules.conf' veya '/etc/conf.modules' dosyalarındaki bilgiler doğru olduğunda, ki genelde bu böyledir, otomatik olarak ilgili modülü yüklemektedir. Eğer, 3. resimdeki seçenekleri doğru seçtiyseniz, bununla ilgili kullanıcı olarak bir sorunla karşı karşıya kalmamanız gerekir. Disketteki bilgilere ulaşabilmeniz için, çekirdeğiniz disketin dosya sistemini tanıması gerekir. Dolayısıyla, 32. resimdekileri de uygun seçmeniz gerekir. Diğer seçenekler, paralel bağlantı üzerinden IDE depo aygıtları kullanmak istediğinizde önem kazanmaktadır. Genelde bu seçenekler seçilmemiş durumdadır. Buradaki olası istisnayi loopback aygıt desteği oluşturmaktadır. Linux altında CD'ye yazmadan önce, CD'nin bir görüntüsü (image'ı) oluşturulmaktadır. Bu görüntü içindekileri görebilmek için loopback aygıt desteğine gereksinim vardır. 9. resimde gözükmüyor, ama alttan beşinci seçenek olan bu seçeneği ben modül olarak seçtim.
10. Resim : Çoklu aygıtların yapılandırılması.
Sıradan Linux kullanıcıları Raid veya LVM desteğine gereksinim duymayacaklardır. Raid sayesinde iki veya daha fazla diske aynı bilginin paralel olarak yazılması sağlanmaktadır. Disklerden birinin bozulması durumunda, sistem diğerini kullanarak çalışmaya kesintisiz devam edebilmektedir. LVM ile ise, sisteme yeni bir disk eklediğinizde, ilgili bölmenin büyüklüğü buna göre artırılabilmektedir. Dolayısıyla, yeniden bölmeler oluşturmanız ve çeşitli kopyalama işlemleri yapmanız gerekmemektedir. Yoltanımları da aynı kalmaktadır. Doğal olarak bu çok işe yaramaktadır, ancak sıradan kullanıcılar genellikle bunlara gereksinim duymamaktadır
11. Resim: Ağ seçeneklerin yapılandırılması.
Eğer, ağ elemanlarıyla çekirdekte ağ protokolü oluşturmadan haberleşmek isterseniz, 'Packet Socket' seçeneğini seçmeniz gerekir. Kısacası, bunu herzaman seçmenizde yarar vardır. Diğer seçeneklerin çoğu seçilmemiş durumda. Onlar daha çok özel durumlarda kullanılmaktadır. SuSE ile birlikte gelen ateş duvarını (firewall) kullandığımdan dolayı 'Ağ paket süzmelemesi (ipchains'i değiştirmektedir)' (Network packet filtering (replaces ipchains)) seçeneğini seçtim. Ateş duvarı düzgün bir şekilde yapılandırıldığında, dışarıdan, sözgelimi İnternet'ten gelen saldırılara karşı sizi korumaktadır. Çekirdek seviyesinde çalışmakta olan ateş duvarının birçok yararı vardır. Ağ yapılandırılmasında geriye kalan seçenekler 12. resim ile birlikte anlatılmaktadır. Ağ bağlantıları kurabilmek için 'Unix domain sockets' seçeneğini işaretlemeniz gerekir. Bu ayrıca, X pencere sistemini kullanmak istediğinizde gerekli olan bir seçenektir. X pencere sistemi UNIX socket'lerini otomatik olarak kullandığından, X pencere sistemini kullanabilmek için bunu seçmeniz şart. TCP/IP ağları ('TCP/IP networking') hem İnternet hem de iç ağlar için gerekli protokolleri içerdiğinden, TCP/IP'yi seçmelisiniz. Belli bir seçeneği seçip seçmemekte ikilem içerisine düşerseniz, yardım metinlerine başvurmanızda yarar vardır. Buna karşın hala kararsız kalırsanız, o desteği vermekte bir sakınca görülmemektedir. İsterseniz, deneme için daha sonraları bu seçeneği iptal edebilirsiniz. Bazı seçenekleri modül olarak derlemeniz de iyi bir düşünce olabilir.
12. Resim: IP Netfilter yapılandırılması (ateş duvarı).
SuSE Linux, ateş duvarının düzgün çalışabilmesi için geriye dönük olarak ipchains desteğine gereksinim duymaktadır. Diğer Linux dağıtıcılarının ateş duvarlarını kullanıyorsanız, gereksinimleri için onların belgelerine bakmanız gerekecektir.
13. Resim: Telefon desteiğinin yapılandırılması.
Bilgisayarınızda sözgelimi İnternet üzerinden telefon görüşmeleri yapmak için gerekli olan bir telefon kartınız varsa, bu seçeneği işaretlemeniz gerekir. Birçok sıradan kullanıcının böyle bir kartı yoktur ve bu desteğe gereksinim duymamaktadır.
14. Resim: ATA, IDE, MFM en RLL desteklerinin yapılandırılması (diskler için olan haberleşme protokolleri).
Sadece SCSI disk sistemleri olanlar hariç, hemen hemen herkesin bu protokol desteğine gereksinimi vardır. Dolayısıyla çoğu kullanıcı bu seçeneği seçmektedir. Seçeneğin hemen ardından gelen satıra tıkladığınızda karşınıza, önemlerinden dolayı aşağıda daha ayrıntılı olarak anlatılacak olan bir alt menü gelecektir. Çok önemli olduklarından bu seçenekleri çok dikkatli bir şekilde işaretlemelisiniz.
15. Resim: ATA, IDE, MFM en RLL desteklerinin yapılandırılması: 1. ekran görüntüsü.
İlk baştaki seçenek, IDE/ATAPI arayüzü aracılığı ile bilgisayar donanımları kullanmak isteyen herkesin seçmesi gereken bir seçenektir. Donanımlara örnek vermek gerekirse, bunlar disklerin yanısıra, teypler, ZIP diskleri, CD okuyucu ve yazıcılarıdır. Günümüz bilgisayarların hepsi IDE/ATAPI arayüzünü kullandıklarından, bu seçeneğin seçili olması gerekir. Sisteminizin disklerini kullanabilmeniz için 'include IDE/ATA-2 DISK support' seçeneğinin seçili olması gerekir. Sadece SCSI sistemine sahip olan kullanıcılar dışındaki herkesin, bu seçeneği seçmesi gerekir.
16. Resim: ATA, IDE, MFM en RLL desteklerinin yapılandırılması: 2. ekran görüntüsü.
ATAPI CDROM sürücüsüne sahip olduğunuzda 'include IDE/ATAPI CDROM support' seçeneği seçili durumda olması gerekir. Ancak, ATAPI CD yazıcıları SCSI taklitlendirmesi (emulation) aracılığı ile kullanılmaları gerekir. SCSI taklitlendirilmesi, CD okuyucu ve yazıcıyı aynı anda kullanılmasına olanak sağlamaktadır. Ancak, CD'lerinizi SCSI taklitlendirilmesi aracıyla sisteme bağladığınızda (mount) veya CD'lerinizi CD çalar programıyla dinlemek istediğinizde sorunlar yaşayabileceğinizden, en iyisi 16. resimde görüldüğü gibi hem IDE/ATAPI CDROM desteğini ('include IDE/ATAPI CDROM support)' hem de SCSI taklitledirimesi ('SCSI emulation support') desteğini seçmenizdir. SCSI taklitlendirmesine gereksinim duyan aygıt için, ki genelde bu CD yazıcısıdır, '/etc/lilo.conf' dosyasına 'append="hdd=ide-scsi" (Bunula iligili açıklamaları aşağıda yer alan Lilo yapılandırılması bölümünde bulabilirsiniz.) satırını eklemeniz yeterlidir. Benim bilgisayarımda anakartın ATAPI arayüzünü kullanan bir ZIP aygıtı bulunduğundan, ben 'include IDE/ATAPI FLOPPY support' seçeneğini de seçtim. LS120 gibi Disket sürücüsüne benzer diğer aygıtları kullanmak istediğinizde, bu seçeneği siz de seçmek zorunda kalabilirsiniz. Birçok anakart disk, CDROM ve disket aygıtlarını kullanmak için 'PCI IDE' kullandığından, bu seçeneğin de işaretli olması gerekir. DMA desteği, işlemciyi işin içine karıştırmadan, bilgisayarınızın iç belleğine doğrudan erişim olanağı sağlamaktadır. Sonuç olarak IDE disklerini daha hızlı kullanımı gündeme gelmektedir. Bu da istenilen bir şeydir. Genelde gereksinim duymayacağınız olan PCI IDE kesmelerini paylaşma ('sharing PCI IDE interrupts support') seçeneği seçilmemiş durumdadır. İşin doğrusu, bazı IDE denetçileri (controllers) ağ kartı gibi, diğer bilgisayar aygıtları arasında kesme paylaşımlarına olanak vermektedir. Ne yazık ki, kesme paylaşımı genel başarımı olumsuz yönde etkilediğinden, donanım sorunlarınıza elinizde başka bir çözüm gelmediğinde başvurmanız daha iyidir.
17. Resim: ATA, IDE, MFM en RLL desteklerinin yapılandırılması: 3. ekran görüntüsü.
Benim anakartımda Pentium II işlemcisi ve Intel çip seti bulunmaktadır. Dolayısıyla ben, bu çip sete uygun desteği kullanmaktayım. Çekirdek seçeneklerinizi işaretlerken 17. resimde gözükmeyen diğer çip set seçeneklerini de göreceksiniz
18. Resim: SCSI desteğinin yapılandırılması.
Bir SCSI kartına sahipseniz, gereksinim duyduğunuz seçenekleri işaretlemeniz gerekecektir. Aşağıdaki ekran görüntüsünde, 16. resimdeki SCSI taklitlendirmesi 'SCSI emulation support' desteğini seçtiyseniz, ATAPI CD yazısı için gerekli seçimler yapılmış şeklinde gösterilmektedir.