Ne Bilgisayar İle İlgili Öğrenmeliyim
- Konbuyu başlatan wRei
- Başlangıç tarihi
Delphi (programlama dili)
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Delphi programlama dili 'nin, temeli Pascal dilidir. Özellikle nesne yönelimli programlama anlayışıyla yapılandırılmış Turbo Pascal dilinin görsel sürümü denilebilir. Nesne, sınıf, kalıtım, fonksiyon aşırıyükleme(overloading) gibi temel nyp tekniklerini ve daha fazlasını içeren ve c++ den aşağı kalmayan güçlü ve esnek bir programlama dilidir. Borland tarafından geliştirilmektedir. Win32 ve .NET platformları üzerinde yazılım geliştirmeye olanak sağlar. GNU/Linux platformu üzerinde geliştirme imkânı sağlayan Kylix isimli bir sürümü de bulunmaktadır.
Delphi programlama dili nesne yönelimli bir dil olduğu için eklenen bütün nesnelerin (Formlar da dahil) kodlarını oluşturur. Bu kodları "Unit" ler içerisinde barındırır.
Aşağıda örnek bir Delphi kaynak kodu görülmektedir. Örnekte form üzerindeki buttona tıklandığında 'Merhaba Dünya' mesajı verir. Delphi tarafından oluşturulan koda programcının eklediği satır açıklama ile belirtilmiştir.
unit Unit1;
interface
uses
Windows, Messages, SysUtils, Variants, Classes, Graphics, Controls, Forms,
Dialogs, StdCtrls;
type
TForm1 = class(TForm)
Button1: TButton;
procedure Button1Click(Sender: TObject);
private
{ Private declarations }
public
{ Public declarations }
end;
var
Form1: TForm1;
implementation
{$R *.dfm}
procedure TForm1.Button1Click(Sender: TObject);
begin
ShowMessage('Merhaba Dünya'); { programcının eklediği satır}
end;
end.
Gelişim Süreci
Delphi 1 (Kodadı: Delphi)
Delphi nin ilk sürümü 14 Şubat 1995 de satışa sunuldu. Sadece 16 Bit uygulamalar için kaynak kodları içeriyordu. Bileşenleri son derece kısıtlıydı.
Delphi 2 (Kodadı: Polaris)
Delphi 2, Mart 1996'da satışa sunuldu. 32 Bit uygulamaların geliştirilebildiği ilk sürümdür. Önceki sürüm olan Delphi 1 de birlikte veriliyordu.
Delphi 2, 16 Bit ten 32 Bit'e geçişte önemli ölçüte geliştirildi. Windows 95 stilinde modern bileşenler içeriyordu. Ayrıca çok daha fazla hafıza kullanımına izin veriyordu. Daha önce tüm veritipleri için 64 KByte ile sınırlıydı. Karakter dizileri (String) 255 karakter olabiliyordu. Delphi 2 ile 2 GByte a kadar kullanım imkânı buldu.
Delphi 3 (Kodadı: Ivory)
Delphi 3, Mayıs 1997 de satışa sunuldu.
Önceki sürüme göre en önemli fark çok sayıda hatanın düzeltilmesi ve internet uygulamaları ile ilgili bileşenlerin eklenmesi olmuştur. 0
Delphi 4 (Kodadı: Allegro)
Delphi 4, Temmuz 1998 de satışa sunuldu. Dinamik dizi kullanımını sağladı.
Delphi 5 (Kodadı: Argus)
Delphi 5, Ağustos 1999 da satışa sunuldu. Bu sürüm ile ADO ile veritabanı erişimi başladı. Profesyonel sürümde ise bu özellik ADO Express olarak satın alınması gerekiyodu. ama "ABB expres" olarak alındı.
Delphi 6 (Kodadı: Iliad)
Delphi 6, Mayıs 2001 de satışa sunuldu. Delphi 6 ile birlikte gelen Modelmaker modelleme aracı ile UML-Modellerinden Delphi kodları oluşturulabiliyordu. Modelmaker nesne tabanlı sistemleri modelleyen standart bir dil olan Unified Modeling Language UML ile Diagram oluşturmayı sağlıyor. Böylece kod yazımı en aza indiriliyordu.
Veritabanı erişimi için yeni bir arabirim olan dbExpress eklendi.
Delphi 8 (Kodadı: Octane)
Delphi 8, Aralık 2003 de satışa sunuldu. Bu sürüm ile sadece .NET 1.0 uygulamaları geliştirilebiliyordu. ECO gibi çok güçlü bir teknoloji Delphi'ye kazandırıldı. Borland bu versiyonda ECO gibi bazı ilklere imza attı. Fakat bu gelişmelerden çok, herkesin beklediği .NET desteği biraz gecikti ve IDE'de bulunan buglar herkezi bezdirdi. IDE'nin başarısızlığı ECO gibi teknolojilerin önemini perdeledi.
Delphi 2005 (Kodadı: Diamondback)
12 Ekim 2004 tarihinde satışa sunuldu. .NET 1.1 ve Win32 desteği ile beraber geldi. Delphi 8'in ardından, Delphi kullanıcılarının karşısına gerçekten güçlü bir IDE çıkarıldı. ECO II ile model tabanlı progrmlamaya yeni bir soluk geldi. Özellikle Refactoring desteği, Delphi'nin 8. sürümünde kaybettiği imajını geri kazandırdı.
Delphi 2006 (Kodadı: Dexter)
10 Ekim 2005 çıkış tarihidir. Her ne kadar Delphi programcıları .NET 2.0 desteğini bekleseler de, bu sürümün amacı .NET ve Win32 alanında iyileştirmelere gidilmesi idi. Özellikle Win32 kütüphanesindeki bir çok temel rutinde, FastCode kütüphanesi kullanıldı. Yine bu sürümde de .NET 1.1 desteği veren Delphi, bizleri ECO III ile tanıştırdı. Ayrıca Win32 ve .NET ortamları için Together ve Caliber RM destekleri eklendi. Pattern Organizer, Code Templates gibi özelliklerin yanında Refactoring geliştirildi. Ayrıca bu sürümde C# Builder, C++ Builder bütünleşik olarak geldi.
Delphi 2007 for Vista (Kodadı: Spacely)
19 Mart 2007 tarihinde çıktı. Bu sürümde esas amaç Windows Vista ve Ajax'tır. Ve bu sürüm sadece Win32 için çıkmıştır. .NET sürümü bulunmamaktadır.
--80.69.54.193 08:00, 18 Ocak 2009 (UTC)Matematiksel − ifadeyi − girin=== Delphi for PHP (Kodadı: Astro) === 27 Mart 2007 tarihinde piyasaya sunuldu. Qadram şirketinin uzun süreden beri üzerinde uğraştığı QStudio, CodeGear(Borland'ın alt şirketi) tarafından satın alındı ve ismi Delphi for PHP olarak piyasaya çıktı. Özellikle VCL kütüphanesinin PHP versiyonu ile birlikte Qooxdoo ve Ajax destekleri ile ön plana çıkıyor.
Delphi 2008 (Kodadı:Tiburón)
2008'nin ortasında çıkan 2008 sürümünün en önemli yeniliği VCL in Unicode destekli hale gelecek olmasıdır. Bunun yanında Win32 için Generics desteğinin gelecek olması diğer bir yeni özellik olacak.
Delphi ??? (Kodadı:Commodore)
Delphi 2008 den sonra çıkması planlanan Commodore sürümünün en önemli yeniliği VCL in 64Bit destekli hale gelecek olmasıdır.
bu ne kadar işine yarar okumuşsundur belki ama olsun bilgi iyidir
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Delphi programlama dili 'nin, temeli Pascal dilidir. Özellikle nesne yönelimli programlama anlayışıyla yapılandırılmış Turbo Pascal dilinin görsel sürümü denilebilir. Nesne, sınıf, kalıtım, fonksiyon aşırıyükleme(overloading) gibi temel nyp tekniklerini ve daha fazlasını içeren ve c++ den aşağı kalmayan güçlü ve esnek bir programlama dilidir. Borland tarafından geliştirilmektedir. Win32 ve .NET platformları üzerinde yazılım geliştirmeye olanak sağlar. GNU/Linux platformu üzerinde geliştirme imkânı sağlayan Kylix isimli bir sürümü de bulunmaktadır.
Delphi programlama dili nesne yönelimli bir dil olduğu için eklenen bütün nesnelerin (Formlar da dahil) kodlarını oluşturur. Bu kodları "Unit" ler içerisinde barındırır.
Aşağıda örnek bir Delphi kaynak kodu görülmektedir. Örnekte form üzerindeki buttona tıklandığında 'Merhaba Dünya' mesajı verir. Delphi tarafından oluşturulan koda programcının eklediği satır açıklama ile belirtilmiştir.
unit Unit1;
interface
uses
Windows, Messages, SysUtils, Variants, Classes, Graphics, Controls, Forms,
Dialogs, StdCtrls;
type
TForm1 = class(TForm)
Button1: TButton;
procedure Button1Click(Sender: TObject);
private
{ Private declarations }
public
{ Public declarations }
end;
var
Form1: TForm1;
implementation
{$R *.dfm}
procedure TForm1.Button1Click(Sender: TObject);
begin
ShowMessage('Merhaba Dünya'); { programcının eklediği satır}
end;
end.
Gelişim Süreci
Delphi 1 (Kodadı: Delphi)
Delphi nin ilk sürümü 14 Şubat 1995 de satışa sunuldu. Sadece 16 Bit uygulamalar için kaynak kodları içeriyordu. Bileşenleri son derece kısıtlıydı.
Delphi 2 (Kodadı: Polaris)
Delphi 2, Mart 1996'da satışa sunuldu. 32 Bit uygulamaların geliştirilebildiği ilk sürümdür. Önceki sürüm olan Delphi 1 de birlikte veriliyordu.
Delphi 2, 16 Bit ten 32 Bit'e geçişte önemli ölçüte geliştirildi. Windows 95 stilinde modern bileşenler içeriyordu. Ayrıca çok daha fazla hafıza kullanımına izin veriyordu. Daha önce tüm veritipleri için 64 KByte ile sınırlıydı. Karakter dizileri (String) 255 karakter olabiliyordu. Delphi 2 ile 2 GByte a kadar kullanım imkânı buldu.
Delphi 3 (Kodadı: Ivory)
Delphi 3, Mayıs 1997 de satışa sunuldu.
Önceki sürüme göre en önemli fark çok sayıda hatanın düzeltilmesi ve internet uygulamaları ile ilgili bileşenlerin eklenmesi olmuştur. 0
Delphi 4 (Kodadı: Allegro)
Delphi 4, Temmuz 1998 de satışa sunuldu. Dinamik dizi kullanımını sağladı.
Delphi 5 (Kodadı: Argus)
Delphi 5, Ağustos 1999 da satışa sunuldu. Bu sürüm ile ADO ile veritabanı erişimi başladı. Profesyonel sürümde ise bu özellik ADO Express olarak satın alınması gerekiyodu. ama "ABB expres" olarak alındı.
Delphi 6 (Kodadı: Iliad)
Delphi 6, Mayıs 2001 de satışa sunuldu. Delphi 6 ile birlikte gelen Modelmaker modelleme aracı ile UML-Modellerinden Delphi kodları oluşturulabiliyordu. Modelmaker nesne tabanlı sistemleri modelleyen standart bir dil olan Unified Modeling Language UML ile Diagram oluşturmayı sağlıyor. Böylece kod yazımı en aza indiriliyordu.
Veritabanı erişimi için yeni bir arabirim olan dbExpress eklendi.
Delphi 8 (Kodadı: Octane)
Delphi 8, Aralık 2003 de satışa sunuldu. Bu sürüm ile sadece .NET 1.0 uygulamaları geliştirilebiliyordu. ECO gibi çok güçlü bir teknoloji Delphi'ye kazandırıldı. Borland bu versiyonda ECO gibi bazı ilklere imza attı. Fakat bu gelişmelerden çok, herkesin beklediği .NET desteği biraz gecikti ve IDE'de bulunan buglar herkezi bezdirdi. IDE'nin başarısızlığı ECO gibi teknolojilerin önemini perdeledi.
Delphi 2005 (Kodadı: Diamondback)
12 Ekim 2004 tarihinde satışa sunuldu. .NET 1.1 ve Win32 desteği ile beraber geldi. Delphi 8'in ardından, Delphi kullanıcılarının karşısına gerçekten güçlü bir IDE çıkarıldı. ECO II ile model tabanlı progrmlamaya yeni bir soluk geldi. Özellikle Refactoring desteği, Delphi'nin 8. sürümünde kaybettiği imajını geri kazandırdı.
Delphi 2006 (Kodadı: Dexter)
10 Ekim 2005 çıkış tarihidir. Her ne kadar Delphi programcıları .NET 2.0 desteğini bekleseler de, bu sürümün amacı .NET ve Win32 alanında iyileştirmelere gidilmesi idi. Özellikle Win32 kütüphanesindeki bir çok temel rutinde, FastCode kütüphanesi kullanıldı. Yine bu sürümde de .NET 1.1 desteği veren Delphi, bizleri ECO III ile tanıştırdı. Ayrıca Win32 ve .NET ortamları için Together ve Caliber RM destekleri eklendi. Pattern Organizer, Code Templates gibi özelliklerin yanında Refactoring geliştirildi. Ayrıca bu sürümde C# Builder, C++ Builder bütünleşik olarak geldi.
Delphi 2007 for Vista (Kodadı: Spacely)
19 Mart 2007 tarihinde çıktı. Bu sürümde esas amaç Windows Vista ve Ajax'tır. Ve bu sürüm sadece Win32 için çıkmıştır. .NET sürümü bulunmamaktadır.
--80.69.54.193 08:00, 18 Ocak 2009 (UTC)Matematiksel − ifadeyi − girin=== Delphi for PHP (Kodadı: Astro) === 27 Mart 2007 tarihinde piyasaya sunuldu. Qadram şirketinin uzun süreden beri üzerinde uğraştığı QStudio, CodeGear(Borland'ın alt şirketi) tarafından satın alındı ve ismi Delphi for PHP olarak piyasaya çıktı. Özellikle VCL kütüphanesinin PHP versiyonu ile birlikte Qooxdoo ve Ajax destekleri ile ön plana çıkıyor.
Delphi 2008 (Kodadı:Tiburón)
2008'nin ortasında çıkan 2008 sürümünün en önemli yeniliği VCL in Unicode destekli hale gelecek olmasıdır. Bunun yanında Win32 için Generics desteğinin gelecek olması diğer bir yeni özellik olacak.
Delphi ??? (Kodadı:Commodore)
Delphi 2008 den sonra çıkması planlanan Commodore sürümünün en önemli yeniliği VCL in 64Bit destekli hale gelecek olmasıdır.
bu ne kadar işine yarar okumuşsundur belki ama olsun bilgi iyidir
Visual dillerden biri olan Delphi Programlama dili ile istediğiniz programları yapmak artık zor değil. Programlarda kullanılabilecek standart işlemler birer kontrol olarak tasarlanmış olup programcının kullanımına sunulmuştur. Örneğin; Personel bilgileri girilen bir program yapılırsa, personelin adı, soyadı, doğum yeri ve tarihi gibi bilgilerin girileceği Edit kutusu, Kullanıcının neyi girmesi gerektiğini belirten Label, değişik seçeneklerden birini seçme imkanı sağlayan aşağı doğru açılan ComboBox kutusu, komut butonları, Personelin bir listesini gösterecek bir Liste kutusu (ListBox). Bunları kolayca forma taşıyarak programızın ekranını tasarlayabiliriz. Tek yapılması gereken Form üzerindeki kontrolleri oluşturmak için Ana formun üzerinde bulunan Componentlerden ilgili ikonları seçmek ve formumuza tıklamak.
Object Inspector Penceresi
Formumuza koyduğumuz kontrol elemanlarının özellikleri ve aldığı değerler Object Inspector Penceresinde görülür. Object Inspector; Properties (Özelliğin Adı), Events (Özelliğin Değeri) 2 kısımdan oluşur. Örneğin Formumuza Label1 koyalım. Label1′i Mouse ile seçelim. F11 tuşuna tıklayarak Object Inspector penceresini açalım. Burada Label1′e ait olan Object Inspector penceresinin açıldığını görürüz. Örneğin Label1 ismini değiştirmek istersek Caption özelliğine gelip karşısındaki kutucuktan Label1 sözcüğünü silip istediğimiz kelimeyi yazacağız. (Örneğin Personelin Adı). Bunun gibi Object Inspectordeki değerleri değiştirebiliriz. Örneğin Label1′e ait Object Inspectordeki Properties kısmındaki değeri alClient seçtiğimiz zaman kontrol elemanının (Label1) Formun her tarafını kapladığını görürüz. Yine Font kısmında Label1′in yazı karekterini büyütebilir ve rengini değiştirebiliriz. Yine Örnek verecek olursak Formumuza aşağı açılır kutucuk (ComboBox1) koyalım. Bu kontrol elemanına ait Object Inspectorde Itemsin yanındaki kutuya tıklayarak açılan formda ComboBox açılırken görmek istediğimiz kelimeleri yazalım.
Programı Çalıştırma
Programı F9 tuşuna basılarak çalıştırılır. Programı çalıştırmak için kodların yazılmasına gerek yoktur. Tasarım halinde de programımızı çalıştırabiliriz.
Kod Yazma
Kod yazmak istenilen kontrol elemanı seçilir ve bu elemana ait Object Inspectordeki Events özelliğinden yararlanılır. Burada ilgili kontrol elemanına tıklanınca programın bitmesi isteniyorsa OnClick kısmına kod yazılır. Eğer iki kez tıklanınca programın bitmesi isteniyorsa OnDblClick kısmına kod yazılır veya mouse ile ilgili kontrol elemanının üzerinden geçerken mesaj vermek istiyorsak OnMouseMove kısmına kodumuzu yazacağız.
Örnek:
Şimdiye kadar öğrendiğimiz bilgilere göre aşağıdaki programı yapalım. Formumuza; Ana Formdaki Standart Componentinden 5 tane Label, 3 tane Edit. Text, 2 tane ComboBox, 1 tane ListBox, 5 tane de Buton yerleştirelim. Bu kontrol elemanlarının OnClick kısımlarına aşağıdaki kodları yazalım.
procedure TForm1. Button1. Click(Sender: TObject);
begin //Ekle butonuna yazılacak kod
Listbox1. Items. Add (Edit1. Text+ +Edit2. Text+ +Edit3. Text+ + ComboBox1. Text+ Combobox2. Text);
end;
procedure TForm1. Button2. Click(Sender: TObject);
begin // Sil Düğmesi
ListBox1. Items. Delete(ListBox1. ItemIndex);
end;
procedure TForm1. Button3. Click(Sender: TObject);
begin // Kaydet düğmesi
ListBox1. Items. SaveToFile (liste. dat);//Liste adlı dosya oluşturarak bilgiyi kaydeder.
end;
procedure TForm1. Button4. Click(Sender: TObject);
begin // yükle düğmesi
ListBox1. Items. LoadFromFile(liste. dat);// Bilgileri Listbox1′e yükler.
end;
procedure TForm1. Button5. Click(Sender: TObject);
begin // Programı kapatma düğmesi
Close;
end;
Birden Fazla Form Kullanma
Programa yeni bir form eklemek için File menüsünden NewForm seçeneği kullanılır. Programda birden fazla form varsa bu formlara erişmek için View-Forms menüsü kullanılır. (Diğer formlara Shift + F12 kısayol tuşuylada ulaşabilirsiniz)
Component Palet
Form üzerinde oluşturulacak ekran görüntüsü ise Delphinin ana formundaki Component Palet üzerindeki kontrol elemanları tarafından yapılır. Component Paletten seçilen kontrol elemanları mouse ile Form üzerine kolayca yerleştirilir. Componentler gruplanarak yerleştirilmiştir. Her grup bir çok farklı componentten oluşmaktadır.
Yeni Componentler Ekleme
Delphiye yeni componentler ve activeX kontrolleri eklenebilmektedir. Yeni bir Component eklemek için Component menüsündeki Import ActiveX Control komutu kullanılır. Açılan pencerede yüklü ActiveX kontrolleri listelenir. Eklenilmek istenilen ActiveX kontrolü listede yok ise Add düğmesi ile OCX dosyası bulunup listeye eklenebilir. Penceredeki Palette Page kutusundan eklemek istenilen kontrolün hangi kısma ekleneceği seçildikten sonra Install düğmesi ile Delphiye alınabilir.
Component Şablonları (Template) oluşturmak
Program tasarımında en çok yapılan işlemler, sık kullanılan bileşen yada bileşen grupları bir şablon olarak kaydedilerek aynen standart bir bileşen gibi tekrar kullanılabilir.
Project Manager Penceresi
Project Manager penceresi normalde ekranda görülmez. View / Project Manager menü seçeneği ile görüntülebilir. Bu pencere içinde programımıza ait Formlar ve Unitler gösterilir. Bu pencere içindeki dosyalar DPR uzantılı bir dosyada tutulur. Projeden bir dosyayı çıkarmak için Remove seçeneğini, yeni bir dosya eklemek için New seçeneği kullanılır.
Delphide Kullanılan Dosya Tipleri
. pas Her unitin kaynak kodlarını içeren dosyalardır. Delphide oluşturulan formlara ait kodlar da PAS uzantılı dosyalarda saklanır.
. dfm Form Dosyalarıdır. Delphide oluşturulan formlar ve üzerindeki kontrollere ait bilgiler bu uzantıdaki dosyalara kaydedilir.
. dsk Projemize ait masa üstü ayarları bu dosyaya kaydedilir. Hangi formun açık olduğu, ekrandaki koordinatları gibi bilgiler bu dosyada tutulur.
. dof Project / Options diyalog penceresindeki ayarları içeren dosya.
. exe Çalıştırılabilir program dosyası. Application projeleri çalıştırıldığında onlara ait EXE dosya, projeye verilen isimle otomatik olarak oluşturulmaktadır.
. dcu Derlenmiş unit dosyaları bu uzantı ile kaydedilir. Bir uygulamayı çalıştırdığımız zaman ilk önce unitler derlenir ve EXE hale getirilir.
. dpr Proje Kaynak Dosyası. Delphideki projeler bu tür dosyalara kaydedilir.
. res Derlenmiş Binary Kaynak (Resource) Dosyaları. Windows tarafından standartlaştırılan bu formattaki dosyalarda resim, ikon, kursor gibi bilgiler bulunur.
Değişkenler
Değişken Tanımı
Delphide değişkenler kullanılmadan önce tanımlanma mecburiyeti vardır. Değişken adları 63 karakteri geçmemelidir. 63. karakterden sonrası gözardı edilir.
Değişken adları sembolleri içermemelidir. ($, *, % vb. )
Bir değişken tanımlama işi Var bloğunda yapılmalıdır.
Bir değişkenin tanımı iki kısımdan meydana gelir. 1. kısım değişkenin adını, 2. kısım ise değişkenin tipini belirler.
Var Medenihal : Boolean;
A, b : integer; kesirli : real;
İ : integer;
Aciklama : string;
Veri Tipleri
Tamsayı Tipleri
ShorInt :1 Bytelık işaretli tamsayı tipidir. (- 128) ile 127 arasında değer alır.
SmallInt:2 Bytelık işaretli tamsayıdır. (-32768) ile 32767 arasında değer alır.
LongInt :4 Bytelık işaretli tamsayı tipidir. (- 2147483647) ile 2147483647 arasında değer alabilir.
Integer :LongInt tipi gibidir. 4 Bytelık işaretli tamsayı tipidir. (- 2147483647) ile 2147483647 arasında değer alabilir.
Byte :1 Bytelık işaretsiz bir tamsayı tipidir. 0 ile 255 arasında değer alabilir.
Word :2 Bytelık işaretsiz tamsayı tipidir. 0 ile 65535 arasında değer alabilir.
Cardinal: 4 Bytelık işaretsiz tamsayı tipidir. 0 ile 2147483647 arasında değer alabilir.
Int64 :64 bitlik tamsayılar tanımlanabilmektedir. (-9 x 10^18) ile 9 x 10^18 arasında değer alabilmektedir.
LongWord:0 ile 4294967295 arası değerler alır. İşaretsiz tamsayıdır. Delphi 4 versiyonuyla birlikte geliştirilmiştir.
Variant:16 Bytelik bir değişken tipidir. Bu tipteki bir değişkene hem sayısal hem de string ifadeler aktarılabilir.
Örnek:
Var
i : variant;
a : integer;
k : int64;
begin
i := Bahadir;
a := 12345;
k :=123456789;
end;
Reel Sayı Tipleri
Single:4 Bytelık ondalık sayı tipidir. 1. 5 x 10^(-45) ile 3. 4 x 10^38 arasında değer alır.
Real48:6 Bytelık ondalık sayı tipidir. 2. 9 x 10^(-39) ile 1. 7 x 10^38 arasında değer alabilir.
Real ve Double:8 Bytelık ondalık sayı tipidir. 5. 0 x 10^(-324) ile 1. 7 x 10^308 arasında değer alabilir.
Extended:10 Bytelık ondalık sayı tipidir. 3. 4 x 10^(-4932) ile 1. 1 x 10^4932 arasında değer alabilir.
Comp:8 Bytelık ondalık sayı tipidir. -2^63 + 1 ile 2^63 1 arasında değer alabilir.
Currency:8 Bytelık 922337203685477. 5808 ile + 922337203685477. 5807 aralığında işaretli bir sayı tipidir.
Boolean Tipi
Boolean:True ve False değerlerinden birini içerir. 1 Bytelık yer kaplar.
Karakter Tipleri
Char:Bir karakter içeren 1 Bytelık veri tipidir. Bu değişkenler sadece bir karakter barındırabilirler. Örnek: B , 2
AnsiChar:Char tipi ile aynı özelliklere sahiptir.
WideChar:2 Bytelık bir karakter tipidir.
String Tipleri
ShortString:255 karaktere kadar karakter ataması yapabilen veri tipidir. Bellekte 1 Bytelık yer kaplar.
AnsiString:Bu tip stringler Dinamiktir ve belli bir sınırı yoktur. Yani ne kadar karakter atanırsa o kadar bellekte yer kaplar.
String:AnsiString tipiyle aynı özelliklere sahiptir.
PChar:64 KBytea kadar atama yapılabilen #0 karakteri ile biten string tipidir.
Delphide Kullanılan Operatörler
Operatör Açıklama Örnek
+ Toplama a:=b+c;
- Çıkarma a:=b-c;
* Çarpma a:=b*c;
/ Bölme a:=b/c;
Div Tamsayı Bölme a:=b div 10;
:= Atama a:=12;
= Eşittir if(a=12) then ShowMessages(a eşit 12′);
< > Eşit Değil if(a< >12) then ShowMessages(a eşit değil 12′);
< Küçük if(a<12) then ShowMessages('a küçük 12'); > Büyük if(a>12) then ShowMessages(a büyük 12′);
>= Büyük eşit if(a >=12) then ShowMessages(a büyük eşit 23′);
<= Küçük eşit if(a<=12) then ShowMessages('a küçük eşit 23'); And Mantıksal AND if(a>=12) and (a<15) then ShowMessages('a değerleri gerçekleşti); Or Mantıksal Or if (a>12) or (a<15) then ShowMessages('a değerinin İkisi veya biri gerçekleşti. '); Not Mantıksal Not if not (a< 12) then ShowMessages('a değeri 12'den büyük değil. '); ^ Pointer Operatörü a:=b*c^; @ Pointer Adresi a:=@b; $ Heksadecimal Operatörü a:=$FF; [] Dizi Operatörü a:Array [1. . 99] of integer; . Nokta Operatörü Personelin. Adı:='Bahadir'; Diziler Dizi tanımı Var bloğunda aşağıdaki şekilde yapılır. Var Diziadi:array[altsınır. . üstsınır] of tip İki boyutlu dizi şöylediriziadi:array[altsınır1. . üstsınır1, altsınır2. . üstsınır2] of tip Örnek:Var a:array[1. . 50]of integer; Dinamik Dizi Tanımlama Dinamik Dizi;boyutunun derleme aşamasında belirlenmesi gerekmeyen dizilere denir ve program çalışırken dizinin boyutu belirlenebilir. var diziadı:array of tip Herhangibir anda bu dizinin boyutu SetLength fonksiyonu ile belirlenir. Setlength(diziadı, boyutu); Örnek: SetLength(i, 12); // i dizisini 12 elemanlı yap. Çok Boyutlu Dizi Dizi birden fazla boyutluda olabilir. Bu durumda her boyut için tanım kısmında bir array of ifadesi kullanılır. Var Diziadı : array of array of array of. . . tip Örnek:3 boyutlu bir a dizisi tanımlanırken; Var a : array of array of array of Integer; Çok boyutlu dizinin boyutu SetLength (a, 2, 4, 6); gibi tanımlanır. Sabitler Sabitler değişmeyen değerler içerirler. Bu değer programın başından sonuna kadar değeri aynıdır. Bir sabit tanıtımı Const bloğunda yapılmalıdır. Const Sabitadı=değeri; Örnek:Const i = 100; adi = 'Bahadir'; İlk Değer Atama ve Static Değişken Tanımı Değişkenlere ilk değerin atanması ve bu değişkenin değerini prosedürün çalışması bittikten sonra da korunması için Const kısmı altında değişken tanımı yapılır. Const değiskeninadi : Tipi = İlkdeğeri; Örnek:Const i : integer = 0; Bir Diziye İlk Değer Atama Const Diziadi : Array[altsınır. . üstsınır] of tipi = (değer1, değer2, . . . ); şeklindedir. Örnek:Const Mevsimler:Array[1. . 4] of string = (' İlkbahar ', ' Yaz ', ' Sonbahar ', ' Kış '); Pointerler Pointerler bir değeri değil, değerin bulunduğu adresi gösterir. PAnsiString: AnsiString tipinde bir değişkeni gösteren pointer. PByteArray: TbyteArray tipinde bir değişkeni gösteren pointer. Çoğunlukla bellekte ayrılmış bölgelerdeki her byte ulaşılabilmek için kullanılır. PCurrency: Currency tipindeki bir değişkeni gösteren pointer. PExtended: Extended tipindeki bir değişkeni gösteren pointer. PShortString: ShortString tipindeki bir değişkeni gösteren pointer. PWordArray: TWordArray tipindeki bir değişkeni gösteren pointer. Herhangi bir değişken için ^ karakteri kullanılarak kolayca pointer tanımlanabilir. Örnek: Var ptr : PAnsiString; p: ^integer; // integer tipindeki değişkeni gösteren pointer. Pointerlerin Barındıracağı Adres Pointerin barındıracağı adresi belirleme işi @ karakteri ile yapılır. p := @ i; // p pointeri i adresini barındıracaktır. ptr := @ a[1]; // ptr pointeri ile dizinin ilk adresini barındıracak. Pointer Kullanımı Pointer, tiplerin önüne ^işareti koyularak tanımlanırlar. Örnek:var x : ^integer; y : ^string; Şartlı Çalıştırma Deyimleri Programlar normal zamanda satır satır çalışırlar. İsteğe bağlı olarak belli şartlar aranarak programın bir kısmının çalıştırılmasını veya çalıştırılmamasını sağlayabiliriz. İf Döngüsü if döngüsünün genel yapısı aşağıdaki gibidir. If şart then Komut; Else diğer komut; Örnek:var i : integer; begin i := 0; i := i + 1; if i = 1 then begin Label1. Caption := 'Doğru '; end else if i<>1 then begin
Label1. Caption := Yanlış ;
end;
end;
Case Döngüsü
Bir değişkenin aldığı bir çok değere göre ayrı komutların çalıştırılması gereken durumlarda Case döngüsü kullanılır. Genel yapısı aşağıdaki gibidir.
Case değişken of
durum1 : Komutlar;
durum2 : Komutlar;
. . . . . .
durumn : komutlar;
Else komutlar;
end;
yukarda dikkat edilirse değişken; durumlara uyan değerler aldığı zaman ilgili komutlar çalışacak eğer değişkenin değeri hiçbirine uymuyorsa Else den sonraki komut çalışacaktır. Aşağıdaki örneği inceleyelim.
Case x of
1 : label1. Caption := Merhaba ;
2 : label1. Caption := Dünya ;
3 : Edit1. Text := Bahadir Sahin ;
else
Edit1. Text := Hoşçakal ;
end;
For Döngüsü
For döngüsünün genel yapısı aşağıdaki gibidir.
For i := ilkdeğer to sondeğer do
begin
komut;
end;
Burada to kullanıldığı için i artarak değerler alır. downto kullanıldığı zaman değer i değerleri azalarak gider.
For i := ilkdeğer downto sondeğer do
begin
komut;
end;
Örnek : var
i : array [ 1. . 20 ] of string;
k : integer;
begin
for i := 1 to 20 do
i [ k ] := InputBox( i değer girişi , Inttostr (k) + . nin adı , );
end;
While Do Döngüsü
Bir şart gerçekleştiği zaman çalışması gereken program bloklarında kullanılır. Genel yapısı aşağıdaki gibidir.
While şart do
Begin
Komutlar;
end;
Örnek :var
i : integer;
Begin
i := 0;
while i < 10 do Begin Label1. Caption := inttostr (i); i := i + 1; end; Repeat - Until Döngüsü Genel yapısı aşağıdaki gibidir. şart gerçekleşene kadar çalışması gereken kısımlarda kullanılır. Repeat Komut; Until Şart; Örnek: var i : integer; begin repeat i := 50; Until (i>0) and (i < 50) end; Döngü Kontrol İfadeleri Bazı durumlarda döngü bitmeden döngüden çıkılmak istenebilir. Bu gibi durumlarda döngü kontrol deyimlerini kullanmak gerekir. Bunlardan bazıları Break, Continue gibi deyimlerdir. Break Break kontrol deyimi For, While veya Repeat döngülerinden birinde döngüden çıkmak için kullanılır. Aşağıdaki örneği inceleyelim. Örnekrocedure TForm1. Button1. Click (Sender : TObject); var i : array [1. . 20 ] of string; k : integer; begin for i := 1 to 20 do if i [ k ] = 'Bahadir' then begin break; if > 50 then begin
ShowMessages ( Aranan kayıt bulunamadı. Tekrar deneyiniz. . . );
end
else
ShowMessages (Inttostr (k) + . kişi);
end;
end;
Continue
Continue; For, While veya Repeat döngülerinde bazı şartlar gerçekleştiğinde döngünün sonuna gitmeden tekrar başa dönmesini sağlar.
Örnek:var
i : integer;
Begin
for i := 1 to 20 do
if i<10 continue; end; ShowMessages(Inttostr (i)); end; Exit Exit; mevcut program bloğundan, bloğun sonuna ulaşmadan çıkmaya yarar. Örnek : var i : integer; begin i := strtoint (Edit1. Text); if i <10 then begin exit; end else Edit1. Text := 'i'nin değerleri 10'dan büyük. '; end; end; Halt Programdan çıkış sağlar. Örnek:Begin Form1. Halt; // Programdan çıkış sağlar. end; Whit Do Herhangi bir kontrol elemanının birden fazla özelliğini değiştirmek için yada metodlara ulaşmak için kullanılır. Genel kullanımım şekli aşağıdaki gibidir. With kontroladi do Begin . . . . end; Borland Delphi'de Veri Tabanı Veri Tabanı Dosyası, Delphi ile birlikte gelen Borland Database Desktop ile tasarlanabilir. Bunun dışında Visual Dbase, Dbase for Windows, Paradox, Dbase VI, Access gibi veri tabanı programlarıda desteklenir. Şimdi Database Desktop programı ile veritabanı hazırlamaya başlayalım. Database Desktop ile Veritabanı Hazırlanması Delphi ile gelen Database Desktop programını çalıştırın. Daha sonra tablo hazırlayacağız. Bunun için File-New-Table menüsüne tıklayınız. Açılan pencere'de dBASE for Windows'u seçin ve Ok tuşuna tıklayın. Veri tabanındaki alanları tanımlayabilmemiz için pencere açılacaktır. Açılan bu penceredeki sütunlar aşağıdaki özellikleri belirtir. 1) Field Name :Bu sütuna alanın ismi yazılır. (Örneğin Adı Soyadı vb. ) 2) Type :Bu alana girilecek olan bilginin tipini giriyoruz. Aşağıda bu tipleri belirteceğim. 2-1) Character :Bu alana girilen bilgi harflerden veya rakamlardan veya her ikisinin karışımından olabilir. 2-2) Number :Bu alana girilen bilgi sadece rakamlardan ibarettir. 2-3) Date :Tarih bilgileri bu tipte tanımlanır. 2-4) Logical :Evet - Hayır, Açık - Kapalı gibi sadece iki durumdan oluşan olaylar bu tipte tanımlanır. 2-5) Memo :Uzun metinler bu tipte tanımlanır. 2-6) Binary :Resim, ses gibi özel alanlar bu tipte tanımlanır. 3) Size :Bu sütunada karakter sınırı yazılır (Örneğin 10 yazıldığında; 10 karaktere kadar klavyeden giriş yapılır. Not : Sütunlara bilgiler girildikten sonra Save As tuşuna basılarak oluşturduğumuz Tablo kaydedilir. Wizard Kullanılarak Veritabanı Hazırlanması Borland Delphi bize bir kolaylık daha sunmuştur. DataBase Form Wizard'ı kullanarak veri tabanınızı hazırlayabilirsiniz. Şimdi adım adım Wizard kullanararak Tablomuzu oluşturalım. İlk önce Delphi programını çalıştırınız. Bundan sonra File menüsünden New menüsüne tıklayın. Açılan pencerede Business kısmına geçiniz. Burada DataBase Form Wizard'ı seçip Ok tuşuna basınız. Karşımıza Database Form Wizard penceresi çıkar. Bundan sonra; Eğer tek tablonuz varsa Create a simple Form ' u işaretleyin. Eğer birden fazla tabloyu ilişikli şekilde göstermek istiyorsanız Create a Master / detail Form düğmesini seçin sonra Next tuşuna basınız. çıkan formda kullanılacak tabloyu belirleyeceğiz. Eğer bir DBF dosyası varsa onun bulunduğu dizine giderek seçebilir veya Driver or Alias Name kutusunda DataBase Explorer ile düzenlenmiş veri tabanından biri seçilebilir. Biz Örnek olarak Borland Shared / Data dizinindeki animals. dbf'yi seçeceğiz. animals. dbf seçildikten sonra Next tuşuna basınız. Çıkan pencerede >> tuşuna basarak bütün alanları seçeceğiz. Alanları seçtikten sonra Next tuşuna basın. Çıkan pencerede alanları yatay (horizantal), düşey (Vertically) veya in a Grid şeklinde mi sıralanacağını belirleyip Next tuşuna tıklayınız. En son çıkan pencerede Finish tuşuna basınız. Böylece tablomuzu otomatik olarak oluşturmuş olduk.
Veritabanı Bileşenleri
Data Access kısmındaki kontroller program çalıştığında ekranda gözükmeyen bileşenlerdir. Bu bileşenler Data Controls kısmındaki kontroller ile görüntülenecek veriler için veritabanları ile köprü vazifesi görürler.
TTable :En önemli özellikleri DataBase Name ve Table Namedir. Database Name e BDE içinde tanımladığımız alias verilebilir. Örneğin. Formumuza Data Access kısmından 1 tane TTable yerleştirelim. Bunun Database kısmına DBDEMOS aliasını seçelim. Daha sonra Table Name kısmındaki ComboBoxtan animals. dbf yi seçelim.
DataSource:Verilerin data controls kısmındaki bileşenler yardımıyla görüntülenmesi için table, query gibi kontrolleri mutlaka Datasource e bağlanması gerekmektedir. Az önce formumuza Table yerleştirmiştik. Şimdi formumuza Data Access kısmından Data Source kontrolünü yerleştirelim. Object Inspector penceresinden Dataset özelliğini az önce koyduğumuz Table1′e ilişiklendirelim.
DBEdit :Görsel kontrollerden biridir. Data Controls dan seçip formumuza yerleştirelim. DbGridin önemli kısımlarından DataSource ve DataFielddir. Şimdi DataSource kısmında DataSource1′i seçelim. DataField kısmından da Area yı seçelim. Gerekli diğer kontrolleride yerleştirdikten sonra; Table1′i seçerek Object Inspectorden Active kısmını True yapalım sonra programı F9 tuşuna basarak çalıştıralım. Görüleceği gibi animals. dbfye ait bütün bilgiler ekranımızda belirdi.
DbImage :Veritabanlarına resim içeren alanların işlenmesi için kullanılır.
DbGrid :Verilerin gösterilmesi için kullanılır. Gösterilecek alanlar ayarlanabilir, verilerin fontu değiştirilebilir. Az önceki örneğimizdeki formumuza Data Controls kısmından DbGrid yerleştirelim. Daha sonra Object Inspectorde DataSource özelliğini DataSource1 değerini verelim. Böylece programı çalıştırdığımız zaman Grid sütunlarında, alanlar ise satırlarında gösterildiğini göreceğiz.
DbNavigator :Veriler üzerinde güncelleme, silme, yeni kayıt ekleme, ileri geri gitme vb. gibi işlemlerin yapıldığı araç çubuğudur. Örneğimizde formumuza Data Controls kısmından DbNavigator yerleştirelim ve Object Inspector kısmında Data Source özelliğini Data Source1 yapalım. Programı çalıştırdığınız zaman istediğiniz işlemleri DbNavigator çubuğuyla yapabileceğinizi göreceksiniz. Bu çubuktaki özellikleri inceleyelim.
First :İlk kayda gider
Prior :Bir önceki kayda gider
Next :Bir sonraki kayda gider
Last :En son kayda gider
Insert :Mevcut kayıttan önce araya bir kayıt ekler
Delete :Mevcut kaydı siler bir sonraki kaydı görüntüler
Edit :Mevcut kaydın değiştirilmesini sağlar
Post :Yapılan değişiklikleri veri tabanı dosyasına yazar
Cancel :Girilen değişiklikleri iptal eder
******* :Mevcut kaydı yeniden görüntüler. Yani Güncelleme yapar
Not : DbNavigatorün ShowHint özelliği True yapılarak bu düğmelerin ne işe yaradığı üzerine gelindiği zaman yazacaktır.
DBEdit BText ile aynıdır, ek olarak veriler üzerinde değişiklik yapılabilir. Bunlarda Data Source özelliği Data Source1 kısmına ilişiklenir ve DataField özelliğindede ilgili kısım seçilir.
DbText :Label ile aynıdır. Bağlı olduğu tablodan belirtilen alan bilgisini görüntüler. Genelde üzerinde değişiklik yapılmayacak alanların gösterilmesinde kullanılır.
DBMemo :Birden fazla satırın veya 255 karakterden daha uzun verilerin saklanması ve gösterilmesi için kullanılır.
DBListBox :Verilen alan değeri eğer liste içinde bulunuyorsa otomatik olarak seçilir. Bileşin listesini biz doldurmak zorundayız. Verilen alan ile ilgili değerler otomatik olarak gelmez.
DBComboBox :TListbox ile aynıdır. Bu kontrol aracılığı ile combobox içinde bulunabilecek değerler belirlenir ve kullanıcının bu değerlerden birisini seçmesi sağlanır. Önce DataSource özelliği ile kullanılacak tablo ve DataField özelliği ile de comboBoxun bağlantı kuracağı alan belirlenir. DBComboBox içinde bulunacak değerler ise bu kontrolün Items özelliği ile açılan pencereden belirlenir.
DBRadioGroup :Bir alana girilecek bilgi sayısı sınırlı ise bu kontrol kullanılır. DataSource özelliği ile kullanılacak tablo ve DataField özelliği ile de bağlantı kurulacak alan belirlenir ve Caption ile alanın ismi değiştirilebilir.
DBChart BChart kontrolü kullanılarak veri tabanımızda bulunan bilgileri grafiksel olarak ifade edebiliriz. Bu kontrol ile birden fazla grafiği bir arada görebiliriz. Farklı veri tabanlarında bulunan bilgileri bile aynı grafik üzerinde gösterebilmekte ve böylece farklı verilerin analizi grafiksel olarak gerçekleştirilebilmektedir.
TQuery Kontrolü İle Veri Sorgulama
Delphide Veri Sorgulama işlemi TQuery kontrolü ile olur. TQuery kontrolüne ait SQL özelliği; hem bir editör olarak ve hem de doğrudan SQL komutları yazılıp çalıştırılmak suretiyle kullanılan bir özelliktir. Şimdi Query1 kontrolüyle sorgulama işlemlerine başlayalım.
Tüm Sütunları Listelemek
Aşağıdaki örneği inceleyelim.
Örnek :
Liste. dbf adlı veri tabanımız olsun. Bunu Query1 kontrolü ile sorgulayıp listelemek istiyoruz. Bunun için yapmamız gerekenler şunlardır. İlk önce formumuza Data Access kısmından Query1 bileşeni ile DataSource1 bileşeni yerleştirelim. DataSource1′in Dataset özelliğini Query1 yapalım. Daha sonra Data Controls kısmından formumuza DbGrid yerleştirelim ve Object Inspectorden DataSource özelliğini DataSource1 yapalım. Daha sonra Query1′in DataBaseName özelliğini alias olarak tanımlanan önceden oluşturduğumuz liste. dbfyi seçelim. Sonra Query1′in SQL özelliğine gidip çıkan pencerede aşağıdaki SQL ifadesini yazalım.
SELECT * FROM liste
Sonra Query1′in Object Inspectorden Active özelliğini True yapalım ve programımızı F9′a basarak çalıştıralım. DbGridde görüleceği gibi liste. dbfdeki bütün bilgiler listenmiştir.
İstenilen Sütunları Listelemek
istenilen sütunlar listelenmek istenirse Query1′in SQL özelliğine şu SQL komutu yazılmalıdır.
SELECT adi, soyadi, adresi FROM liste
Not :liste. dbf adlı veri tabanımızdan sadece adi, soyadi, adresi adlı sütunlar ve bu sütunlardaki bilgileri listelemiş olduk.
Tekrarlı Kayıtları Bir Defa Listelemek
Bir tabloda bulunan aynı kayıtları bir kez listelemek için DISTINCT komutu kullanılır. Bunun için; Query1′in SQL özelliğine şu SQL komutu yazılmalıdır.
SELECT DISTINCT adi, soyadi, adresi FROM liste
Şartlı Sorgulama yapmak istersek aşağıdaki gibi SQL komutu kullanmak gerekir.
SELECT adi, soyadi, adresi FROM liste WHERE adi = Bahadir
Örnek1: İsminin başharfi B ile başlayanları sorgulayalım. Aşağıdaki SQL komutunu inceleyiniz.
SELECT DISTINCT adi, soyadi, adresi FROM liste WHERE adi LIKE , B%
Örnek2: İki şartı aynı anda sağlama. Örneğimizi inceleyelim.
SELECT DISTINCT adi, soyadi, adresi, maas FROM liste WHERE (adi = B% and maas > 10000)
iki şarttan biri gerçekleşmesi isteniyorsa yukardaki örnekte And yerine Or kullanılacak.
Verileri Sıralamak
Tabloda bulunan verileri A-Zye veya Z-Aya sıralayabiliriz. Bunun için aşağıdaki örnekleri inceleyelim.
Örnek1: SELECT DISTINCT adi, soyadi, adresi, maas FROM liste WHERE Order By adi ASC (A-Zya sıralar)
Örnek2: SELECT DISTINCT adi, soyadi, adresi, maas FROM liste WHERE Order By adi DESC (Z-Aya sıralar)
Verileri Gruplandırmak
Bir tabloda yer alan kişilerin farklı zamanlardaki yaptıkları işlerin miktarı gruplandırmak suretiyle tek bir tabloda listelenebilir. Bunun için Group BY komutunu kullanacağız.
SELECT adi, soyadi, SUM (toplam_fiyat)Genel_toplam FROM liste Where fiyat = TL GROUP BY adi
Önemli Not :Şimdiye kadar Query1′in SQL özelliğine SQL komutları yazarak sorgulamalar yaptık. Şimdi kod penceresinde yazacağımız program koduyla veri sorgulayacağız.
Örnek arametreye bağlı olarak veri sorgulaması
procedure TForm1. Button1Click (Sender : TObject); // Button1 adlı butona kodumuzu yazıyoruz.
begin
Query1. Close;
Query1. ParamByNAme( Adi ). AsString := Edit1. Text;
Query1. Open;
end;
Sütun Sorgulama
Bunu yaparken DataSource1 in DataSet özelliğini Query1; Query1′in DataBaseName özelliğini veri tabanınız (bizim örnekte liste. dbf); DBGrid1 in DataSource özelliğinide DataSource1 yapınız.
Örnek:
procedure TForm1. Button1Click (Sender : TObject);
begin
Query1. SQL. Clear;
Query1. SQL. Add( Select adi, soyadi, adresi, maas From liste );
Query1. Open;
end;
Programımızı çalıştırıp Button1′e tıkladığımız zaman DBGridde istediğimiz bilgilerin listelendiğini görürüz.
Ekleme Sorgusu
Formumuza Button1 koyalım. Caption özelliğine Ekle yazalım. Ekle butonuna aşağıdaki kodları yazalım. (formumuza Query1, DataSource1 ve DBGrid1 yerleştirilmiş varsayıyorum. )
procedure TForm1. EkleClick (Sender : TObject);
begin
Query1. SQL. Add (INSERT into liste );
Query1. SQL. Add ( (ADI, SOYADI) );
Query1. SQL. Add (values ( Bahadir , Sahin ) );
Query1. ExecSQL;
end;
Not: Programı çalıştırıp Ekle butonuna bastığımız zaman kodda yazmış olduğumuz Bahadir Sahin i veri tabanına ekler.
Veri Güncellemek
Tablomuzda bulunan verilerimizi güncellemek için UPDATE i kullanacağız. Bunun için Formumuza Button1 koyalım. Caption özelliğine Güncelle yazalım. Güncelle butonuna aşağıdaki kodları yazalım.
procedure TForm1. GuncelleClick (Sender : TObject);
begin
Query1. SQL. Clear;
Query1. SQL. Add ( UPDATE liste set maas = 10000 where ADI = Bahadir );
Query1. ExecSQL;
end;
Veri Silme Sorgusu
procedure TForm1. SilClick (Sender : TObject);
begin
Query1. SQL. Clear;
Query1. SQL. Add ( Delete from liste where ADI = Bahadir );
Query1. ExecSQL;
end;
Parametreye Bağlı Olarak Veri Sorgulama
procedure TForm1. SorguClick (Sender : TObject);
begin
Query1. SQL. Clear;
Query1. SQL. Add(Select ADI, SOYADI from liste Where ADI =:a);
Query1. ParamByName (a). AsString := Edit1. Text;
Query1. Open;
end;
Borland Delphide QReport Bileşenleri ile Rapor Hazırlama
Daha önceki bölümlerde veri tabanını nasıl oluşturduğumuzu ve bu veri tabanına yazmış olduğumuz verileri nasıl sorgulayıp listelediğimizi görmüştük. Şimdi ise yapmış olduğumuz işlerin meyvesini almaya geldi. Nasıl mı? Tabiki QReport ile. . . QReport ile Printerdan çıktı alabiliriz. Şimdi QReportun özelliklerini inceleyelim.
Bölüm (Band) yapısına dayanan rapor üretici
QReport bileşenleri ile görsel rapor tasarımı
Rapor çıktısı verme
Anında önizleme imkanı
Limitsiz Memo alanları
Limitsiz Grup sayısı
Karmaşık rapor tasarımı
İsteğe uyarlanabilir rapor tasarımı
Yazdırılabilir grafik formatları
Geliştirilmiş hesap ifadeleri
Tam yazıcı kontrolü vb. diğer özellikler. . .
Şimdi adım adım Rapor oluşturmaya başlayalım. Bir rapor formu en basit aşağıdaki bileşenlerden meydana gelir.
DataSet (TTable) elemanı
QuickReport (TTable ile bağlantılı)
QuickReport üzerine alınan QRBand bileşeni
TQuickRep elemanının Bands özelliği altındaki HasDetail özelliğinin True yapılması
Detail bölümü üzerine yazılabilir TQRDBText elemanı
Bunları öğrendikten sonra raporumuzu hazırlamaya devam edelim. İlk önce Formumuza Data Access kısmından TTable kontrolünü yerleştirelim. Table1′in Object Inspectoründeki DatabaseName özelliğini oluşturduğumuz aliası (Ben liste. dbf oluşturdum. Sizde oluşturduğunuz veri tabanını seçin. ) seçelim. TableName de veritabanının ismini seçelim. Table1′in Active özelliğini True yapalım. Sonra QReport kısmından QuickRep1 elemanın yerleştirelim ve DataSet özelliğini Table1 yapalım. Daha sonra Bands özelliğine tıklayıp HasDetail özelliğini True yapalım. Bu işlem ile form üzerine veri alanlarının yer alacağı bölümü eklemiş olduk. Şimdi bir örnek yapalım.
Örnek: Yukarıdaki işlemleri gerçekleştirdikten sonra QReport kısmından 5 adet QRDBText kontrolü alıp Details kısmına yerleştirelim ve herbir QRDBTextin Dataset özelliğini Table1 ve DataField özelliğinide liste. dbfde bulunan sütun alanlarından birini seçelim (Mesela ADI, SOYADI, ADRESI). Basit bir rapor yapmış olduk. Şimdi tasarım zamanındaki raporu görebilmek için QuickRep1′in üzerindeyken Mouseın sağ tuşuna tıklayalım. Karşımıza bir menü çıkar. Şimdi bu menüdeki özellikleri inceleyelim.
Report Setting :Tasarım zamanı rapor ile ilgili ayarların yer aldığı pencereye ulaşılır.
Zoom in :Tasarım zamanında rapor üzerindeki bileşenler daha büyük gösterilir.
Zoom Out :Tasarım zamanında rapor üzerindeki bileşenler daha küçük gösterilir.
Rotate Band View :Rapor üzerinde yer alan bileşenlerin yerleri değiştirilir.
Hide Bands :Bu özellikle bileşenler gizlenir.
Reset :Gizlenen bölümleri tekrar gösterir.
Preview :Bu özellik; Raporumuzun ekran görüntüsünü çıkarır.
Raporla İlgili Ayarlar
Tasarım zamanında raporla ilgili ayarların yapılabilmesi için QuickRep1 e sağ tıklanır. Açılan menüde Report Setting seçeneği seçilir. Açılan menüde;
Paper Size :Kağıdın tipi belirlenir.
Length :Sayfa uzunluğu belirlenir.
Width :Sayfa genişliği belirlenir.
Margins :Kenarlarda bırakılacak boşluk miktarı belirlenir.
Column Space :Sütun genişliği belirlenir.
Number of Columns :Sütun sayısı belirlenir.
Other :Bu kısımda raporda kullanılacak font adı, büyüklüğü ve ölçü birimi ayarlanır.
Page Frame :Bu bölümde ise rapor önizleme modunda iken gözükecek çerçeveler, çerçevenin rengi, kalınlığı ayarlanır.
Bands :Rapora eklenecek bölümler (Band) seçilir.
Page Header :Rapora Sayfa Başlığı verilir.
Title :Başlık girilir.
Column Header :Sütun başlıkları girilir.
Detail Band :Veri alanlarının yer aldığı bölümdür.
Page Footer :Sayfanın altında yer alan sayfa alt bilgilerini ekler.
Summary :Raporla ilgili ek açıklamaları ekler.
Çalışma Anında Rapor Önizleme
Bunun için şu işlemleri yapınız. İlk önce Formumuza bir Button ekleyin ve bu button1′in Caption özelliğine Raporla yazınız. Daha sonra butonun OnClick kısmına aşağıdaki kodu yazınız.
Procedure TForm1. RaporlaClick (Sender : TObject);
begin
QuickRep1. Preview;
end;
Programı çalıştırıp Raporla butonuna bastığımız zaman raporumuzun ekran görüntüsü karşımıza gelir.
Not :Kayıtları direk yazıcıya göndermek istiyorsak Butonun OnClick olayına şu kodu yazacağız.
QuickRep1. Print;
Wizard Kullanarak Rapor Hazırlama
File / New Aplication u seçin.
File / New menüsünden Business kısmına geçiniz. Buradan QuickReport Wizard seçeneğini seçiniz. Sonra Ok düğmesine basınız.
Çıkan pencerede Start Wizard düğmesiyle bir sonraki adıma geçelim.
Alias or Directory kutusunda bağlantı kuracağımız veritabanının bulunduğu dizini seçiyoruz. Table Name kısmınada veri tabanımızın ismini seçiyoruz.
Tablo seçildikten sonra; tablomuzda yer alan sütunlar görülecektir. Raporda bulunmasını istediğimiz alanları belirleyip > veya hepsini seçersek >> tuşuyla sağ taraftaki listeye alalım ve bu işlemi bitirdikten sonra Finish düğmesine basalım. Böylece Wizard kullanarak otomatik olarak raporumuzu oluşturmuş bulunuyoruz.
Veri Süzmek ve Sıralamak
QuickReport; verileri sıralayacak herhangi bir özelliğe sahip değildir. Veriler girildikleri sırada basılırlar. Veri tabanı içindeki veri alanlarının index olarak tanımlanması gerekir. Bu işlemden sonra TTable elemanının IndexName özelliği ile belirtilmesi gerekir. TQuery elemanıylada istenilen şekilde verileri süzmek mümkündür. Veri süzme birkaç şekilde yapılır. TTable. Filter özelliği bir süzme koşulu ekler. Bu sırada TTable. Filtered özelliği True olması gerekir. Diğer yol SQL kullanılarak istenilen kayıtları elde etmektir. Bir diğer seçenek ise Detail bandının PrintEvent olayını kullanmaktır.
Sayfa Büyüklüğü ve Kenar Boşluklarını Ayarlama
Bunun için QuickRep1 elemanının Page özelliğine tıklanarak açılan alt özellikler aracılığıyla rapor tasarımında kullanılacak olan sayfanın büyüklüğü ve kenar boşlukları kolay bir şekilde ayarlanır.
Not: QuickRep1′in içinde varsayılan yazı tipleri seçilebilir. bunun için Font özelliğine tıklanması gerekir. Burada font adı, tipi, rengi fontun altı veya üstü çizili olma durumu ayarlanabilir.
Rapor Başlığı
Rapor tanımlama QuickReportun Description özelliği ile yapılır. Bu seçeneği tıklayalım ve açılan pencereye raporla ilgili bilgileri girelim. Bir rapor başlığı TQRSysData elemanı aracılığıyla yazdırılabilir. Başlık aşağıdaki kodla oluşturulabilir.
Örnekrocedure TForm1. Button1Click(Sender :TObject);
begin
with QuickRep1 do
begin
Report Title := Personel Bilgisi Raporu ;
Bands. HasTitle := True;
with TQRSysData (Bands. TitleBand. AddPrintable (TQRSysData)) do
begin
Data := qrsReportTitle;
AlignToBand := true;
Aligment := taCenter;
end;
Preview;
end;
end;
Bir Rapora Bölüm Eklemek
Bir rapora bölüm eklemek için Object Inspector penceresinden TQuickRep elemanına ait Bands özelliğine tıklamak ve çıkan alt bölümdeki özelliklerin değerini true yapmaktır.
Quick Reportta Kullanılan Operatörler
Operatör Açıklama
+ Toplama
- Çıkarma
* Çarpma
/ Bölme
() Parantez
And Mantıksal And
Or Mantıksal Or
Not Mantıksal Not
= Eşit
< Küçük > Büyük
<= Küçük eşit >= Büyük eşit
< > Eşit değil
QuickReport Fonksiyonları
Date :Mevcut tarihi string olarak geri gönderir. Rapor üzerine QRExpr elemanı alınarak Expression özelliğine Date verilerek kullanılır.
Time :Mevcut saati stringe çevirir. Rapor üzerine QRExpr elemanı alınarak Expression özelliğine Time verilerek kullanılır.
Str (sayı) :Sayısal bir ifadeyi stringe çevirir.
Copy(str, s, l):Bir ifadenin içinde bulunan belli bir bölümü geri gönderir.
Rapora Sayfa Numarası ve Tarih Eklemek
Raporumuza sayfa numarası ve tarih eklemek için; rapor üzerine QRB elemanı alarak BandType özelliğini rbPageFooter yapalım. Daha sonra QRSYSData kontrolünden iki tane alıp birincisinin Data özelliğini qrsDate ve Text özelliğine Basım Tarihi , ikincisinin Data özelliğini qrsPageNumber ve Text özelliğini de Sayfa : yapalım. Raporu Previewe tıklayarak önizlemeye alırsak sayfanın sonunda Basım Tarihi ve Sayfa Numarasının yazılmış olduğunu görürüz.
Delphi ile MS Access Databaseine Bağlantı
Delphiden MS Access Databaseine ulaşabilmek için sırasıyla yapılması gerekenler aşağıdaki gibidir:
1. Windows Control Paneli açın
2. ODBC simgesini çift tıklayın
3. User DSN tabına gelin ve Add butonuna basın
4. Driver olarak Microsoft Access Driver (*. mdb) yi seçin ve Finish butonuna basın
5. Data Source Namei olarak kullanmak istediğiniz bir isim verin. Description kısmına isterseniz databaseinizle ilgili bir açıklama yazabilirsiniz.
6. Daha sonra Select butonuna basarak database isminizi verin
7. Advanced butonuna basarak kullanıcı adı ve şifresi tanımlayabilirsiniz (zorunlu değil)
8. OK butonuna basıp ODBC ekranını kapatın
9. Şimdi programınıza bir TDatabase objesi ekleyin
10. AliasName olarak ODBC ayarlarında verdiğiniz (5) Data Source Namei seçin
11. Database Name olarak istediğiniz bir isim yazın
12. Eğer 7. basamakta bir kullanıcı adı ve şifresi girmediyseniz login ekranın çıkmaması için LoginPrompt seçeneğini false yapın
Not :Eğer databasein bir kullanıcı adı ve şifresi varsa LoginPrompt seçeneğini False yapmanız durumunda databasee ulaşamazsınız.
13. Programınıza bit TTable ekleyin
14. Database Name kısmına TDatabase bileşeninde Database Name kısmına 11. adımda verdiğiniz ismi seçin
15. Programınıza bit TDataSource ekleyin
16. DataSet değeri olarak 13. adımda eklediğiniz TTable adını verin
Artık MS Access Databaseine bağlı bir tablea sahipsiniz.
Borland Delphide Yapılmış Bazı Yararlı Programlar
Databasede Türkçe Problemi
BDE administor programında configuration/dirvers/native/[kullandığın dosya türü] seçeneklerinde langdriver kısmını türkçe bir sürücü olarak değiştir. Bunu yaptıktan sonra delphi ile türkçe karakterleri görebilirsiniz
Bu ayarı yaptıktan sonra Database Desktopta Türkçe karakterler yine görünmeyecek.
Enter Tuşu Kullanımı
Windows programlarında bir alttaki alana geçmek için TAB tuşu kullanılır. Ancak DOS programlarından gelen alışkanlıkla kullanıcılar hep Enter ile alt alana geçmek ister ve bu bir tik olmuştur.
Delphide Enter tuşu ile bir alt alana geçmek için bir yöntem;
Formun Keypreview olayını True yapılır.
Form üzerinde herhangiki tüm bileşenlere Default false yaplır.
formun onKeypres olayına aşağıdaki function ilave edilir.
procedure TAdresformu. FormKeyPress(Sender: TObject; var Key: Char);
begin
if Key = #13 then begin
Key := #0;
if (Sender is TDBGrid) then
TDBGrid(Sender). Perform(WM_KeyDown, VK_Tab, 0)
else
Perform(Wm_NextDlgCtl, 0, 0);
end;
Açık Windows Uygulamalarının Gösterilmesi
Burada EnumWindows API fonksiyonuyla bir window handle ve pointer parametreleri çağrılarak gizli ve görünür uygulamalar listelenir.
//AnaForm üzerine bir ListBox1 ve Button1 ekleyin
//implementation {$R *. DFM} altyna a?a?ydaki fonksiyonu yaz
function EnumWindowsProc(Wnd : HWnd;Form : TForm1) : Boolean;
Export; {$ifdef Win32} StdCall; {$endif}
var
Buffer : Array[0. . 99] of char;
begin
GetWindowText(Wnd, Buffer, 100);
if StrLen(Buffer)
<> 0 then
Form1. ListBox1. Items. Add(StrPas(Buffer));
Result := True;
end;
procedure TForm1. Button1Click(Sender: TObject);
begin //Tüm gizli ve görünür uygulamalary listele
EnumWindows(@EnumWindowsProc, LongInt(Self));
end;
Delphide Yazılan Kodla Exe Çalıştırma
Aşağıdaki örnek kod verilen web sitesini Internet Explorer ı çalıştırarak açar.
procedure TForm1. Button1Click(Sender: TObject);
begin
winexec(C:\Program Files\Internet Explorer\iexplore. exe wwww. programlama. com, SW_MAXIMIZE);
end;
Bir Harddiskin Seri Numarasının Bulunması
Hard diskin seri numarasını bulur.
procedure TForm1. Button1Click(Sender: TObject);
var
VolumeSerialNumber : DWORD;
MaximumComponentLength : DWORD;
FileSystemFlags : DWORD;
SerialNumber : string;
begin
GetVolumeInformation(C:\, nil, 0, @VolumeSerialNumber,
MaximumComponentLength, FileSystemFlags, nil, 0);
SerialNumber := IntToHex(HiWord(VolumeSerialNumber), 4) + - + IntToHex(LoWord(VolumeSerialNumber), 4);
Memo1. Lines. Add(SerialNumber);
end;
Windowsun Belgeler Menüsünü Temizleme
Formun uses kısmına ShlOBJ şeklinde ilave yapın; bir butona veya herhangi bir olayın event ine de;
SHAddToRecentDocs(SHARD_PATH, nil); şeklinde yazın.
Ekran Görüntüsü Aktarma
Belirttiğiniz sınırlar dahilinde ekranın belli bir alanını formunuzun üzerine koymak isterseniz. Formunuza image1 adlı bir resim objesi ekleyin ve daha sonra formunuzun create olayına şu kodu yazın.
procedure TForm1. FormCreate(Sender: TObject);
var
DCDesk: HDC;
begin
DCDesk:=GetWindowDC(GetDesktopWindow);
BitBlt(Image1. Canvas. Handle, 0, 0, Screen. Width, Screen. Height, DCDesk, 0, 0, SRCCOPY);
ReleaseDC(GetDesktopWindow, DCDesk);
end;
Mouse Pointerı Gizlemek
Mouse Pointerı gizlemek için ShowCursor(False) komutunu kullanmak yeterli. Tabi yeniden görünmesini sağlamak için ShowCursor(True) komutunu kullanıyoruz.
İmlecin Ekrandaki Yerinin Belirlenmesi
İmlecin o anda ekranın neresinde olduğunu bulan ufak bir kod parçası.
procedure TForm1. Button1Click(Sender: TObject);
var Yer:TPoint;
begin
if Assigned(ActiveControl) then
begin
Yer:=Point(0, 0); { burda 0, 0 imleçin ekrandaki yeri oluyor }
ActiveControl. ClientToScreen(Yer);
SetCursorPos(Yer. X, Yer. Y);
end;
end;
Başlat Menüsü Programlarının Tespit Edilmesi
Başlat menüsünde hangi programların bulunduğunu tespit eden bir kod parçası. Forma bir ListBox, bir Buton, birde DDEClientConv nesnesi ekleyip, Service ve Topic özelligini Progman olarak giriniz.
var
Bchar;
procedure TForm1. Button1Click(Sender: TObject);
begin
ListBox1. Items. clear;
B := DDEClientConv1. RequestData(Groups);
ListBox1. Items. SetText(B);
StrDispose(B);
end;
Register Kullanım Örneği
Windows açılırken programınızın otomatik olarak başlatılıp başlatılmamasını nasıl ayarlarsınız. İşte size güzel bir örnek kod. Formunuza CheckBox Ekleyin ve adını Autorun yapın (veya ne isterseniz. ) ve formun Close Olayına Aşağıdaki kodları yazın.
procedure Tfilesetup. FormClose(Sender: TObject; var Action: TCloseAction);
var
AppExe :string;
begin
if autorun. Checked=true then begin
with TRegistry. Create do
try
RootKey := HKEY_CURRENT_USER;
if OpenKey (\SOFTWARE\Microsoft\Windows\CurrentVersion\Run, true) then
AppExe:=#34+Application. Exename+#34;
WriteString(Proton, AppExe);
finally
end;
end;
//DeleteValue(Proton); İse Programınız Registry den Siler
end;
Ekran Çözünürlüğünün Değiştirilmesi
Programınızdan ekran çözünürlüğünü değiştirmek isterseniz yararlı bir kod.
{Ekran Çözünürlüğü Örneği-PCnizin Mevcut Ekran Ayarları}
// AnaForm üzerine ListBox1 ve Button1 bileşenlerini yerleştirin
{Ana formun OnCreate olayı}
procedure TForm1. FormCreate(Sender: TObject);
var
i : Integer;
DevMode : TDevMode;
begin
Button1. Enabled:=False;
i := 0;
while EnumDisplaySettings(nil, i, Devmode) do begin
with Devmode do
ListBox1. Items. Add(Format(%dx%d %d Colors, [dmPelsWidth, dmPelsHeight, 1 shl dmBitsperPel]));
Inc(i);
end;
end;
{ListBox1′in Onclick olayı}
procedure TForm1. ListBox1Click(Sender: TObject);
// Listede istenilen çözünürlük değeri seçildiğinde Button1′de kullanır hale getir
begin
Button1. Enabled := Listbox1. ItemIndex >= 0;
end;
procedure TForm1. Button1Click(Sender: TObject);
// Seçilen çözünürlük değerini değerini uygula
var
DevMode : TDevMode;
begin
EnumDisplaySettings(nil, Listbox1. ItemIndex, Devmode);
ChangeDisplaySettings(DevMode, 0);
end;
Ekran çözünürlüğünün ekran tarafından desteklenmeyen değerlere ayarlanması ekranınızın bozulmasına neden olabilir.
Mouseun Sağ Tuşuna Kullanmak
Mouseun sağ tuşunun kullanımını anlatan küçük bir kod.
//bu örnekte form üzerinde mouseun sağ tuşuna basılınca merhaba yazan bir mesaj çıkar
procedure TForm1. FormMouseDown(Sender: TObject; Button: TMouseButton; Shift: TShiftState; X, Y: Integer);
begin
if ssright in shift then begin
MessageDlg(Merhaba, mtInformation, [mbOk], 0);
end;
end;
Varsayılan Browser ile Web Adresi Açmak
Programınızdan herhangi bir internet adresini açmak ister misiniz?
Aşağıdaki kodu girmeden önce programın uses komut satırına Shellapi tanımını girmelisiniz.
ShellExecute(0, nil, http://www. programlama. com, nil, nil, SW_SHOWDEFAULT);
Sayıları Formatlı Yazdırmak
Eğer bir ticari program yazıyorsanız, veritabanında bulunmayan bir alanda para ya da benzeri cinsten bir büyüklük göstermek istiyorsanız, ve müşteriniz sizden rahat okuma talep etmişse aşağıdaki kod işinizi görecektir.
procedure TForm1. Button1Click(Sender: TObject);
var
a, i:integer;
s:string;
begin
s:=Edit1. Text;
i:=length(s);
if pos(, , s) <>0 then exit;
for a:=1 to i-1 do if (a mod 3)=0 then insert(, , s, i-a+1);
Edit1. text:=s;
end;
Final Diyaloğunu Açıp Kapatmak
Find diyalog penceresini açıp kapatan bir kod.
H:=FindWindow(PChar(#32770′), Nil); // #32770 Find diyalogun sınıf adıdır.
If H = 0 Then // eğer Find diyalogu açık değilse onu aç. . .
Begin
With dd1 Do
Begin
ConnectMode:=ddeManual;
ServiceApplication:=explorer. exe;
SetLink(Folders, AppProperties);
OpenLink;
ExecuteMacro([FindFolder(, C:\Dene)], False);
CloseLink;
End;
H:=FindWindow(PChar(#32770′), Nil);
End;
ShowMessage(Find File Dialogunu gizle. . . !!);
ShowWindow(H, SW_HIDE);
ShowMessage(Find File Dialogunu göster. . . !!);
ShowWindow(H, SW_SHOW);
Ana Formunuzu Gizleyin
Programınız çalıştığında Ana Formunuzun görünmesini istemiyor musunuz? Çok kolay aşağıdaki kodu projenize ekleyin.
program Project1;
uses
Forms,
Unit1 in Unit1. pas {Form1};
{$R *. RES}
begin
Application. Initialize;
Application. ShowMainForm := False;
Application. CreateForm(TForm1, Form1);
Application. Run;
end;
Object Inspector Penceresi
Formumuza koyduğumuz kontrol elemanlarının özellikleri ve aldığı değerler Object Inspector Penceresinde görülür. Object Inspector; Properties (Özelliğin Adı), Events (Özelliğin Değeri) 2 kısımdan oluşur. Örneğin Formumuza Label1 koyalım. Label1′i Mouse ile seçelim. F11 tuşuna tıklayarak Object Inspector penceresini açalım. Burada Label1′e ait olan Object Inspector penceresinin açıldığını görürüz. Örneğin Label1 ismini değiştirmek istersek Caption özelliğine gelip karşısındaki kutucuktan Label1 sözcüğünü silip istediğimiz kelimeyi yazacağız. (Örneğin Personelin Adı). Bunun gibi Object Inspectordeki değerleri değiştirebiliriz. Örneğin Label1′e ait Object Inspectordeki Properties kısmındaki değeri alClient seçtiğimiz zaman kontrol elemanının (Label1) Formun her tarafını kapladığını görürüz. Yine Font kısmında Label1′in yazı karekterini büyütebilir ve rengini değiştirebiliriz. Yine Örnek verecek olursak Formumuza aşağı açılır kutucuk (ComboBox1) koyalım. Bu kontrol elemanına ait Object Inspectorde Itemsin yanındaki kutuya tıklayarak açılan formda ComboBox açılırken görmek istediğimiz kelimeleri yazalım.
Programı Çalıştırma
Programı F9 tuşuna basılarak çalıştırılır. Programı çalıştırmak için kodların yazılmasına gerek yoktur. Tasarım halinde de programımızı çalıştırabiliriz.
Kod Yazma
Kod yazmak istenilen kontrol elemanı seçilir ve bu elemana ait Object Inspectordeki Events özelliğinden yararlanılır. Burada ilgili kontrol elemanına tıklanınca programın bitmesi isteniyorsa OnClick kısmına kod yazılır. Eğer iki kez tıklanınca programın bitmesi isteniyorsa OnDblClick kısmına kod yazılır veya mouse ile ilgili kontrol elemanının üzerinden geçerken mesaj vermek istiyorsak OnMouseMove kısmına kodumuzu yazacağız.
Örnek:
Şimdiye kadar öğrendiğimiz bilgilere göre aşağıdaki programı yapalım. Formumuza; Ana Formdaki Standart Componentinden 5 tane Label, 3 tane Edit. Text, 2 tane ComboBox, 1 tane ListBox, 5 tane de Buton yerleştirelim. Bu kontrol elemanlarının OnClick kısımlarına aşağıdaki kodları yazalım.
procedure TForm1. Button1. Click(Sender: TObject);
begin //Ekle butonuna yazılacak kod
Listbox1. Items. Add (Edit1. Text+ +Edit2. Text+ +Edit3. Text+ + ComboBox1. Text+ Combobox2. Text);
end;
procedure TForm1. Button2. Click(Sender: TObject);
begin // Sil Düğmesi
ListBox1. Items. Delete(ListBox1. ItemIndex);
end;
procedure TForm1. Button3. Click(Sender: TObject);
begin // Kaydet düğmesi
ListBox1. Items. SaveToFile (liste. dat);//Liste adlı dosya oluşturarak bilgiyi kaydeder.
end;
procedure TForm1. Button4. Click(Sender: TObject);
begin // yükle düğmesi
ListBox1. Items. LoadFromFile(liste. dat);// Bilgileri Listbox1′e yükler.
end;
procedure TForm1. Button5. Click(Sender: TObject);
begin // Programı kapatma düğmesi
Close;
end;
Birden Fazla Form Kullanma
Programa yeni bir form eklemek için File menüsünden NewForm seçeneği kullanılır. Programda birden fazla form varsa bu formlara erişmek için View-Forms menüsü kullanılır. (Diğer formlara Shift + F12 kısayol tuşuylada ulaşabilirsiniz)
Component Palet
Form üzerinde oluşturulacak ekran görüntüsü ise Delphinin ana formundaki Component Palet üzerindeki kontrol elemanları tarafından yapılır. Component Paletten seçilen kontrol elemanları mouse ile Form üzerine kolayca yerleştirilir. Componentler gruplanarak yerleştirilmiştir. Her grup bir çok farklı componentten oluşmaktadır.
Yeni Componentler Ekleme
Delphiye yeni componentler ve activeX kontrolleri eklenebilmektedir. Yeni bir Component eklemek için Component menüsündeki Import ActiveX Control komutu kullanılır. Açılan pencerede yüklü ActiveX kontrolleri listelenir. Eklenilmek istenilen ActiveX kontrolü listede yok ise Add düğmesi ile OCX dosyası bulunup listeye eklenebilir. Penceredeki Palette Page kutusundan eklemek istenilen kontrolün hangi kısma ekleneceği seçildikten sonra Install düğmesi ile Delphiye alınabilir.
Component Şablonları (Template) oluşturmak
Program tasarımında en çok yapılan işlemler, sık kullanılan bileşen yada bileşen grupları bir şablon olarak kaydedilerek aynen standart bir bileşen gibi tekrar kullanılabilir.
Project Manager Penceresi
Project Manager penceresi normalde ekranda görülmez. View / Project Manager menü seçeneği ile görüntülebilir. Bu pencere içinde programımıza ait Formlar ve Unitler gösterilir. Bu pencere içindeki dosyalar DPR uzantılı bir dosyada tutulur. Projeden bir dosyayı çıkarmak için Remove seçeneğini, yeni bir dosya eklemek için New seçeneği kullanılır.
Delphide Kullanılan Dosya Tipleri
. pas Her unitin kaynak kodlarını içeren dosyalardır. Delphide oluşturulan formlara ait kodlar da PAS uzantılı dosyalarda saklanır.
. dfm Form Dosyalarıdır. Delphide oluşturulan formlar ve üzerindeki kontrollere ait bilgiler bu uzantıdaki dosyalara kaydedilir.
. dsk Projemize ait masa üstü ayarları bu dosyaya kaydedilir. Hangi formun açık olduğu, ekrandaki koordinatları gibi bilgiler bu dosyada tutulur.
. dof Project / Options diyalog penceresindeki ayarları içeren dosya.
. exe Çalıştırılabilir program dosyası. Application projeleri çalıştırıldığında onlara ait EXE dosya, projeye verilen isimle otomatik olarak oluşturulmaktadır.
. dcu Derlenmiş unit dosyaları bu uzantı ile kaydedilir. Bir uygulamayı çalıştırdığımız zaman ilk önce unitler derlenir ve EXE hale getirilir.
. dpr Proje Kaynak Dosyası. Delphideki projeler bu tür dosyalara kaydedilir.
. res Derlenmiş Binary Kaynak (Resource) Dosyaları. Windows tarafından standartlaştırılan bu formattaki dosyalarda resim, ikon, kursor gibi bilgiler bulunur.
Değişkenler
Değişken Tanımı
Delphide değişkenler kullanılmadan önce tanımlanma mecburiyeti vardır. Değişken adları 63 karakteri geçmemelidir. 63. karakterden sonrası gözardı edilir.
Değişken adları sembolleri içermemelidir. ($, *, % vb. )
Bir değişken tanımlama işi Var bloğunda yapılmalıdır.
Bir değişkenin tanımı iki kısımdan meydana gelir. 1. kısım değişkenin adını, 2. kısım ise değişkenin tipini belirler.
Var Medenihal : Boolean;
A, b : integer; kesirli : real;
İ : integer;
Aciklama : string;
Veri Tipleri
Tamsayı Tipleri
ShorInt :1 Bytelık işaretli tamsayı tipidir. (- 128) ile 127 arasında değer alır.
SmallInt:2 Bytelık işaretli tamsayıdır. (-32768) ile 32767 arasında değer alır.
LongInt :4 Bytelık işaretli tamsayı tipidir. (- 2147483647) ile 2147483647 arasında değer alabilir.
Integer :LongInt tipi gibidir. 4 Bytelık işaretli tamsayı tipidir. (- 2147483647) ile 2147483647 arasında değer alabilir.
Byte :1 Bytelık işaretsiz bir tamsayı tipidir. 0 ile 255 arasında değer alabilir.
Word :2 Bytelık işaretsiz tamsayı tipidir. 0 ile 65535 arasında değer alabilir.
Cardinal: 4 Bytelık işaretsiz tamsayı tipidir. 0 ile 2147483647 arasında değer alabilir.
Int64 :64 bitlik tamsayılar tanımlanabilmektedir. (-9 x 10^18) ile 9 x 10^18 arasında değer alabilmektedir.
LongWord:0 ile 4294967295 arası değerler alır. İşaretsiz tamsayıdır. Delphi 4 versiyonuyla birlikte geliştirilmiştir.
Variant:16 Bytelik bir değişken tipidir. Bu tipteki bir değişkene hem sayısal hem de string ifadeler aktarılabilir.
Örnek:
Var
i : variant;
a : integer;
k : int64;
begin
i := Bahadir;
a := 12345;
k :=123456789;
end;
Reel Sayı Tipleri
Single:4 Bytelık ondalık sayı tipidir. 1. 5 x 10^(-45) ile 3. 4 x 10^38 arasında değer alır.
Real48:6 Bytelık ondalık sayı tipidir. 2. 9 x 10^(-39) ile 1. 7 x 10^38 arasında değer alabilir.
Real ve Double:8 Bytelık ondalık sayı tipidir. 5. 0 x 10^(-324) ile 1. 7 x 10^308 arasında değer alabilir.
Extended:10 Bytelık ondalık sayı tipidir. 3. 4 x 10^(-4932) ile 1. 1 x 10^4932 arasında değer alabilir.
Comp:8 Bytelık ondalık sayı tipidir. -2^63 + 1 ile 2^63 1 arasında değer alabilir.
Currency:8 Bytelık 922337203685477. 5808 ile + 922337203685477. 5807 aralığında işaretli bir sayı tipidir.
Boolean Tipi
Boolean:True ve False değerlerinden birini içerir. 1 Bytelık yer kaplar.
Karakter Tipleri
Char:Bir karakter içeren 1 Bytelık veri tipidir. Bu değişkenler sadece bir karakter barındırabilirler. Örnek: B , 2
AnsiChar:Char tipi ile aynı özelliklere sahiptir.
WideChar:2 Bytelık bir karakter tipidir.
String Tipleri
ShortString:255 karaktere kadar karakter ataması yapabilen veri tipidir. Bellekte 1 Bytelık yer kaplar.
AnsiString:Bu tip stringler Dinamiktir ve belli bir sınırı yoktur. Yani ne kadar karakter atanırsa o kadar bellekte yer kaplar.
String:AnsiString tipiyle aynı özelliklere sahiptir.
PChar:64 KBytea kadar atama yapılabilen #0 karakteri ile biten string tipidir.
Delphide Kullanılan Operatörler
Operatör Açıklama Örnek
+ Toplama a:=b+c;
- Çıkarma a:=b-c;
* Çarpma a:=b*c;
/ Bölme a:=b/c;
Div Tamsayı Bölme a:=b div 10;
:= Atama a:=12;
= Eşittir if(a=12) then ShowMessages(a eşit 12′);
< > Eşit Değil if(a< >12) then ShowMessages(a eşit değil 12′);
< Küçük if(a<12) then ShowMessages('a küçük 12'); > Büyük if(a>12) then ShowMessages(a büyük 12′);
>= Büyük eşit if(a >=12) then ShowMessages(a büyük eşit 23′);
<= Küçük eşit if(a<=12) then ShowMessages('a küçük eşit 23'); And Mantıksal AND if(a>=12) and (a<15) then ShowMessages('a değerleri gerçekleşti); Or Mantıksal Or if (a>12) or (a<15) then ShowMessages('a değerinin İkisi veya biri gerçekleşti. '); Not Mantıksal Not if not (a< 12) then ShowMessages('a değeri 12'den büyük değil. '); ^ Pointer Operatörü a:=b*c^; @ Pointer Adresi a:=@b; $ Heksadecimal Operatörü a:=$FF; [] Dizi Operatörü a:Array [1. . 99] of integer; . Nokta Operatörü Personelin. Adı:='Bahadir'; Diziler Dizi tanımı Var bloğunda aşağıdaki şekilde yapılır. Var Diziadi:array[altsınır. . üstsınır] of tip İki boyutlu dizi şöyledir
iziadi:array[altsınır1. . üstsınır1, altsınır2. . üstsınır2] of tip Örnek:Var a:array[1. . 50]of integer; Dinamik Dizi Tanımlama Dinamik Dizi;boyutunun derleme aşamasında belirlenmesi gerekmeyen dizilere denir ve program çalışırken dizinin boyutu belirlenebilir. var diziadı:array of tip Herhangibir anda bu dizinin boyutu SetLength fonksiyonu ile belirlenir. Setlength(diziadı, boyutu); Örnek: SetLength(i, 12); // i dizisini 12 elemanlı yap. Çok Boyutlu Dizi Dizi birden fazla boyutluda olabilir. Bu durumda her boyut için tanım kısmında bir array of ifadesi kullanılır. Var Diziadı : array of array of array of. . . tip Örnek:3 boyutlu bir a dizisi tanımlanırken; Var a : array of array of array of Integer; Çok boyutlu dizinin boyutu SetLength (a, 2, 4, 6); gibi tanımlanır. Sabitler Sabitler değişmeyen değerler içerirler. Bu değer programın başından sonuna kadar değeri aynıdır. Bir sabit tanıtımı Const bloğunda yapılmalıdır. Const Sabitadı=değeri; Örnek:Const i = 100; adi = 'Bahadir'; İlk Değer Atama ve Static Değişken Tanımı Değişkenlere ilk değerin atanması ve bu değişkenin değerini prosedürün çalışması bittikten sonra da korunması için Const kısmı altında değişken tanımı yapılır. Const değiskeninadi : Tipi = İlkdeğeri; Örnek:Const i : integer = 0; Bir Diziye İlk Değer Atama Const Diziadi : Array[altsınır. . üstsınır] of tipi = (değer1, değer2, . . . ); şeklindedir. Örnek:Const Mevsimler:Array[1. . 4] of string = (' İlkbahar ', ' Yaz ', ' Sonbahar ', ' Kış '); Pointerler Pointerler bir değeri değil, değerin bulunduğu adresi gösterir. PAnsiString: AnsiString tipinde bir değişkeni gösteren pointer. PByteArray: TbyteArray tipinde bir değişkeni gösteren pointer. Çoğunlukla bellekte ayrılmış bölgelerdeki her byte ulaşılabilmek için kullanılır. PCurrency: Currency tipindeki bir değişkeni gösteren pointer. PExtended: Extended tipindeki bir değişkeni gösteren pointer. PShortString: ShortString tipindeki bir değişkeni gösteren pointer. PWordArray: TWordArray tipindeki bir değişkeni gösteren pointer. Herhangi bir değişken için ^ karakteri kullanılarak kolayca pointer tanımlanabilir. Örnek: Var ptr : PAnsiString; p: ^integer; // integer tipindeki değişkeni gösteren pointer. Pointerlerin Barındıracağı Adres Pointerin barındıracağı adresi belirleme işi @ karakteri ile yapılır. p := @ i; // p pointeri i adresini barındıracaktır. ptr := @ a[1]; // ptr pointeri ile dizinin ilk adresini barındıracak. Pointer Kullanımı Pointer, tiplerin önüne ^işareti koyularak tanımlanırlar. Örnek:var x : ^integer; y : ^string; Şartlı Çalıştırma Deyimleri Programlar normal zamanda satır satır çalışırlar. İsteğe bağlı olarak belli şartlar aranarak programın bir kısmının çalıştırılmasını veya çalıştırılmamasını sağlayabiliriz. İf Döngüsü if döngüsünün genel yapısı aşağıdaki gibidir. If şart then Komut; Else diğer komut; Örnek:var i : integer; begin i := 0; i := i + 1; if i = 1 then begin Label1. Caption := 'Doğru '; end else if i<>1 then beginLabel1. Caption := Yanlış ;
end;
end;
Case Döngüsü
Bir değişkenin aldığı bir çok değere göre ayrı komutların çalıştırılması gereken durumlarda Case döngüsü kullanılır. Genel yapısı aşağıdaki gibidir.
Case değişken of
durum1 : Komutlar;
durum2 : Komutlar;
. . . . . .
durumn : komutlar;
Else komutlar;
end;
yukarda dikkat edilirse değişken; durumlara uyan değerler aldığı zaman ilgili komutlar çalışacak eğer değişkenin değeri hiçbirine uymuyorsa Else den sonraki komut çalışacaktır. Aşağıdaki örneği inceleyelim.
Case x of
1 : label1. Caption := Merhaba ;
2 : label1. Caption := Dünya ;
3 : Edit1. Text := Bahadir Sahin ;
else
Edit1. Text := Hoşçakal ;
end;
For Döngüsü
For döngüsünün genel yapısı aşağıdaki gibidir.
For i := ilkdeğer to sondeğer do
begin
komut;
end;
Burada to kullanıldığı için i artarak değerler alır. downto kullanıldığı zaman değer i değerleri azalarak gider.
For i := ilkdeğer downto sondeğer do
begin
komut;
end;
Örnek : var
i : array [ 1. . 20 ] of string;
k : integer;
begin
for i := 1 to 20 do
i [ k ] := InputBox( i değer girişi , Inttostr (k) + . nin adı , );
end;
While Do Döngüsü
Bir şart gerçekleştiği zaman çalışması gereken program bloklarında kullanılır. Genel yapısı aşağıdaki gibidir.
While şart do
Begin
Komutlar;
end;
Örnek :var
i : integer;
Begin
i := 0;
while i < 10 do Begin Label1. Caption := inttostr (i); i := i + 1; end; Repeat - Until Döngüsü Genel yapısı aşağıdaki gibidir. şart gerçekleşene kadar çalışması gereken kısımlarda kullanılır. Repeat Komut; Until Şart; Örnek: var i : integer; begin repeat i := 50; Until (i>0) and (i < 50) end; Döngü Kontrol İfadeleri Bazı durumlarda döngü bitmeden döngüden çıkılmak istenebilir. Bu gibi durumlarda döngü kontrol deyimlerini kullanmak gerekir. Bunlardan bazıları Break, Continue gibi deyimlerdir. Break Break kontrol deyimi For, While veya Repeat döngülerinden birinde döngüden çıkmak için kullanılır. Aşağıdaki örneği inceleyelim. Örnek
rocedure TForm1. Button1. Click (Sender : TObject); var i : array [1. . 20 ] of string; k : integer; begin for i := 1 to 20 do if i [ k ] = 'Bahadir' then begin break; if > 50 then beginShowMessages ( Aranan kayıt bulunamadı. Tekrar deneyiniz. . . );
end
else
ShowMessages (Inttostr (k) + . kişi);
end;
end;
Continue
Continue; For, While veya Repeat döngülerinde bazı şartlar gerçekleştiğinde döngünün sonuna gitmeden tekrar başa dönmesini sağlar.
Örnek:var
i : integer;
Begin
for i := 1 to 20 do
if i<10 continue; end; ShowMessages(Inttostr (i)); end; Exit Exit; mevcut program bloğundan, bloğun sonuna ulaşmadan çıkmaya yarar. Örnek : var i : integer; begin i := strtoint (Edit1. Text); if i <10 then begin exit; end else Edit1. Text := 'i'nin değerleri 10'dan büyük. '; end; end; Halt Programdan çıkış sağlar. Örnek:Begin Form1. Halt; // Programdan çıkış sağlar. end; Whit Do Herhangi bir kontrol elemanının birden fazla özelliğini değiştirmek için yada metodlara ulaşmak için kullanılır. Genel kullanımım şekli aşağıdaki gibidir. With kontroladi do Begin . . . . end; Borland Delphi'de Veri Tabanı Veri Tabanı Dosyası, Delphi ile birlikte gelen Borland Database Desktop ile tasarlanabilir. Bunun dışında Visual Dbase, Dbase for Windows, Paradox, Dbase VI, Access gibi veri tabanı programlarıda desteklenir. Şimdi Database Desktop programı ile veritabanı hazırlamaya başlayalım. Database Desktop ile Veritabanı Hazırlanması Delphi ile gelen Database Desktop programını çalıştırın. Daha sonra tablo hazırlayacağız. Bunun için File-New-Table menüsüne tıklayınız. Açılan pencere'de dBASE for Windows'u seçin ve Ok tuşuna tıklayın. Veri tabanındaki alanları tanımlayabilmemiz için pencere açılacaktır. Açılan bu penceredeki sütunlar aşağıdaki özellikleri belirtir. 1) Field Name :Bu sütuna alanın ismi yazılır. (Örneğin Adı Soyadı vb. ) 2) Type :Bu alana girilecek olan bilginin tipini giriyoruz. Aşağıda bu tipleri belirteceğim. 2-1) Character :Bu alana girilen bilgi harflerden veya rakamlardan veya her ikisinin karışımından olabilir. 2-2) Number :Bu alana girilen bilgi sadece rakamlardan ibarettir. 2-3) Date :Tarih bilgileri bu tipte tanımlanır. 2-4) Logical :Evet - Hayır, Açık - Kapalı gibi sadece iki durumdan oluşan olaylar bu tipte tanımlanır. 2-5) Memo :Uzun metinler bu tipte tanımlanır. 2-6) Binary :Resim, ses gibi özel alanlar bu tipte tanımlanır. 3) Size :Bu sütunada karakter sınırı yazılır (Örneğin 10 yazıldığında; 10 karaktere kadar klavyeden giriş yapılır. Not : Sütunlara bilgiler girildikten sonra Save As tuşuna basılarak oluşturduğumuz Tablo kaydedilir. Wizard Kullanılarak Veritabanı Hazırlanması Borland Delphi bize bir kolaylık daha sunmuştur. DataBase Form Wizard'ı kullanarak veri tabanınızı hazırlayabilirsiniz. Şimdi adım adım Wizard kullanararak Tablomuzu oluşturalım. İlk önce Delphi programını çalıştırınız. Bundan sonra File menüsünden New menüsüne tıklayın. Açılan pencerede Business kısmına geçiniz. Burada DataBase Form Wizard'ı seçip Ok tuşuna basınız. Karşımıza Database Form Wizard penceresi çıkar. Bundan sonra; Eğer tek tablonuz varsa Create a simple Form ' u işaretleyin. Eğer birden fazla tabloyu ilişikli şekilde göstermek istiyorsanız Create a Master / detail Form düğmesini seçin sonra Next tuşuna basınız. çıkan formda kullanılacak tabloyu belirleyeceğiz. Eğer bir DBF dosyası varsa onun bulunduğu dizine giderek seçebilir veya Driver or Alias Name kutusunda DataBase Explorer ile düzenlenmiş veri tabanından biri seçilebilir. Biz Örnek olarak Borland Shared / Data dizinindeki animals. dbf'yi seçeceğiz. animals. dbf seçildikten sonra Next tuşuna basınız. Çıkan pencerede >> tuşuna basarak bütün alanları seçeceğiz. Alanları seçtikten sonra Next tuşuna basın. Çıkan pencerede alanları yatay (horizantal), düşey (Vertically) veya in a Grid şeklinde mi sıralanacağını belirleyip Next tuşuna tıklayınız. En son çıkan pencerede Finish tuşuna basınız. Böylece tablomuzu otomatik olarak oluşturmuş olduk.
Veritabanı Bileşenleri
Data Access kısmındaki kontroller program çalıştığında ekranda gözükmeyen bileşenlerdir. Bu bileşenler Data Controls kısmındaki kontroller ile görüntülenecek veriler için veritabanları ile köprü vazifesi görürler.
TTable :En önemli özellikleri DataBase Name ve Table Namedir. Database Name e BDE içinde tanımladığımız alias verilebilir. Örneğin. Formumuza Data Access kısmından 1 tane TTable yerleştirelim. Bunun Database kısmına DBDEMOS aliasını seçelim. Daha sonra Table Name kısmındaki ComboBoxtan animals. dbf yi seçelim.
DataSource:Verilerin data controls kısmındaki bileşenler yardımıyla görüntülenmesi için table, query gibi kontrolleri mutlaka Datasource e bağlanması gerekmektedir. Az önce formumuza Table yerleştirmiştik. Şimdi formumuza Data Access kısmından Data Source kontrolünü yerleştirelim. Object Inspector penceresinden Dataset özelliğini az önce koyduğumuz Table1′e ilişiklendirelim.
DBEdit :Görsel kontrollerden biridir. Data Controls dan seçip formumuza yerleştirelim. DbGridin önemli kısımlarından DataSource ve DataFielddir. Şimdi DataSource kısmında DataSource1′i seçelim. DataField kısmından da Area yı seçelim. Gerekli diğer kontrolleride yerleştirdikten sonra; Table1′i seçerek Object Inspectorden Active kısmını True yapalım sonra programı F9 tuşuna basarak çalıştıralım. Görüleceği gibi animals. dbfye ait bütün bilgiler ekranımızda belirdi.
DbImage :Veritabanlarına resim içeren alanların işlenmesi için kullanılır.
DbGrid :Verilerin gösterilmesi için kullanılır. Gösterilecek alanlar ayarlanabilir, verilerin fontu değiştirilebilir. Az önceki örneğimizdeki formumuza Data Controls kısmından DbGrid yerleştirelim. Daha sonra Object Inspectorde DataSource özelliğini DataSource1 değerini verelim. Böylece programı çalıştırdığımız zaman Grid sütunlarında, alanlar ise satırlarında gösterildiğini göreceğiz.
DbNavigator :Veriler üzerinde güncelleme, silme, yeni kayıt ekleme, ileri geri gitme vb. gibi işlemlerin yapıldığı araç çubuğudur. Örneğimizde formumuza Data Controls kısmından DbNavigator yerleştirelim ve Object Inspector kısmında Data Source özelliğini Data Source1 yapalım. Programı çalıştırdığınız zaman istediğiniz işlemleri DbNavigator çubuğuyla yapabileceğinizi göreceksiniz. Bu çubuktaki özellikleri inceleyelim.
First :İlk kayda gider
Prior :Bir önceki kayda gider
Next :Bir sonraki kayda gider
Last :En son kayda gider
Insert :Mevcut kayıttan önce araya bir kayıt ekler
Delete :Mevcut kaydı siler bir sonraki kaydı görüntüler
Edit :Mevcut kaydın değiştirilmesini sağlar
Post :Yapılan değişiklikleri veri tabanı dosyasına yazar
Cancel :Girilen değişiklikleri iptal eder
******* :Mevcut kaydı yeniden görüntüler. Yani Güncelleme yapar
Not : DbNavigatorün ShowHint özelliği True yapılarak bu düğmelerin ne işe yaradığı üzerine gelindiği zaman yazacaktır.
DBEdit
BText ile aynıdır, ek olarak veriler üzerinde değişiklik yapılabilir. Bunlarda Data Source özelliği Data Source1 kısmına ilişiklenir ve DataField özelliğindede ilgili kısım seçilir.DbText :Label ile aynıdır. Bağlı olduğu tablodan belirtilen alan bilgisini görüntüler. Genelde üzerinde değişiklik yapılmayacak alanların gösterilmesinde kullanılır.
DBMemo :Birden fazla satırın veya 255 karakterden daha uzun verilerin saklanması ve gösterilmesi için kullanılır.
DBListBox :Verilen alan değeri eğer liste içinde bulunuyorsa otomatik olarak seçilir. Bileşin listesini biz doldurmak zorundayız. Verilen alan ile ilgili değerler otomatik olarak gelmez.
DBComboBox :TListbox ile aynıdır. Bu kontrol aracılığı ile combobox içinde bulunabilecek değerler belirlenir ve kullanıcının bu değerlerden birisini seçmesi sağlanır. Önce DataSource özelliği ile kullanılacak tablo ve DataField özelliği ile de comboBoxun bağlantı kuracağı alan belirlenir. DBComboBox içinde bulunacak değerler ise bu kontrolün Items özelliği ile açılan pencereden belirlenir.
DBRadioGroup :Bir alana girilecek bilgi sayısı sınırlı ise bu kontrol kullanılır. DataSource özelliği ile kullanılacak tablo ve DataField özelliği ile de bağlantı kurulacak alan belirlenir ve Caption ile alanın ismi değiştirilebilir.
DBChart
BChart kontrolü kullanılarak veri tabanımızda bulunan bilgileri grafiksel olarak ifade edebiliriz. Bu kontrol ile birden fazla grafiği bir arada görebiliriz. Farklı veri tabanlarında bulunan bilgileri bile aynı grafik üzerinde gösterebilmekte ve böylece farklı verilerin analizi grafiksel olarak gerçekleştirilebilmektedir.TQuery Kontrolü İle Veri Sorgulama
Delphide Veri Sorgulama işlemi TQuery kontrolü ile olur. TQuery kontrolüne ait SQL özelliği; hem bir editör olarak ve hem de doğrudan SQL komutları yazılıp çalıştırılmak suretiyle kullanılan bir özelliktir. Şimdi Query1 kontrolüyle sorgulama işlemlerine başlayalım.
Tüm Sütunları Listelemek
Aşağıdaki örneği inceleyelim.
Örnek :
Liste. dbf adlı veri tabanımız olsun. Bunu Query1 kontrolü ile sorgulayıp listelemek istiyoruz. Bunun için yapmamız gerekenler şunlardır. İlk önce formumuza Data Access kısmından Query1 bileşeni ile DataSource1 bileşeni yerleştirelim. DataSource1′in Dataset özelliğini Query1 yapalım. Daha sonra Data Controls kısmından formumuza DbGrid yerleştirelim ve Object Inspectorden DataSource özelliğini DataSource1 yapalım. Daha sonra Query1′in DataBaseName özelliğini alias olarak tanımlanan önceden oluşturduğumuz liste. dbfyi seçelim. Sonra Query1′in SQL özelliğine gidip çıkan pencerede aşağıdaki SQL ifadesini yazalım.
SELECT * FROM liste
Sonra Query1′in Object Inspectorden Active özelliğini True yapalım ve programımızı F9′a basarak çalıştıralım. DbGridde görüleceği gibi liste. dbfdeki bütün bilgiler listenmiştir.
İstenilen Sütunları Listelemek
istenilen sütunlar listelenmek istenirse Query1′in SQL özelliğine şu SQL komutu yazılmalıdır.
SELECT adi, soyadi, adresi FROM liste
Not :liste. dbf adlı veri tabanımızdan sadece adi, soyadi, adresi adlı sütunlar ve bu sütunlardaki bilgileri listelemiş olduk.
Tekrarlı Kayıtları Bir Defa Listelemek
Bir tabloda bulunan aynı kayıtları bir kez listelemek için DISTINCT komutu kullanılır. Bunun için; Query1′in SQL özelliğine şu SQL komutu yazılmalıdır.
SELECT DISTINCT adi, soyadi, adresi FROM liste
Şartlı Sorgulama yapmak istersek aşağıdaki gibi SQL komutu kullanmak gerekir.
SELECT adi, soyadi, adresi FROM liste WHERE adi = Bahadir
Örnek1: İsminin başharfi B ile başlayanları sorgulayalım. Aşağıdaki SQL komutunu inceleyiniz.
SELECT DISTINCT adi, soyadi, adresi FROM liste WHERE adi LIKE , B%
Örnek2: İki şartı aynı anda sağlama. Örneğimizi inceleyelim.
SELECT DISTINCT adi, soyadi, adresi, maas FROM liste WHERE (adi = B% and maas > 10000)
iki şarttan biri gerçekleşmesi isteniyorsa yukardaki örnekte And yerine Or kullanılacak.
Verileri Sıralamak
Tabloda bulunan verileri A-Zye veya Z-Aya sıralayabiliriz. Bunun için aşağıdaki örnekleri inceleyelim.
Örnek1: SELECT DISTINCT adi, soyadi, adresi, maas FROM liste WHERE Order By adi ASC (A-Zya sıralar)
Örnek2: SELECT DISTINCT adi, soyadi, adresi, maas FROM liste WHERE Order By adi DESC (Z-Aya sıralar)
Verileri Gruplandırmak
Bir tabloda yer alan kişilerin farklı zamanlardaki yaptıkları işlerin miktarı gruplandırmak suretiyle tek bir tabloda listelenebilir. Bunun için Group BY komutunu kullanacağız.
SELECT adi, soyadi, SUM (toplam_fiyat)Genel_toplam FROM liste Where fiyat = TL GROUP BY adi
Önemli Not :Şimdiye kadar Query1′in SQL özelliğine SQL komutları yazarak sorgulamalar yaptık. Şimdi kod penceresinde yazacağımız program koduyla veri sorgulayacağız.
Örnek
arametreye bağlı olarak veri sorgulamasıprocedure TForm1. Button1Click (Sender : TObject); // Button1 adlı butona kodumuzu yazıyoruz.
begin
Query1. Close;
Query1. ParamByNAme( Adi ). AsString := Edit1. Text;
Query1. Open;
end;
Sütun Sorgulama
Bunu yaparken DataSource1 in DataSet özelliğini Query1; Query1′in DataBaseName özelliğini veri tabanınız (bizim örnekte liste. dbf); DBGrid1 in DataSource özelliğinide DataSource1 yapınız.
Örnek:
procedure TForm1. Button1Click (Sender : TObject);
begin
Query1. SQL. Clear;
Query1. SQL. Add( Select adi, soyadi, adresi, maas From liste );
Query1. Open;
end;
Programımızı çalıştırıp Button1′e tıkladığımız zaman DBGridde istediğimiz bilgilerin listelendiğini görürüz.
Ekleme Sorgusu
Formumuza Button1 koyalım. Caption özelliğine Ekle yazalım. Ekle butonuna aşağıdaki kodları yazalım. (formumuza Query1, DataSource1 ve DBGrid1 yerleştirilmiş varsayıyorum. )
procedure TForm1. EkleClick (Sender : TObject);
begin
Query1. SQL. Add (INSERT into liste );
Query1. SQL. Add ( (ADI, SOYADI) );
Query1. SQL. Add (values ( Bahadir , Sahin ) );
Query1. ExecSQL;
end;
Not: Programı çalıştırıp Ekle butonuna bastığımız zaman kodda yazmış olduğumuz Bahadir Sahin i veri tabanına ekler.
Veri Güncellemek
Tablomuzda bulunan verilerimizi güncellemek için UPDATE i kullanacağız. Bunun için Formumuza Button1 koyalım. Caption özelliğine Güncelle yazalım. Güncelle butonuna aşağıdaki kodları yazalım.
procedure TForm1. GuncelleClick (Sender : TObject);
begin
Query1. SQL. Clear;
Query1. SQL. Add ( UPDATE liste set maas = 10000 where ADI = Bahadir );
Query1. ExecSQL;
end;
Veri Silme Sorgusu
procedure TForm1. SilClick (Sender : TObject);
begin
Query1. SQL. Clear;
Query1. SQL. Add ( Delete from liste where ADI = Bahadir );
Query1. ExecSQL;
end;
Parametreye Bağlı Olarak Veri Sorgulama
procedure TForm1. SorguClick (Sender : TObject);
begin
Query1. SQL. Clear;
Query1. SQL. Add(Select ADI, SOYADI from liste Where ADI =:a);
Query1. ParamByName (a). AsString := Edit1. Text;
Query1. Open;
end;
Borland Delphide QReport Bileşenleri ile Rapor Hazırlama
Daha önceki bölümlerde veri tabanını nasıl oluşturduğumuzu ve bu veri tabanına yazmış olduğumuz verileri nasıl sorgulayıp listelediğimizi görmüştük. Şimdi ise yapmış olduğumuz işlerin meyvesini almaya geldi. Nasıl mı? Tabiki QReport ile. . . QReport ile Printerdan çıktı alabiliriz. Şimdi QReportun özelliklerini inceleyelim.
Bölüm (Band) yapısına dayanan rapor üretici
QReport bileşenleri ile görsel rapor tasarımı
Rapor çıktısı verme
Anında önizleme imkanı
Limitsiz Memo alanları
Limitsiz Grup sayısı
Karmaşık rapor tasarımı
İsteğe uyarlanabilir rapor tasarımı
Yazdırılabilir grafik formatları
Geliştirilmiş hesap ifadeleri
Tam yazıcı kontrolü vb. diğer özellikler. . .
Şimdi adım adım Rapor oluşturmaya başlayalım. Bir rapor formu en basit aşağıdaki bileşenlerden meydana gelir.
DataSet (TTable) elemanı
QuickReport (TTable ile bağlantılı)
QuickReport üzerine alınan QRBand bileşeni
TQuickRep elemanının Bands özelliği altındaki HasDetail özelliğinin True yapılması
Detail bölümü üzerine yazılabilir TQRDBText elemanı
Bunları öğrendikten sonra raporumuzu hazırlamaya devam edelim. İlk önce Formumuza Data Access kısmından TTable kontrolünü yerleştirelim. Table1′in Object Inspectoründeki DatabaseName özelliğini oluşturduğumuz aliası (Ben liste. dbf oluşturdum. Sizde oluşturduğunuz veri tabanını seçin. ) seçelim. TableName de veritabanının ismini seçelim. Table1′in Active özelliğini True yapalım. Sonra QReport kısmından QuickRep1 elemanın yerleştirelim ve DataSet özelliğini Table1 yapalım. Daha sonra Bands özelliğine tıklayıp HasDetail özelliğini True yapalım. Bu işlem ile form üzerine veri alanlarının yer alacağı bölümü eklemiş olduk. Şimdi bir örnek yapalım.
Örnek: Yukarıdaki işlemleri gerçekleştirdikten sonra QReport kısmından 5 adet QRDBText kontrolü alıp Details kısmına yerleştirelim ve herbir QRDBTextin Dataset özelliğini Table1 ve DataField özelliğinide liste. dbfde bulunan sütun alanlarından birini seçelim (Mesela ADI, SOYADI, ADRESI). Basit bir rapor yapmış olduk. Şimdi tasarım zamanındaki raporu görebilmek için QuickRep1′in üzerindeyken Mouseın sağ tuşuna tıklayalım. Karşımıza bir menü çıkar. Şimdi bu menüdeki özellikleri inceleyelim.
Report Setting :Tasarım zamanı rapor ile ilgili ayarların yer aldığı pencereye ulaşılır.
Zoom in :Tasarım zamanında rapor üzerindeki bileşenler daha büyük gösterilir.
Zoom Out :Tasarım zamanında rapor üzerindeki bileşenler daha küçük gösterilir.
Rotate Band View :Rapor üzerinde yer alan bileşenlerin yerleri değiştirilir.
Hide Bands :Bu özellikle bileşenler gizlenir.
Reset :Gizlenen bölümleri tekrar gösterir.
Preview :Bu özellik; Raporumuzun ekran görüntüsünü çıkarır.
Raporla İlgili Ayarlar
Tasarım zamanında raporla ilgili ayarların yapılabilmesi için QuickRep1 e sağ tıklanır. Açılan menüde Report Setting seçeneği seçilir. Açılan menüde;
Paper Size :Kağıdın tipi belirlenir.
Length :Sayfa uzunluğu belirlenir.
Width :Sayfa genişliği belirlenir.
Margins :Kenarlarda bırakılacak boşluk miktarı belirlenir.
Column Space :Sütun genişliği belirlenir.
Number of Columns :Sütun sayısı belirlenir.
Other :Bu kısımda raporda kullanılacak font adı, büyüklüğü ve ölçü birimi ayarlanır.
Page Frame :Bu bölümde ise rapor önizleme modunda iken gözükecek çerçeveler, çerçevenin rengi, kalınlığı ayarlanır.
Bands :Rapora eklenecek bölümler (Band) seçilir.
Page Header :Rapora Sayfa Başlığı verilir.
Title :Başlık girilir.
Column Header :Sütun başlıkları girilir.
Detail Band :Veri alanlarının yer aldığı bölümdür.
Page Footer :Sayfanın altında yer alan sayfa alt bilgilerini ekler.
Summary :Raporla ilgili ek açıklamaları ekler.
Çalışma Anında Rapor Önizleme
Bunun için şu işlemleri yapınız. İlk önce Formumuza bir Button ekleyin ve bu button1′in Caption özelliğine Raporla yazınız. Daha sonra butonun OnClick kısmına aşağıdaki kodu yazınız.
Procedure TForm1. RaporlaClick (Sender : TObject);
begin
QuickRep1. Preview;
end;
Programı çalıştırıp Raporla butonuna bastığımız zaman raporumuzun ekran görüntüsü karşımıza gelir.
Not :Kayıtları direk yazıcıya göndermek istiyorsak Butonun OnClick olayına şu kodu yazacağız.
QuickRep1. Print;
Wizard Kullanarak Rapor Hazırlama
File / New Aplication u seçin.
File / New menüsünden Business kısmına geçiniz. Buradan QuickReport Wizard seçeneğini seçiniz. Sonra Ok düğmesine basınız.
Çıkan pencerede Start Wizard düğmesiyle bir sonraki adıma geçelim.
Alias or Directory kutusunda bağlantı kuracağımız veritabanının bulunduğu dizini seçiyoruz. Table Name kısmınada veri tabanımızın ismini seçiyoruz.
Tablo seçildikten sonra; tablomuzda yer alan sütunlar görülecektir. Raporda bulunmasını istediğimiz alanları belirleyip > veya hepsini seçersek >> tuşuyla sağ taraftaki listeye alalım ve bu işlemi bitirdikten sonra Finish düğmesine basalım. Böylece Wizard kullanarak otomatik olarak raporumuzu oluşturmuş bulunuyoruz.
Veri Süzmek ve Sıralamak
QuickReport; verileri sıralayacak herhangi bir özelliğe sahip değildir. Veriler girildikleri sırada basılırlar. Veri tabanı içindeki veri alanlarının index olarak tanımlanması gerekir. Bu işlemden sonra TTable elemanının IndexName özelliği ile belirtilmesi gerekir. TQuery elemanıylada istenilen şekilde verileri süzmek mümkündür. Veri süzme birkaç şekilde yapılır. TTable. Filter özelliği bir süzme koşulu ekler. Bu sırada TTable. Filtered özelliği True olması gerekir. Diğer yol SQL kullanılarak istenilen kayıtları elde etmektir. Bir diğer seçenek ise Detail bandının PrintEvent olayını kullanmaktır.
Sayfa Büyüklüğü ve Kenar Boşluklarını Ayarlama
Bunun için QuickRep1 elemanının Page özelliğine tıklanarak açılan alt özellikler aracılığıyla rapor tasarımında kullanılacak olan sayfanın büyüklüğü ve kenar boşlukları kolay bir şekilde ayarlanır.
Not: QuickRep1′in içinde varsayılan yazı tipleri seçilebilir. bunun için Font özelliğine tıklanması gerekir. Burada font adı, tipi, rengi fontun altı veya üstü çizili olma durumu ayarlanabilir.
Rapor Başlığı
Rapor tanımlama QuickReportun Description özelliği ile yapılır. Bu seçeneği tıklayalım ve açılan pencereye raporla ilgili bilgileri girelim. Bir rapor başlığı TQRSysData elemanı aracılığıyla yazdırılabilir. Başlık aşağıdaki kodla oluşturulabilir.
Örnek
rocedure TForm1. Button1Click(Sender :TObject);begin
with QuickRep1 do
begin
Report Title := Personel Bilgisi Raporu ;
Bands. HasTitle := True;
with TQRSysData (Bands. TitleBand. AddPrintable (TQRSysData)) do
begin
Data := qrsReportTitle;
AlignToBand := true;
Aligment := taCenter;
end;
Preview;
end;
end;
Bir Rapora Bölüm Eklemek
Bir rapora bölüm eklemek için Object Inspector penceresinden TQuickRep elemanına ait Bands özelliğine tıklamak ve çıkan alt bölümdeki özelliklerin değerini true yapmaktır.
Quick Reportta Kullanılan Operatörler
Operatör Açıklama
+ Toplama
- Çıkarma
* Çarpma
/ Bölme
() Parantez
And Mantıksal And
Or Mantıksal Or
Not Mantıksal Not
= Eşit
< Küçük > Büyük
<= Küçük eşit >= Büyük eşit
< > Eşit değil
QuickReport Fonksiyonları
Date :Mevcut tarihi string olarak geri gönderir. Rapor üzerine QRExpr elemanı alınarak Expression özelliğine Date verilerek kullanılır.
Time :Mevcut saati stringe çevirir. Rapor üzerine QRExpr elemanı alınarak Expression özelliğine Time verilerek kullanılır.
Str (sayı) :Sayısal bir ifadeyi stringe çevirir.
Copy(str, s, l):Bir ifadenin içinde bulunan belli bir bölümü geri gönderir.
Rapora Sayfa Numarası ve Tarih Eklemek
Raporumuza sayfa numarası ve tarih eklemek için; rapor üzerine QRB elemanı alarak BandType özelliğini rbPageFooter yapalım. Daha sonra QRSYSData kontrolünden iki tane alıp birincisinin Data özelliğini qrsDate ve Text özelliğine Basım Tarihi , ikincisinin Data özelliğini qrsPageNumber ve Text özelliğini de Sayfa : yapalım. Raporu Previewe tıklayarak önizlemeye alırsak sayfanın sonunda Basım Tarihi ve Sayfa Numarasının yazılmış olduğunu görürüz.
Delphi ile MS Access Databaseine Bağlantı
Delphiden MS Access Databaseine ulaşabilmek için sırasıyla yapılması gerekenler aşağıdaki gibidir:
1. Windows Control Paneli açın
2. ODBC simgesini çift tıklayın
3. User DSN tabına gelin ve Add butonuna basın
4. Driver olarak Microsoft Access Driver (*. mdb) yi seçin ve Finish butonuna basın
5. Data Source Namei olarak kullanmak istediğiniz bir isim verin. Description kısmına isterseniz databaseinizle ilgili bir açıklama yazabilirsiniz.
6. Daha sonra Select butonuna basarak database isminizi verin
7. Advanced butonuna basarak kullanıcı adı ve şifresi tanımlayabilirsiniz (zorunlu değil)
8. OK butonuna basıp ODBC ekranını kapatın
9. Şimdi programınıza bir TDatabase objesi ekleyin
10. AliasName olarak ODBC ayarlarında verdiğiniz (5) Data Source Namei seçin
11. Database Name olarak istediğiniz bir isim yazın
12. Eğer 7. basamakta bir kullanıcı adı ve şifresi girmediyseniz login ekranın çıkmaması için LoginPrompt seçeneğini false yapın
Not :Eğer databasein bir kullanıcı adı ve şifresi varsa LoginPrompt seçeneğini False yapmanız durumunda databasee ulaşamazsınız.
13. Programınıza bit TTable ekleyin
14. Database Name kısmına TDatabase bileşeninde Database Name kısmına 11. adımda verdiğiniz ismi seçin
15. Programınıza bit TDataSource ekleyin
16. DataSet değeri olarak 13. adımda eklediğiniz TTable adını verin
Artık MS Access Databaseine bağlı bir tablea sahipsiniz.
Borland Delphide Yapılmış Bazı Yararlı Programlar
Databasede Türkçe Problemi
BDE administor programında configuration/dirvers/native/[kullandığın dosya türü] seçeneklerinde langdriver kısmını türkçe bir sürücü olarak değiştir. Bunu yaptıktan sonra delphi ile türkçe karakterleri görebilirsiniz
Bu ayarı yaptıktan sonra Database Desktopta Türkçe karakterler yine görünmeyecek.
Enter Tuşu Kullanımı
Windows programlarında bir alttaki alana geçmek için TAB tuşu kullanılır. Ancak DOS programlarından gelen alışkanlıkla kullanıcılar hep Enter ile alt alana geçmek ister ve bu bir tik olmuştur.
Delphide Enter tuşu ile bir alt alana geçmek için bir yöntem;
Formun Keypreview olayını True yapılır.
Form üzerinde herhangiki tüm bileşenlere Default false yaplır.
formun onKeypres olayına aşağıdaki function ilave edilir.
procedure TAdresformu. FormKeyPress(Sender: TObject; var Key: Char);
begin
if Key = #13 then begin
Key := #0;
if (Sender is TDBGrid) then
TDBGrid(Sender). Perform(WM_KeyDown, VK_Tab, 0)
else
Perform(Wm_NextDlgCtl, 0, 0);
end;
Açık Windows Uygulamalarının Gösterilmesi
Burada EnumWindows API fonksiyonuyla bir window handle ve pointer parametreleri çağrılarak gizli ve görünür uygulamalar listelenir.
//AnaForm üzerine bir ListBox1 ve Button1 ekleyin
//implementation {$R *. DFM} altyna a?a?ydaki fonksiyonu yaz
function EnumWindowsProc(Wnd : HWnd;Form : TForm1) : Boolean;
Export; {$ifdef Win32} StdCall; {$endif}
var
Buffer : Array[0. . 99] of char;
begin
GetWindowText(Wnd, Buffer, 100);
if StrLen(Buffer)
<> 0 then
Form1. ListBox1. Items. Add(StrPas(Buffer));
Result := True;
end;
procedure TForm1. Button1Click(Sender: TObject);
begin //Tüm gizli ve görünür uygulamalary listele
EnumWindows(@EnumWindowsProc, LongInt(Self));
end;
Delphide Yazılan Kodla Exe Çalıştırma
Aşağıdaki örnek kod verilen web sitesini Internet Explorer ı çalıştırarak açar.
procedure TForm1. Button1Click(Sender: TObject);
begin
winexec(C:\Program Files\Internet Explorer\iexplore. exe wwww. programlama. com, SW_MAXIMIZE);
end;
Bir Harddiskin Seri Numarasının Bulunması
Hard diskin seri numarasını bulur.
procedure TForm1. Button1Click(Sender: TObject);
var
VolumeSerialNumber : DWORD;
MaximumComponentLength : DWORD;
FileSystemFlags : DWORD;
SerialNumber : string;
begin
GetVolumeInformation(C:\, nil, 0, @VolumeSerialNumber,
MaximumComponentLength, FileSystemFlags, nil, 0);
SerialNumber := IntToHex(HiWord(VolumeSerialNumber), 4) + - + IntToHex(LoWord(VolumeSerialNumber), 4);
Memo1. Lines. Add(SerialNumber);
end;
Windowsun Belgeler Menüsünü Temizleme
Formun uses kısmına ShlOBJ şeklinde ilave yapın; bir butona veya herhangi bir olayın event ine de;
SHAddToRecentDocs(SHARD_PATH, nil); şeklinde yazın.
Ekran Görüntüsü Aktarma
Belirttiğiniz sınırlar dahilinde ekranın belli bir alanını formunuzun üzerine koymak isterseniz. Formunuza image1 adlı bir resim objesi ekleyin ve daha sonra formunuzun create olayına şu kodu yazın.
procedure TForm1. FormCreate(Sender: TObject);
var
DCDesk: HDC;
begin
DCDesk:=GetWindowDC(GetDesktopWindow);
BitBlt(Image1. Canvas. Handle, 0, 0, Screen. Width, Screen. Height, DCDesk, 0, 0, SRCCOPY);
ReleaseDC(GetDesktopWindow, DCDesk);
end;
Mouse Pointerı Gizlemek
Mouse Pointerı gizlemek için ShowCursor(False) komutunu kullanmak yeterli. Tabi yeniden görünmesini sağlamak için ShowCursor(True) komutunu kullanıyoruz.
İmlecin Ekrandaki Yerinin Belirlenmesi
İmlecin o anda ekranın neresinde olduğunu bulan ufak bir kod parçası.
procedure TForm1. Button1Click(Sender: TObject);
var Yer:TPoint;
begin
if Assigned(ActiveControl) then
begin
Yer:=Point(0, 0); { burda 0, 0 imleçin ekrandaki yeri oluyor }
ActiveControl. ClientToScreen(Yer);
SetCursorPos(Yer. X, Yer. Y);
end;
end;
Başlat Menüsü Programlarının Tespit Edilmesi
Başlat menüsünde hangi programların bulunduğunu tespit eden bir kod parçası. Forma bir ListBox, bir Buton, birde DDEClientConv nesnesi ekleyip, Service ve Topic özelligini Progman olarak giriniz.
var
B
char; procedure TForm1. Button1Click(Sender: TObject);
begin
ListBox1. Items. clear;
B := DDEClientConv1. RequestData(Groups);
ListBox1. Items. SetText(B);
StrDispose(B);
end;
Register Kullanım Örneği
Windows açılırken programınızın otomatik olarak başlatılıp başlatılmamasını nasıl ayarlarsınız. İşte size güzel bir örnek kod. Formunuza CheckBox Ekleyin ve adını Autorun yapın (veya ne isterseniz. ) ve formun Close Olayına Aşağıdaki kodları yazın.
procedure Tfilesetup. FormClose(Sender: TObject; var Action: TCloseAction);
var
AppExe :string;
begin
if autorun. Checked=true then begin
with TRegistry. Create do
try
RootKey := HKEY_CURRENT_USER;
if OpenKey (\SOFTWARE\Microsoft\Windows\CurrentVersion\Run, true) then
AppExe:=#34+Application. Exename+#34;
WriteString(Proton, AppExe);
finally
end;
end;
//DeleteValue(Proton); İse Programınız Registry den Siler
end;
Ekran Çözünürlüğünün Değiştirilmesi
Programınızdan ekran çözünürlüğünü değiştirmek isterseniz yararlı bir kod.
{Ekran Çözünürlüğü Örneği-PCnizin Mevcut Ekran Ayarları}
// AnaForm üzerine ListBox1 ve Button1 bileşenlerini yerleştirin
{Ana formun OnCreate olayı}
procedure TForm1. FormCreate(Sender: TObject);
var
i : Integer;
DevMode : TDevMode;
begin
Button1. Enabled:=False;
i := 0;
while EnumDisplaySettings(nil, i, Devmode) do begin
with Devmode do
ListBox1. Items. Add(Format(%dx%d %d Colors, [dmPelsWidth, dmPelsHeight, 1 shl dmBitsperPel]));
Inc(i);
end;
end;
{ListBox1′in Onclick olayı}
procedure TForm1. ListBox1Click(Sender: TObject);
// Listede istenilen çözünürlük değeri seçildiğinde Button1′de kullanır hale getir
begin
Button1. Enabled := Listbox1. ItemIndex >= 0;
end;
procedure TForm1. Button1Click(Sender: TObject);
// Seçilen çözünürlük değerini değerini uygula
var
DevMode : TDevMode;
begin
EnumDisplaySettings(nil, Listbox1. ItemIndex, Devmode);
ChangeDisplaySettings(DevMode, 0);
end;
Ekran çözünürlüğünün ekran tarafından desteklenmeyen değerlere ayarlanması ekranınızın bozulmasına neden olabilir.
Mouseun Sağ Tuşuna Kullanmak
Mouseun sağ tuşunun kullanımını anlatan küçük bir kod.
//bu örnekte form üzerinde mouseun sağ tuşuna basılınca merhaba yazan bir mesaj çıkar
procedure TForm1. FormMouseDown(Sender: TObject; Button: TMouseButton; Shift: TShiftState; X, Y: Integer);
begin
if ssright in shift then begin
MessageDlg(Merhaba, mtInformation, [mbOk], 0);
end;
end;
Varsayılan Browser ile Web Adresi Açmak
Programınızdan herhangi bir internet adresini açmak ister misiniz?
Aşağıdaki kodu girmeden önce programın uses komut satırına Shellapi tanımını girmelisiniz.
ShellExecute(0, nil, http://www. programlama. com, nil, nil, SW_SHOWDEFAULT);
Sayıları Formatlı Yazdırmak
Eğer bir ticari program yazıyorsanız, veritabanında bulunmayan bir alanda para ya da benzeri cinsten bir büyüklük göstermek istiyorsanız, ve müşteriniz sizden rahat okuma talep etmişse aşağıdaki kod işinizi görecektir.
procedure TForm1. Button1Click(Sender: TObject);
var
a, i:integer;
s:string;
begin
s:=Edit1. Text;
i:=length(s);
if pos(, , s) <>0 then exit;
for a:=1 to i-1 do if (a mod 3)=0 then insert(, , s, i-a+1);
Edit1. text:=s;
end;
Final Diyaloğunu Açıp Kapatmak
Find diyalog penceresini açıp kapatan bir kod.
H:=FindWindow(PChar(#32770′), Nil); // #32770 Find diyalogun sınıf adıdır.
If H = 0 Then // eğer Find diyalogu açık değilse onu aç. . .
Begin
With dd1 Do
Begin
ConnectMode:=ddeManual;
ServiceApplication:=explorer. exe;
SetLink(Folders, AppProperties);
OpenLink;
ExecuteMacro([FindFolder(, C:\Dene)], False);
CloseLink;
End;
H:=FindWindow(PChar(#32770′), Nil);
End;
ShowMessage(Find File Dialogunu gizle. . . !!);
ShowWindow(H, SW_HIDE);
ShowMessage(Find File Dialogunu göster. . . !!);
ShowWindow(H, SW_SHOW);
Ana Formunuzu Gizleyin
Programınız çalıştığında Ana Formunuzun görünmesini istemiyor musunuz? Çok kolay aşağıdaki kodu projenize ekleyin.
program Project1;
uses
Forms,
Unit1 in Unit1. pas {Form1};
{$R *. RES}
begin
Application. Initialize;
Application. ShowMainForm := False;
Application. CreateForm(TForm1, Form1);
Application. Run;
end;