Sevgili Atatürk Vatan Sana Emanet

cansın' Alıntı:

İttihat ve Terakki Derneği

Mustafa Kemal bir gün iki subay arkadaşıyla Şam çarşısında dolaşırken Hacı Mustafa adlı bir Türk ile tanıştı. Dükkânının tezgâhında felsefe, sosyoloji, tıp konularında kitaplar bulunan Mustafa (Cantekin) bozguncu faaliyetleri nedeniyle önce tutuklanmış, sonra sürülmüş bir eski Askerî tıbbiye öğrencisiydi. Yine, bir gizli siyasal dernek kurmak azmindeydi, ama güvenebileceği kimseleri bulamamıştı. İşte şimdi bir araya geliyorlardı. Mustafa Kemal ve arkadaşları Müfit (Özdeş), Lütfü ve Mustafa (Cantekin) birleşerek Vatan ve Hürriyet Derneği’ni kurdular. (Ekim 1906) Bu dernek, bundan böyle kıta hizmetindeki subaylar tarafından kurulacak olan çeşitli ihtilal derneklerinin de öncüsü sayılabilir. Derneğin Yafa, Kudüs ve Beyrut şubelerini Mustafa Kemal açtı. Ancak Suriye böyle bir derneğin gelişmesine uygun bir çevre değildi. Mustafa Kemal bu nedenle gizlice Selanik’e gitti. Bu tarihte Selanik’te İttihat ve Terakki Derneği henüz kurulmamıştı. Mustafa Kemal eski arkadaşları Ömer Naci, Nusret Sami (Kızıldoğan) ve Hakkı Baha’nın (Pars) katılmalarıyla Selanik’te Vatan ve Hürriyet Derneği’nin bir şubesini kurdu. Selanik’te fazla kalamayarak Şam’a döndü. İzinsiz ayrılığını saklamak için o sırada İngiltere ile Osmanlı Devleti arasında çıkan Akabe sorunu nedeniyle güneye gönderilen birliklerde görev alarak Birissebî’ye gitti. Mustafa Kemal’in ayrılmasından sonra Vatan ve Hürriyet Derneği Selanik’te gelişme gösteremedi. O sırada İttihat ve Terakki Derneği de kurulmuştu. Dr. Nazım’ın aracılığıyla Eylül 1907’de iki dernek İttihat ve Terakki adı altında birleşti.

Mustafa Kemal, Haziran 1907’de kolağası olarak Şam 5. Ordu kurmaylığına, aynı yılın Eylül ayında da Manastır 3. Ordu kurmaylığına nakledilerek karargâhta görevlendirildi. Makedonya’da İttihat ve Terakki Derneği’nin etkisi büyüktü ve bu Dernek bir dernekten çok bir siyasal parti gibi çalışıyordu. Paris’ten gelen Doktor Nazım Bey’in ve diğer arkadaşlarının ısrarıyla İttihat ve Terakki Derneği’ne girdi. (29 Ekim 1907) Derneğin Makedonya’da örgütlenmesi çalışmalarına yardımcı oldu. Ama İttihat ve Terakki kurucuları başına buyruk, kibirli, cüretkâr buldukları için Mustafa Kemal’e pek yanaşmıyorlardı. 22 Haziran 1908’de kendisine ek görev olarak Selanik – Üsküp demiryolu müfettişliği verildi. Mustafa Kemal, Selanik – Üsküp demiryolu üzerindeki şehir ve garnizonlarda derneğin şubelerini açtı, gelişmesi için çalıştı.

İkinci Meşrutiyetin İlanı

Bu arada İttihat ve Terakki Derneği 1876 Anayasası'nın geri getirilmesini isteyen bir bildiri yayımladı. Bu bildiriye yanıt olarak İstanbul hükümeti Rumeli’ye asker gönderdi, ama bunların başındaki subaylar da isyancılara katıldı. İstanbul, çaresiz derneğin isteğini kabul etti ve 23 Temmuz 1908’de İkinci Meşrutiyet ilan edildi. İttihat ve Terakki Derneği üyelerinden Binbaşı Enver (Paşa) bu zaferin kahramanı kabul ediliyordu. Görevi dolayısıyla hareketin içinde bulunmayan Mustafa Kemal gelişmeleri ve durumu dikkatle takip ediyordu. Ona göre ikinci Meşrutiyet hareketinin tek amacı Abdülhamit II’yi dize getirmek ve her yerde deva olacağı sanılan meşrutiyeti ilan etmekten öteye gidememişti, gidemezdi. Çünkü ittihatçıların belirli bir siyasal görüşleri ya da herhangi bir programları yoktu. Mustafa Kemal meşrutiyeti ilan etmekle işin bitmediğini söyleyerek memlekette köklü reformlar yapılmasını, bunun için de İttihat ve Terakki’nin artık açık bir siyasal parti niteliği almasını, ordunun kesin olarak siyasetten çekilmesini şart görüyordu. İttihat ve Terakkicilerle (Talat ve Enver Beyler) Mustafa Kemal arasındaki ciddi görüş ayrılığı bu noktadan çıktı. Bu sırada Trablusgarp’ta meşrutiyet idaresine karşı bir ayaklanma hareketi baş gösterdi. Bu, ittihatçılar için iyi bir fırsattı. Mustafa Kemal’i Selanik’ten uzaklaştırmak için bu fırsatı kullandılar ve gereken önlemleri almak üzere onu Trablusgarp’a gönderdiler. Mustafa Kemal karşılaştığı bütün güçlüklere rağmen hareketi kan dökmeğe mecbur kalmadan bastırdı ve Selanik’e II. Redif tümeni kurmay başkanı olarak döndü. (13 Ocak 1909)

Genişletmek için tıkla ...