- 20 Ağu 2016
- 4,446
- 3
Linux/UNIX isletim sistemini asagidaki gibi bir tür piramit olarak degerlendirebiliriz. Piramidin en alt kısmı islemci, bellek, sabit disk gibi fiziksel parçalardan (hardware) oluşur. Fiziksel parçaların üzerinde Linux/UNIX isletim sistemi çalişır. Isletim sisteminin görevi fiziksel parçalari kontrollü bir şekilde çalıstırmasının yanında, çalışan diğer bütün programlar için sistem çağrıları (system calls) ara yüzeyi sağlamaktır. Sistem çagrılari kullaniciya dosya, süreç (process) ve diger kaynakları oluşturma ve onlar üzerinde işlem yapma imkanını sağlar.
[1-Dosya Sistemi, Yapısı ve Temel komutları/B]
Dosya, çevre bellek üzerinde (disk, disket, CD vb.), kendisine bir isim verilmiş olan bağımsızbir bilgi gurubudur. Linux ta bir dosya, ismi ve bulunduğu dizin ile belirlenir. Doğal olarakaynı dizin içerisinde belirli bir isimde sadece bir tane dosya bulunabilir. Aynı isim fakat farklıiçerikte dosyalar oluşturmak istiyorsanız bunları farklı dizinlere koymalısınız. Dizin kavramıise bildiğiniz gibi, disk içinde belirli bir isimle tanımlanmış disk bölgesi anlamındadır. Bu konulara yeni başlayanlar genellikle dosya ve dizin kavramını karıştırırlar. Bir dizin içerisindeçok sayıda dizin ve dosya bulunabilir fakat dosya içerisinde dizin bulunmaz.
En Sık Karşılaşacağınız Dosya Türleri
Bilgisayar ortamında çok çeşitli tipte dosyalarla karşılaşmak söz konusudur. Bunlardan enyaygın olarak karşılaşılabilecek olanları aşağıdaki sınıflarda toplamak mümkündür.
1) Sistem Dosyaları
Bunlar bilgisayar sisteminin işletimi ile ilgili dosyalarıdır. Genellikle bu tür dosyalar Linuxişletim sisteminin okuyarak sistem işletimi için kullandığı metin tipinde dosyalardır. Linuxsistem sorumlusu bu tür sistem dosyalarının güncellenmesinden sorumludur. Örneğin sistemeyeni bir kullanıcı eklense yada sistemden yani bir kullanıcı çıksa kullanıcı sistem dosyasınıngüncellenmesi gerekir.
2) Kullanıcı Veri Dosyaları
Bu tip dosyalar, linux işletim sistemini kullanan kullanıcıların oluşturduğu yada güncellediğidosyalardır. Bunlarda metin tipi dosyalardır. Sayısal yada alfabetik bilgi içerir.
3) İcra Edilebilir(executable) Dosyalar
Bu tip dosyalar ise, bilgisayarda doğrudan doğruya çalıştırılabilecek komut içerirler. Belirliamaç için oluşturulmuş komut kümesine program adı veriyoruz. İcra edilebilir dosyalar buanlamda program dosyalarıdır. Bunların oluşturulması yada üzerinde değişiklik yapılması özelyazılım ürünleri sayesinde mümkündür.Linux dizin yapısı, hiyerarşik düzendedir. En tepede / ile gösterilen kök dizin (root) vardır,diğer tüm dizin ve dosyalar bunun altındadır. Bu dosyalardan önemli olanlara bir göz atalım:
(/)Kök Dizini içinde
;
/bin Temel komut binary dosyaları.
/boot Sistemin boot edilmesi için gerekli değişmez veriler.
/dev Cihazların bulunduğu dosyalar.
/etc Local sistemimiz için gerekli sistem dosyaları.
/home Kullanıcı dizinleri.
/lib Paylaştırılmış kütüphaneler.
/mnt Geçici bağlantı noktası.
/proc Dosya Sisteminin Process (işlem) bilgileri.
/root root kullanıcısının kök dizini./td>
/sbin Önemli sistem çalıştırılabilir dosyaları.
/tmp Geçici saklama alanı.
/usr İkincil ana hiyerarşi (uygulama programlarını içerir)
/var Değişken veri bölgesi.
Dosya isimleri 255 karakteri aşamaz. Tüm büyük harfler (A-Z), küçük harfler (a-z), rakamlar(0-9) ve noktalama işaretlerinden bir bölümü(.,_ -) dosya ve dizin isimlendirirken kullanılabilir. Dosya isimlerinde aşağıdaki karakterler ise kullanılamaz;
< > ? ? * { } [ ] ( ) ^ ! \ | & $ ? ~
1.1- Linuxta Dizinler (Directories)
Diğer işletim sistemlerinde olduğu gibi Linuxta da, disk, kendine isim verilmiş bir takımbölgelere ayrılır. Bu isimlendirilmiş bölgelere dizin(directory) ismi verilmektedir. Bir diziniçine belirli bir konu ile ilgili çok sayıda dosya konulabilir. Ayrıca bir dizin başka bazı dizinleride içerebilir. Bir dizinin içerdiği bu dizinlere, o dizine ait alt dizin(subdirectories) adı verilmektedir.
Linuxta, diskteki diğer bütün dizinleri içeren dizine kök(root) dizin adı verilir. Bir diskiçerisinde bir tane kök dizin bulunabileceği yukarıdaki tanımdan anlaşılmaktadır. Kök dizineebeveyn dizin (parent directory) adı da verilir. Kök dizin altındaki alt dizinlerde kendilerinebağlı alt dizinler içerebilir ve bu yapı belirli bir derinliğe kadar sürebilir. Kök dizin ve onunaltındaki alt dizin guruplarından oluşan yapıya ağaç yapısı(tree structure) adı verilmektedir.
1.1.1- Dizinler Nasıl İsimlendirilir?
Linuxta dizinlere isim vermek için geçerli kurallar dosyaları isimlendirme kuralı ile aynıdır.Linux dizin isimlerinin uzunluklarında 256 karaktere kadar dizin isimlerini kabul etmektedir.Dizin isimlerinin oluşturulmasında küçük ve büyük harfler, rakamlar ve gibi, _gibi yada. gibi diğer karakterler kullanılabilir. Bunlarla beraber, dizin isimleri içerisinde, *,?,\ veboşluk karakterleri gibi karakterler yer almaz: çünkü bu karakterlerin her birinin Linux kabuğu(shell) içinde özel anlamları vardır. Bir dizin içerisinde bulunan diğer dizinleri veya dosyalarıbelirtmek için / sembolü kullanılır. Örneğin
ifadesi, serdarın usr dizini içinde olduğunu anlatmaktadır. Bu tür bir ifadede serdarınbir dizin mi yoksa bir dosya mı olduğu tam olarak anlaşılamaz ancak usr in dizin olduğukesindir çünkü başka bir dizin yada dosyayı içermektedir. Kök dizin, isim vermeksizin /sembolü ile belirlenir. / sembolünden önce bir isim belirtilmemişse bu durumda / sembolü kökdizini simgelemektedir. Örneğin;
ifadesi, kök dizin altındaki celebi adlı bir alt dizin simgelemektedir
ifadesi, kök dizin altında usr adlı bir alt dizin olduğunu, usr in altında ise celebi adlı biralt dizin bulunduğunu ve celebi alt dizini içinde de x.exe adlı dosyanın mevcut bulunduğunu simgelemektedir.
#Alıntıdır#
Temel Linux Komutları - UHeM
[1-Dosya Sistemi, Yapısı ve Temel komutları/B]
Dosya, çevre bellek üzerinde (disk, disket, CD vb.), kendisine bir isim verilmiş olan bağımsızbir bilgi gurubudur. Linux ta bir dosya, ismi ve bulunduğu dizin ile belirlenir. Doğal olarakaynı dizin içerisinde belirli bir isimde sadece bir tane dosya bulunabilir. Aynı isim fakat farklıiçerikte dosyalar oluşturmak istiyorsanız bunları farklı dizinlere koymalısınız. Dizin kavramıise bildiğiniz gibi, disk içinde belirli bir isimle tanımlanmış disk bölgesi anlamındadır. Bu konulara yeni başlayanlar genellikle dosya ve dizin kavramını karıştırırlar. Bir dizin içerisindeçok sayıda dizin ve dosya bulunabilir fakat dosya içerisinde dizin bulunmaz.
En Sık Karşılaşacağınız Dosya Türleri
Bilgisayar ortamında çok çeşitli tipte dosyalarla karşılaşmak söz konusudur. Bunlardan enyaygın olarak karşılaşılabilecek olanları aşağıdaki sınıflarda toplamak mümkündür.
1) Sistem Dosyaları
Bunlar bilgisayar sisteminin işletimi ile ilgili dosyalarıdır. Genellikle bu tür dosyalar Linuxişletim sisteminin okuyarak sistem işletimi için kullandığı metin tipinde dosyalardır. Linuxsistem sorumlusu bu tür sistem dosyalarının güncellenmesinden sorumludur. Örneğin sistemeyeni bir kullanıcı eklense yada sistemden yani bir kullanıcı çıksa kullanıcı sistem dosyasınıngüncellenmesi gerekir.
2) Kullanıcı Veri Dosyaları
Bu tip dosyalar, linux işletim sistemini kullanan kullanıcıların oluşturduğu yada güncellediğidosyalardır. Bunlarda metin tipi dosyalardır. Sayısal yada alfabetik bilgi içerir.
3) İcra Edilebilir(executable) Dosyalar
Bu tip dosyalar ise, bilgisayarda doğrudan doğruya çalıştırılabilecek komut içerirler. Belirliamaç için oluşturulmuş komut kümesine program adı veriyoruz. İcra edilebilir dosyalar buanlamda program dosyalarıdır. Bunların oluşturulması yada üzerinde değişiklik yapılması özelyazılım ürünleri sayesinde mümkündür.Linux dizin yapısı, hiyerarşik düzendedir. En tepede / ile gösterilen kök dizin (root) vardır,diğer tüm dizin ve dosyalar bunun altındadır. Bu dosyalardan önemli olanlara bir göz atalım:
(/)Kök Dizini içinde
;
/bin Temel komut binary dosyaları.
/boot Sistemin boot edilmesi için gerekli değişmez veriler.
/dev Cihazların bulunduğu dosyalar.
/etc Local sistemimiz için gerekli sistem dosyaları.
/home Kullanıcı dizinleri.
/lib Paylaştırılmış kütüphaneler.
/mnt Geçici bağlantı noktası.
/proc Dosya Sisteminin Process (işlem) bilgileri.
/root root kullanıcısının kök dizini./td>
/sbin Önemli sistem çalıştırılabilir dosyaları.
/tmp Geçici saklama alanı.
/usr İkincil ana hiyerarşi (uygulama programlarını içerir)
/var Değişken veri bölgesi.
Dosya isimleri 255 karakteri aşamaz. Tüm büyük harfler (A-Z), küçük harfler (a-z), rakamlar(0-9) ve noktalama işaretlerinden bir bölümü(.,_ -) dosya ve dizin isimlendirirken kullanılabilir. Dosya isimlerinde aşağıdaki karakterler ise kullanılamaz;
< > ? ? * { } [ ] ( ) ^ ! \ | & $ ? ~
1.1- Linuxta Dizinler (Directories)
Diğer işletim sistemlerinde olduğu gibi Linuxta da, disk, kendine isim verilmiş bir takımbölgelere ayrılır. Bu isimlendirilmiş bölgelere dizin(directory) ismi verilmektedir. Bir diziniçine belirli bir konu ile ilgili çok sayıda dosya konulabilir. Ayrıca bir dizin başka bazı dizinleride içerebilir. Bir dizinin içerdiği bu dizinlere, o dizine ait alt dizin(subdirectories) adı verilmektedir.
Linuxta, diskteki diğer bütün dizinleri içeren dizine kök(root) dizin adı verilir. Bir diskiçerisinde bir tane kök dizin bulunabileceği yukarıdaki tanımdan anlaşılmaktadır. Kök dizineebeveyn dizin (parent directory) adı da verilir. Kök dizin altındaki alt dizinlerde kendilerinebağlı alt dizinler içerebilir ve bu yapı belirli bir derinliğe kadar sürebilir. Kök dizin ve onunaltındaki alt dizin guruplarından oluşan yapıya ağaç yapısı(tree structure) adı verilmektedir.
1.1.1- Dizinler Nasıl İsimlendirilir?
Linuxta dizinlere isim vermek için geçerli kurallar dosyaları isimlendirme kuralı ile aynıdır.Linux dizin isimlerinin uzunluklarında 256 karaktere kadar dizin isimlerini kabul etmektedir.Dizin isimlerinin oluşturulmasında küçük ve büyük harfler, rakamlar ve gibi, _gibi yada. gibi diğer karakterler kullanılabilir. Bunlarla beraber, dizin isimleri içerisinde, *,?,\ veboşluk karakterleri gibi karakterler yer almaz: çünkü bu karakterlerin her birinin Linux kabuğu(shell) içinde özel anlamları vardır. Bir dizin içerisinde bulunan diğer dizinleri veya dosyalarıbelirtmek için / sembolü kullanılır. Örneğin
Kod:
/usr/serdarifadesi, serdarın usr dizini içinde olduğunu anlatmaktadır. Bu tür bir ifadede serdarınbir dizin mi yoksa bir dosya mı olduğu tam olarak anlaşılamaz ancak usr in dizin olduğukesindir çünkü başka bir dizin yada dosyayı içermektedir. Kök dizin, isim vermeksizin /sembolü ile belirlenir. / sembolünden önce bir isim belirtilmemişse bu durumda / sembolü kökdizini simgelemektedir. Örneğin;
Kod:
/celebiifadesi, kök dizin altındaki celebi adlı bir alt dizin simgelemektedir
Kod:
/usr/celebi/x.exeifadesi, kök dizin altında usr adlı bir alt dizin olduğunu, usr in altında ise celebi adlı biralt dizin bulunduğunu ve celebi alt dizini içinde de x.exe adlı dosyanın mevcut bulunduğunu simgelemektedir.
#Alıntıdır#
Temel Linux Komutları - UHeM
Son düzenleme:
